To tylko jedna z 6 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
P R A W O M A Ł Ż E N S K I E I. MAŁŻEŃSTWO - WYMOGI, ZAWARCIE. ZARĘCZYNY. KONKUBINAT. CONVENTIO IN MANUM . Jednolite pojęcie małżeństwa - niezależne od ewentualnego manus (władza męża nad żoną) Definicja - małżeństwo (matrimonium, nuptiae) :
monogamiczny związek mężczyzny i kobiety
trwała wspólnota pożycia
trwały zamiar stron (affectio maritalis) - musiał istnieć przez cały czas trwania małżeństwa, nie tylko na początku, w okresie poklasycznym wystarczało tylko początkowe porozumienie
Małżeństwo jako fakt społeczny - nie było stosunkiem prawnym, choć łączyły się z nim skutki prawne. Dwie definicje:
Związek męża i kobiety oraz wspólnota całego życia i zjednoczenia prawa boskiego i ludzkiego (Nuptiae sunt coniunctio maris et feminae et consortiuum omni vitae divini et humani iuris communicatio) Związek mężczyzny i kobiety obejmujący niepodzielną wspólnotę życia (Nuptiae autem sive matrimonium est viri et mulieris coniunctio individuam consuetudinem vitae continens) Trwały charakter małżeństwa wykluczał zawarcie małżeństwa na pewien czas, możliwe były rozwody. Źródła wymieniają dzieci jako cel małżeństwa, ich brak nie powodował ujemnych konsekwencji.
Zawarcie małżeństwa - akt czysto prywatny, bez oficjalnych rejestracji. Zawarcie i rozwiązanie małżeństwie były czynnościami prawnymi. Brak kontroli wymogów ważności małżeństwa. Nie było skargi o realizację pożycia. Sąd rozstrzygał o ważności małżeństwa tylko gdy chodziło np. o alimenty. Rozwód - mógł nastąpić w każdej chwili, z woli którejkolwiek strony, przyczyny rozwodu nie miały wpływu na jego ważność. Pod wpływem chrześcijaństwa małżeństwo coraz bardziej stosunkiem prawnym.
Za dominatu kładziono nacisk na wolę stron, sporządzenie dokumentów posagowych (instrumenta dotalia) , ograniczono swobodę rozwodową, w pewnych okresach wymagano określonych przyczyn rozwodowych. Jednak nawet mimo ich braku rozwód był ważny.
Świecki charakter małżeństwa - państwo ingerowało w nie sporadycznie np. za czasów Augusta był przymus małżeństwa i posiadania dzieci. Władza męża nad żoną (manus) - co innego niż małżeństwo, stosunek prawny, wywoływał skutki prawne. Pierwotnie małżeństwo łączył się z manus , ale małżeństwa bez manus pojawiły się bardzo wcześnie. koniec repuubliki - małżeństwa z manus rzadkie pryncypat - tylko wyjątkowo małżeństwa z manus dominat - całkowity zanik małżeństw z
(…)
… (instrumenta dotalia).
Niekiedy wymagana zgoda innych osób na małżeństwo
kobieta sui iuris potrzebowała zgody opiekuna (auctoritas tutoris), w prawie klasycznym wymóg ten usunięto
zgoda pater familias dla osób podległych jego władzy - córka jako przedmiot, wolę zawarcia małżeństwa wyrażał jej pater familias, potem dokonywała tego sama, ale przy jego zgodzie (auctoritas patris).
gdy żenił się filius familias (syn rodziny) sam wyrażał wolę, ale pater familias musiał się zgodzić.
lex Iulia de maritandis ordinibus (18 r. p.n.e.) mówiła, ze ojciec musiał się zgodzić zarówno przy córce jak i przy synu.
Zgoda nie wymagana w razie niewoli wojennej ojca, w prawie poklasycznym nawet emancypowania córka poniżej 25 lat potrzebowała zgody ojca, a w razie jego śmierci - krewnych (propinqui)
Obowiązek stanu…
… małżeństwa, skomplikowany akt, silny nacisk na sakralność. Ofiara chleba orkiszowego (panis farreus) dla Iupiter Farreus, 10 świadków, flamen dialis (najwyższy kapłan) . Nie występował pater familias, brak uzewnętrznienia przejścia pod władzę meża. Zanik za pryncypatu.
Coëmptio - zazwyczaj zlewała się z zawarciem małżeństwa, miało charakter fikcyjnej sprzedaży (za pomocą mancypacji, w obecności 5 świadków…
… (jeśli był alieni iuris to za zgodą ojca auctoritas patris) składali wzajemne przyrzeczenia
Początkowo do zaręczyn dodawano przyrzeczenie pieniężnej kary w razie ich zerwania - dochodzono ją przez actio certi ex sponsione. Młodsza forma nie miała kary umownej, odszkodowanie przyznawano wedle oceny sędziego jako actio incerti (kontraty nienazwane, zobowiązanie jednej stron do świadczenia i drugiej do wzajemnego…
… poza małżeńskich, także z niewolnikami.
zakaz incestum (kazirodztwo) - małżeństwo z osobami, z którymi stosunek był uważany za incestum, było zakazane
egzogamiczność małżeństw - możliwość wejścia w związek tylko z osobą z innej rodziny.
Wyłączeni od zawierania małżeństw byli krewni w linii prostej, oraz niektórzy krewni boczni:
Pierwotnie - krewni do VI stopnia włącznie
Okres przedklasyczny - krewni do IV stopnia…
… (w podwójnej lub poczwórnej wielkości) jeśli to ona zrywała.
Uzasadnione przyczyny rozwiązania zaręczyn: - wstąpienie do klasztoru
- impotencja mężczyzny
Następował wówczas zwrot zadatku; obowiązek dotrzymania zaręczyn trwał 2 lata. Concubinatus - konkubinat - związek mężczyzny i kobiety polegający na trwałej wspólnocie woli:
nie był traktowany jak małżeństwo
brak affectio maritalis brak honor matrimonii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)