Zmiana systemowa w Polsce z perspektywy psychologii politycznej Zmiany polityczne w Europie Środkowej i Wschodniej na przełomie lat 80-tych i 90- tych zaowocowały zainteresowaniem psychologicznymi mechanizmami i efektami przemian systemowych Transformacja systemowa (społeczna, polityczna, ekonomiczna) mo e być zarówno ź ródłem, jak i efekt procesów psychologicznych Kiedy zmianę systemową traktujemy jako konsekwencję zjawisk psychologicznych, kluczowe staje się pytanie o psychologiczne determinanty jej powodzenia; kiedy patrzymy na nią jak na źródło zjawisk psychologicznych szczególnego znaczenia nabierają wywoływane przez nią psychologiczne zyski i straty Przykłady polskich projektów badawczych łączących psychologię polityczną z problematyką zmiany systemowej: - ró ne formy rozumienia demokracji i towarzysz ą ce im oczekiwania społeczne - wpływ preferowanych warto ś ci kulturowych na postawy dotycz ą ce Unii Europ - alienacja i podmiotowo ść polityczna - psychospołeczne uwarunkowania społecznej dezaprobaty dla politycznych reformatorów Diagnoza i wyjaśnianie zjawisk politycznych w okresie zmiany systemowej WZORY MY Ś LENIA O DEMOKRACJI: Brak poj ę cia demokracji. Osoby, u których nie mo na wyodrębnić adnego określonego sposobu ujmowania demokracji. Demokracja jako pa ń stwo opieku ń cze. Takie rozumienie demokracji, które podkreśla: ochronę interesów robotników, ochronę emerytów i rencistów, opiekę lekarską dla wszystkich, rozwiązanie problemu mieszkaniowego, dobre warunki ycia. Demokracja aksjologiczna. Interpretacja demokracji nawiązująca do liberalnych wartości. System, który ma chronić prawa ka dego obywatela. Kładzie się tu nacisk na takie aspekty jak: „Większość liczy się z mniejszością”, „ ydzi i Ukraińcy - polscy obywatele - te same prawa jak Polacy”, „Politycy, którzy wygrali liczą się z przegranymi”, „Ci, którzy mają przewagę nie mogą narzucać swego zdania”, „Sejm nie mo e naruszać praw jednostki”. Demokracja instytucjonalna. Demokracja ujmowana jest przede wszystkich w kategoriach instytucji politycznych niezbędnych dla jej funkcjonowania, tj. „Wolne wybory”, „Wszyscy jednakowe prawa wyborcze”, „Rozwój wolnego rynku”, „Państwo konsekwentnie przestrzega prawa”, „Niezale ne sądy”, „Swoboda tworzenia partii”. Ujęcie demokracji oparte na standardzie wolności występować mo e w dwóch ró nych formach - z punktu widzenia pewnych reguł, na podstawie których ład społeczny jest budowany lub z punktu widzenia
(…)
… pojęcia demokracji. Osoby, u których nie mo na wyodrębnić adnego określonego
sposobu ujmowania demokracji.
Demokracja jako państwo opiekuńcze. Takie rozumienie demokracji, które podkreśla:
ochronę interesów robotników, ochronę emerytów i rencistów, opiekę lekarską dla wszystkich,
rozwiązanie problemu mieszkaniowego, dobre warunki ycia.
Demokracja aksjologiczna. Interpretacja demokracji nawiązująca…
…).
Oczekiwano, e zgodność osoba - kultura w odniesieniu do Unii Europejskiej wystąpi w
przypadku jednostek o orientacji liberalno-materialistycznej, które powinny
charakteryzować się „euroentuzjazmem”. Z kolei, ze względu na centralny w kulturze
polskiej wymiar humanizm - materializm (Boski 1995, 1999), osoby o orientacji
humanistycznej powinny mieć wobec koncepcji integracji nastawienie ambiwalentne…
… były korzystne dla głównej hipotezy. Tendencjom prointegracyjnym
sprzyjał przede wszystkim liberalizm, a tak e materializm. Z wartościami tymi
identyfikowali się przede wszystkim euroentuzjaści.
Istniały ró nice między kategoriami społecznymi, wśród których inteligencja popierała
integrację, a rolnicy byli jej częściej przeciwni. Liberalizmu był wy szy wśród ludzi
biznesu i inteligencji, a rolnicy wykazywali niechęć do tej opcji kulturowej. Inteligenci
odró niali się od pozostałych badanych najni szym poziomem materializmu. Ludzie
biznesu byli bardziej ni inni przekonani o czekajacych Polskę korzyściach i był pełni
nadziei nawet tam, gdzie w innych kategoriach społecznych dominowały obawy.
Osoby liberalne, z profilem mentalności najbardziej dopasowanym do efektywnego i
satysfakcjonującego funkcjonowania…
… jest zmiana, tym większe prawdopodobieństwo
odsunięcia jej twórców od władzy.
Z teorii perspektywy (prospect theory) (Kahneman i Tversky, 1979) i z badań nad
pozytywno-negatywną asymetrią (Cza-pinski, 1988; Peeters i Czapinski, 1990) wynika, e
przegrani tracą subiektywnie więcej, ni zyskują wygrani. To, co mamy, cenimy zazwyczaj
bardziej od tego, co moglibyśmy mieć. Większość ludzi wyznaje zasadę, e ,,lepszy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)