To tylko jedna z 7 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
PRAWO SPADKOWE
W Instytucjach Gajusa
Spadek - uprawnienie majątkowe władcze chronione (podobnie jak uprawnienia właściciela) z pomocą actioes in rem, skutecznych wobec nieograniczonej liczby adresatów
Spadkobranie: testamentowe (ex testamento) i beztestamentowe (ab intestato)
1. Spadkobranie - hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit - dziedziczenie jest niczym innym jak następstwem ogólnym w sytuację prawną, którą miał zmarły ( wejściem w ogół praw, które posiadał zmarły).
Wraz ze śmiercią osoby gasły tylko jej uprawnienia wynikające z prawa rodzinnego. Wszelkie prawa natury majątkowej przechodziły na spadkobiercę (rzeczy, uprawnienia i obowiązki). Nie przechodziły uprawnienia czysto osobiste (np. wierzytelności wynikające z deliktów, służebności osobiste, kara prywatna). Przechodziły prawa i obowiązki wynikające z prawa sakralnego (sacra familiaria). Przechodziło to na mocy jednego aktu spadkobrania (sukcesja uniwersalna).
Spadkobierca (heres) stawał się kontynuatorem zmarłego, a odziedziczony majątek zlewał się z mocy prawa z jego własnym majątkiem. Od epoki XII tablic spadkobiercą mogła pozostać tylko osoba powołana do spadku (delatio hereditatis). Wystarczało ono dla dziedziców koniecznych. Pozostali powinni wyrazić wolę jego przyjęcia (acquisitio hereditatis).
Dziedziczenie testamentowe i beztestamentowe wykluczały się wzajemnie. Początkowo spadkobierca mógł być tylko jeden (otrzymywał całość majątku). Istniała zasada, że nikt nie może rozporządzać w testamencie częścią swojego majątku, pozostałą część pozostawiając do dziedziczenia beztestamentowego (neque enim idem ex parte testatus ex parte interstatus decedere potest). Od tej zasady wyjątki w testamencie żołnierskim i dziedziczeniu przeciwtestamentowym.
2. Bonorum possessio - dziedziczenie oparte na prawie pretorskim. W czasach prawa przedklasycznego. Według ustawy XII tablic heres (osoba pod władzą spadkodawcy) stawał się dziedzicem z mocy prawa, natomiast agnaci i gentyle (krewni powołani do spadku) musieli prosić pretora o wprowadzenie ich w posiadanie majątku (bono rum possessio). Inna hipoteza głosi, ze powodem powstania tego dziedziczenia były spory pomiędzy dziedzicami pretendującymi na mocy ius civile. Na czas trwania sporu pretor przyznawał posiadanie spadku tej osobie, która jego zdaniem miała największe szanse wygrania sporu. Niektórzy romaniści twierdzą, ze było ono związane z przypadkami występowania tzw. spadku leżącego (hereditatis iacens; spadek nie objęty przez uprawnionego dziedzica). Wtedy pretor wprowadzał w posiadanie majątku osobę spoza kręgu dziedziców cywilnych, które zasługiwały na takie uwzględnienie (np. emancypowany syn). Z biegiem czasu pretor zaczął świadomie wprowadzać w majątek spadkowy osoby nie będące dziedzicami wg
(…)
… spadkowe); substytucja pupilarna (substitutio pupillaris): wyznaczano substytuta dla niedojrzałego dziecka ustanowionego dziedzicem; „X, mój syn, niech będzie spadkobiercą. Jeśli syn mój umrze przed dojściem do dojrzałości, wtedy spadkobiercą niech będzie Y”, w tym wypadku ojciec chciał uniknąć dziedziczenia ustawowego w wypadku śmierci niedojrzałego; w chwili osiągnięcia dojrzałości substytucja gasła…
… go dalszym krewnym, bo było to powołanie jednorazowe. Wtedy mamy do czynienia ze spadkiem leżącym (hereditas iacens), który mógł być objęty w posiadanie przez każdego i nabyty po roku w drodze specjalnego zasiedzenia. Od czasów Augusta spadek leżący przypadał skarbowi państwa.
3. Dziedziczenie wg edyktu pretorskiego - pretorzy zaczęli wprowadzać nowy porządek dziedziczenia, który uwzględniał pokrewieństwo…
… po zmarłej matce przed wszystkimi krewnymi agancyjnymi.
6. Dziedziczenie wg Nowel justyniańskich - zniesienie pokrewieństwa agnacyjnego na rzecz kognacyjnego; nie obejmował dziedziczenia małżonków (prawdopodobnie dziedziczyli nadal wg edyktu pretorskiego; sytuacja żony pogorszyła się - mogła dziedziczyć dopiero wtedy, gdy nie było żadnych krewnych kognacyjnych) Justynian wprowadził kwartę ubogiej wdowy…
… - ustanowienie dziedzica pod warunkiem zawieszającym potestatywnym ujemnym, czyli zależnym od woli dziedzica i polegającym na powstrzymaniu się od działania; cautio Muciana - legatariusz mógł od razu objąć zapisany mu legat, o ile przyrzekł za pomocą stypulacji zwrot legatu jeśli nie dotrzyma warunku, w drodze analogii zaczęto korzystać z tej cautio również w przypadku dziedziczenia pod warunkiem zawieszającym…
… inofficiosi testamenti; Justynian ustalił kiedy ojciec może wydziedziczyć dzieci oraz możliwość wniesienia skargi actio ad supplendam legitimam w celu uzupełnienia zachowku
e) dziedziczenie przeciwtestamentowe:
- formalne - następowało, gdy testator pominął zstępnych lub dokonał wydziedziczenia w niewłaściwy sposób; jeśli testator nie wydziedziczył syna nominatum uważano testament za nieważny i następowało…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)