Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne
Słowniczek
Wiosna
Wielki post wielkanocny
Środa popielcowa - pierwszy dzień wielkiego postu wielkanocnego, w Polsce nazywana też wstępną środą albo Popielcem. W XVIII/XIX wieku, a nawet na początku XX wieku, księża zwykle dawali popiół na głowę jednej tylko, najważniejszej osobie z rodziny, sypiąc im także trochę popiołu do modlitewnika. Ci zaś sami dawali Popielec swym bliskim po powrocie z kościoła.
Gospodynie sprzątały w kuchni i myły naczynia, aby nie pozostał w nich smak tłuszczu i mięsa. Przygotowywały zaczyn na żur postny.
Półpoście - w dniu, w którym przypadała połowa wielkiego postu, po ulicach wsi i miast biegali chłopcy, hałasując drewnianymi kołatkami i terkotkami, waląc z hukiem drewnianymi młotkami, inaczej szlagami - co zwało się wybijaniem półpościa - i rozbijając gliniane garnki i czerepy wypełnione popiołem o drzwi domów, tych zwłaszcza, w których mieszkały panny na wydaniu. Niekiedy półpoście nazywano dniem garkotłuka. Obrzędy przywoływania wiosny
W czwartą niedzielę wielkopostną, zwaną Laetare, Czarną lub Białą praktykowany był prastary obrzęd niszczenia (topienia lub palenia) kukły - postaci kobiecej zwanej Marzanną, Moreną, Marzoniokiem (na Śląsku), Śmiercią, Śmiercichą (w Wielkopolsce), Śmierzcią, Śmierztką (na Podhalu).
Obrzęd gaika - następnego dnia po spaleniu Marzanny, do wsi wprowadzano Gaik Zielony, zwany także Latem, Lateczkiem lub Latorośkiem. Była to duża, sosnowa, zielona gałąź, przybrana wstążkami, słonecznikami z karbowanego papieru, wydmuszkami jaj i innymi podobnymi ozdobami. Obchodzono z nią wieś, podobnie jak z Marzanną. Za wzniesienie Gaika, czyli Nowego Latka, za wprowadzenie wiosny do wsi, gospodynie dawały gościniec: jajka, duże kawałki placka lub obwarzanki, a także drobne pieniądze.
Dzień św. Grzegorza - był zapowiedzią zbliżającej się wiosny (12 marca), był patronem nauczycieli i uczniów szkółek elementarnych, parafialnych, wtedy rozpoczynał się rok szkolny, klechy czyli nauczyciele tydzień wcześniej obchodzili domy i przypominali o rozpoczęciu roku.
Święto Zwiastowania Najświętszej Marii Panny - Nazwano ją więc: Matką Boską Roztworną - wierzono bowiem, że budzi ziemię i otwiera ją na przyjęcie nowego ziarna; Matką Boską Zagrzewną - bo ogrzewała ziemię, nakazując słońcu, aby świeciło dłużej i mocnej; Matką Boską Strumienną - bo za Jej przyczyną puszczały lody, a w strumieniach i rzekach budziła się wiosenna, życiodajna woda.
Czas świąteczny wielkanocny
Niedziela Palmowa - nazwana także Kwietną lub Wierzbową, na nabożeństwie święci się palmy, a po sumie odbywają się uroczyste procesje z palmami. Jeszcze dziś połyka się wyjęte z palmy bazie, co ma chronić od wiosennych przeziębień i bólu gardła.
(…)
… z workowego płótna lun juty, wypychając i modelując trocinami. Jest to postać męska o wyraźnie semickich rysach, z wymalowanym na piersiach wielkim napisem Judasz Zdrajca. Kukłę tę, w nocy z Wielkiej Środy na Wielki Czwartek albo już w Wielki Czwartek, przed wschodem słońca, wiesza się na wysokim drzewie, aby gdy dzień nastanie wszyscy mieszkańcy miasteczka mogli ją oglądać.
Wielka Sobota - kończy Triduum…
… w czwartek, 11 dni po Zesłaniu Ducha Świętego - procesje idą do 4 ołtarzy, przy każdym czytana jest Ewangelia i udzielane błogosławieństwo Przenajświętszym Sakramentem, na wszystkie 4 strony świata
- Brzóski - wierzono, że płoszy czarownice i niweczy ich praktyki
- wierzono, że poświęcone ziele chroni zboże i warzywa przed szkodnikami
- z suchych, wykruszonych z wianka, ziół przyrządzano różne lecznice…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)