Opisano w nim okres trwania rozbicia dzielnicowego, jego charakterystykę na tle innych europejskich krajów oraz przyczyny, przebieg i skutki rozbicia dzielnicowego w Polsce.
ROZBICIE DZIELNICOWE W POLSCE
Rozbicie dzielnicowe trwało w Polsce prawie dwieście lat. Od śmierci Bolesława Chrobrego i sporządzenia przez niego testamentu ( w 1138r), w którym wprowadza zasadę senioratu do zjednoczenia Polski przez Władysława Łokietka. Jednak o całkowitym zjednoczeniu Polski mówi się dopiero po koronacji Władysława Łokietka w 1320r. Zasada senioratu istniała już wcześniej na Rusi i w Cechach. Zasada ta dotyczyła zasad dziedziczności tronu, miał on przypadać najstarszemu z synów, później zaś najstarszemu z dynastii Piastów. Istniała także tzw. dzielnica senioralna, była to dzielnica niepodzielna, położona centralnie, dostawał ją najstarszy z synów, miał on nad nimi przewagę, wszystkie dzielnice były podporządkowane dzielnicy senioralnej. Bolesław Krzywousty wprowadzając zasadę senioratu chciał nie dopuścić do bratobójczych walk, a jednocześnie mógł uwzględnić interesy wszystkich spadkobierców.
Rozbicie dzielnicowe było zjawiskiem typowym dla Europy tego czasu. Wiąże się je słusznie ze wzrostem znaczenia możnowładztwa, dążącego do osłabienia władzy centralnej i umocnienia swego znaczenia w państwie. Dzielnicę senioralną dostał Władysław, Bolesław Kędzierzawy dostał (Mazowsze, i Kujawy), Mieszko (Wielkopolskę), , Henryk (Ziemię Sandomierską), najmłodszy Kazimierz został z matką Salomą. Senior w myśli testamentu miał dodatkowe prerogatywy: wyłącznego prowadzenia polityki zagranicznej, sprawował naczelne dowództwo nad zjednoczonymi siłami na wypadek wojny, współdecydował o obejmowaniu urzędów, utrzymywał załogi w największych grodach, w dzielnicach braci. Władysław próbował opanować dzielnice braci, ale jednak to mu się nie udało, ponieważ niezadowoleni możni stanęli po stronie młodszych braci i wygnali Władysława z kraju. Dzielnicę senioralną otrzymał Bolesław Kędzierzawy. Władysław jednak poszedł po wsparcie do cesarza Fryderyka I Barbarosy, który dotarł aż pod Poznań. Bolesław zdołał utrzymać się na tronie, ale musiał podpisać układ z cesarzem. Na mocy układu w Kszyszkowie Bolesław musiał uznać zwierzchnictwo cesarza, zapłacić trybut cesarzowi oraz zwrócić synom Władysława Śląsk. Po śmierci Bolesława dzielnicę senioralną otrzymał Mieszko III. Chciał przywrócić jedność terytorialną państwa i ukrócić samowolę możnowładztwa. Możni podnieśli bunt i wygnali go z Krakowa. Było to jawne złamanie testamentu Bolesława i zasady senioratu. Tron zaś przypadł Kazimierzowi. Kazimierz był prawie całkowicie uzależniony od możnych. Na zjeździe w Łęczycy nadał im wiele przywilejów. Po śmierci Kazimierza i kilkuletnich walkach pomiędzy synami Kazimierza, a pozostałymi pretendentami tron objął Leszek Biały. Leszka Białego trudno było nazwać królem ponieważ nie miał od żadnego wpływu na politykę zagraniczną i rządy książąt w innych dzielnicach. Po śmierci Leszka Białego władza centralna zanikła definitywnie. Państwo i dzielnice zaczęły dzielić się coraz mniejsze dzielnice i państewka. W 1181r Polska utraciła Pomorze Zachodnie po złożeniu hołdu cesarzowi Fryderykowi I przez Bogusława I, który był księciem Pomorza Zach. Konflikty wewnętrzne, ciągłe walki o tron, zła sytuacja gospodarcza w kraju, wzrost znaczenia możnych spowodowała ogromne zagrożenie z zewnątrz. Szczególnie ze stromy Marchi Brandenburskiej i Zakonu Krzyżackiego. Do Polski Zakon Krzyżacki sprowadził w 12
(…)
… ze stromy Marchi Brandenburskiej i Zakonu Krzyżackiego. Do Polski Zakon Krzyżacki sprowadził w 1226r Konrad Mazowiecki, który chciał posłużyć Zakonem w celu podbicia Prusów. Nadał im w lenno Ziemię Chełmińską. Krzyżacy stworzyli państwo zakonne ze stolicą w Malborku. Wacław II i Przemysław II walczyli o tron krakowski, tron zdobył Wacław II, a koronowany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę został Przemysław II. Kilka miesięcy później Przemysław II został zamordowany, a rządy objął Władysław Łokietek, opanował on wielkopolskę, ale jednak jego wojska były tak brutalne toteż Wielkopolanie powołali na tron Wacława II. Wacław miał w swoich rękach dużą część Polski (Wielkopolskę, Małopolskę i Pomorze Gdańskie, które otrzymał w spadku). Po śmierci Przemysława II tron objął Władysław Łokietek, opanował on na razie Małopolskę i Pomorze Gdańskie. W tym czasie Brandenburczucy skorzystali ze złej sytuacji wewnętrznej Polski i wkroczyli na Pomorze i zajęli Gdańsk. Łokietek wezwał na pomoc Krzyżaków, którzy mieli wypędzić Brandenburczyków z Gdańska, a Łokietek zwrócił by im koszty wyprawy. Krzyżacy wypędzili Brandenburczyków z Pomorza i sami je zajęli. Doszło do wojny z Zakonem 1326-1333r. Sojusznikiem zakonu był Jan Luksemburski, po stronie Polski stał węgierski król Karol Robert Andygaweński. Wojna nie przebiegała dobrze. Krzyżacy złupili Wielkopolskę i zagarnęli Kujawy. W 1333r zawarto rozejm. Kazimierz III Wielki dokończył zjednaczać państwo i wprowadził wiele praw, które poprawiły Polką gospodarkę. Wprowadził prawo składu, prawo przymusu drogowego. Wzmocnił obronność kraju, ożywił polskie rolnictwo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)