POLSKA W EUROPIE
22.04.2013
7. WIZJE EUROPY W POLSKIEJ MYŚLI POLITYCZNEJ XIX I XX WIEKU I WŚRÓD WSPÓŁCZESNYCH PARTII POLITYCZNYCH
EPOKA ROMANTYZMU
KONSTYTUCJA DLA EUROPY WG JASTRZĘBOWSKIEGO
Wojciech Jastrzębowski podczas przerw w walkach o obronę Warszawy w bitwie o Olszynkę Grochowską (25 lutego 1831) sformułował tekst, który można określić jako projekt pierwszej w historii konstytucji zjednoczonej Europy jako jednej republiki bez wewnętrznych granic, z jednolitym prawodawstwem oraz organami władzy złożonej z przedstawicieli wszystkich narodów. Projekt ten O wiecznym pokoju między narodami - Wolne chwile żołnierza polskiego, czyli myśli o wiecznym pokoju między narodami cywilizowanymi, (w skrócie zwany "O wiecznym pokoju między narodami") składał się z 77 artykułów. Został opublikowany 3 maja 1831 r. w rocznicę majowej Konstytucji. Jastrzębowski napisał m.in.: wszystkie narody europejskie mają się wyrzec swojej wolności i zostać niewolnikami praw, wszyscy monarchowie maja być odtąd tylko stróżami i wykonawcami tychże praw i nie tytułować się inaczej tylko ojcami narodów.
CZARTORYSKI, HOENE - WROŃSKI
BOLESŁAW LIMANOWSKI - MIĘDZY SOCJALIZMEM NIEPODLEGŁOŚCIOWYM A EUROPEJSKIM
IDEA EUROPY W DOKTRYNACH NAJONALISTYCZNYCH
POWRÓT DO KONCEPCJI POLSKI PIASTOWSKIEJ W MYŚLI POPŁAWSKIEGO
Jan Ludwik Popławski (1854-1908), ważny ideolog narodowców.
W głównych zarysach koncepcja piastowska sprowadzała się do prostego i sugestywnego mitu historycznego. Tysiąc lat temu, a nawet jeszcze wcześniej, naród polski żył jakoby w pokoju i harmonii na ziemiach przodków pod sprawiedliwymi rządami pierwszego, legendarnego władcy - chłopskiego syna o imieniu Piast. Niestety, w ciągu wieków Polska utraciła jednak jedność, a Polacy przestali być panami swojej ziemi ojczystej. Cudzoziemcy i intruzi wszelkiego autoramentu - Niemcy, Żydzi, Ukraińcy i Rosjanie - nadużywali ich naturalnej gościnności i przywłaszczyli sobie znaczną część polskich miast i wsi. Obcy królowie zasiadali na polskim tronie, aż sam tron przestał istnieć. Polska została ograbiona ze swego dziedzictwa. Przesłanie było jasne. Wszyscy polscy patrioci mają obowiązek zjednoczyć się i przepędzić cudzoziemców z ziemi ojczystej: "Polska dla Polaków!". Koncepcja piastowska stanowiła oczywiste uzupełnienie idei "Polaka-katolika". Była ona diametralnie przeciwna wielonarodowej koncepcji jagiellońskiej, propagowanej przez PPS i ruch niepodległościowy Piłsudskiego, która w okresie międzywojennym zyskała przewagę w kręgach rządzących.
(…)
… ABC”), a konkretnie Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Ukraina, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Jugosławia oraz ewentualnie Finlandia.
Proponowana federacja miała nawiązywać do jagiellońskich tradycji wielokulturowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Piłsudski uważał, że jej powstanie pozwoli uniknąć państwom Europy Środkowej dominacji Niemiec czy Rosji.
Międzymorze było jednak postrzegane…
…, a następnie ZSRR.
W ciągu dwóch dekad od porażki idei Międzymorza wszystkie państwa mające być członkami federacji znalazły się w strefie wpływów ZSRR lub III Rzeszy
Historia idei środkowoeuropejskiej federacji
Unia lubelska i Rzeczpospolita Obojga Narodów
Unia polsko-litewska i sojusz militarny powstały jako reakcja na zagrożenie ze strony Zakonu Krzyżackiego. Pierwszy sojusz został ustanowiony w 1385 w wyniku ślubu królowej Polski Jadwigi i wielkiego księcia litewskiego Jagiełły, który został królem Polski. W 1569 Polska i Litwa na mocy unii lubelskiej utworzyły Rzeczpospolitą Obojga Narodów, stanowiącą unię realną tych państw. Rzeczpospolita Obojga Narodów istniała do roku 1795 czyli III rozbioru Polski.
W okresie istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jak i podczas powstania styczniowego postulowano wyodrębnienie Księstwa Ruskiego, połączonego z Polską i Litwą unią realną w ramach Rzeczypospolitej Trojga Narodów.
Plan Czartoryskiego
W latach 1832-1861, pomiędzy powstaniem listopadowym a styczniowym, idea odnowienia wspólnoty polsko-litewskiej była popierana przez Księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, działacza politycznego stojącego na czele konserwatywnego Hôtelu Lambert w Paryżu…
… szanse realizacji.
Następnie Piłsudski rozważał federację lub sojusz państw nadbałtyckich i bałkańskich. W unii tej miały się zawierać Polska, Czechosłowacja, Węgry, Skandynawia, kraje bałtyckie, Włochy, Rumunia, Bułgaria, Jugosławia oraz Grecja - rozciągałaby się ona zatem nie tylko pomiędzy Bałtykiem a Morzem Czarnym, ale też Oceanem Arktycznym a Morzem Śródziemnym. Ten projekt również się nie powiódł…
…, Rumunii i Węgier.
Okres II wojny światowej
Władysław Sikorski
Koncepcja Unii Środkowoeuropejskiej pomiędzy Bałtykiem, Morzem Czarnym, Adriatyckim i Egejskim została reaktywowana podczas II wojny światowej przez Rząd RP na uchodźstwie Władysława Sikorskiego. Pierwszym krokiem do jej zrealizowania były dyskusje w 1942 między greckim, jugosłowiańskim, polskim i czechosłowackim rządem na uchodźstwie…
… wojny światowej propagowana przez Rząd RP na uchodźstwie. Idea ta, wspierana przez rząd Wielkiej Brytanii, nawiązywała do przedwojennych planów ustanowienia bloku państw „Międzymorza”. Początkowo częściami składowymi konfederacji miały być Polska, Czechosłowacja i Węgry.
W okresie II wojny światowej rządy niektórych państw europejskich na uchodźstwie dokonywały prób jednoczenia się w związki…
…. Nie odcinał się jednak od środowiska londyńskiego i stał na gruncie legalizmu konstytucji kwietniowej i przedwojennej wschodniej granicy Polski. Od pierwszych lat powojennych NiD wykazywał się także aktywnością w europejskim ruchu federalistów.
Jako organizacja niepodległościowa NiD wykazywał się dużą aktywnością w nagłaśnianiu i tłumaczeniu sprawy polskiej na Zachodzie, m.in. wydawał tygodnik Whitehall News…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)