To tylko jedna z 5 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Polska proza średniowieczna w wieku XIV i XIV. (z małym dodatkiem XVIw. ;)) Na podstawie podręcznika T. Michałowskiej „Średniowiecze” Biblia królowej Zofii - Biblia szaroszpatacka Ukończenie pracy nad zleconym przez 4 żonę Władysława Jagiełły tłumaczeniem na język polski Biblii nastąpiło w 1455r . Nie był to przekład z łacińskiego lecz czeskiego tłumaczenia Biblii. Pracował nad nim m.in. Andrzej z Jaszowic. Druga nazwa Biblii - Biblia szaroszpatacka bierze swoją nazwę od miejscowości na Węgrzech Saros - Spatak, gdzie tłumaczenie było przechowywane w bibliotece Gimnazjum Reformowanego. Składa się z dwóch części - obejmując ST, istnieją przypuszczenia, że XV- wieczna wersja posiadała jeszcze tłumaczenie NT. Nie zostało to jednak nigdzie potwierdzone.
Z pierwszej części pozostało do okresu przed II wojną światową 185 kart z 470, natomiast z drugiej - 6 kart.
W trakcie działań II wojny światowej Biblia zaginęła i znana jest jedynie z wykonanej przed wojną fototypii.
Polskie tłumaczenia fragmentów Biblii wydawano od lat 20 XVI wieku, m.in.: u Szarfenbergów - 1556r. - „Nowy Testament polskim językiem wyłożony” powstały w XVw.
Ponadto powstawały jeszcze inne tłumaczenia:
- rękopis: powstały pod koniec XV w. lub na początku XVI - „Harmonia ewangeliczna” - zestawienie korespondujących ze sobą Ewangelii - Mateusza, Łukasza, Jana (a prawdopodobnie miały był wszystkie cztery)
-wydane u Floriana Unglera: „Ewangeliarz” - zaw. Tłumaczone fragmenty ST i NT, także urywki z „Historii o św. Annie”.
PSAŁTERZE
Psałterz floriański
Psałterz puławski
Żołtarz Dawidow W. Wróbla (sprzed 1528r.)
Powstania psałterzy datuje się na XV - pocz. XVI wieku. Psałterz floriański i puławski - najprawdopodobniej posiadały wspólny pierwowzór - Psałterz Kingi (XIIIw.) co wnioskuje się na podstawie podobieństw w treści, z pewnymi różnicami w składni oraz leksyce - ze względu na fakt, iż Psałterz puławski powstał później niż floriański i w nim język ulega zaktualizowaniu.
Psałterz puławski: - nazwa pochodzi od miejsca, w którym był przez długi czas przechowywany przez familię Czartoryskich. - posiada 312 kart, poza psalmami zawiera kantyki starotestamentowe
- przeznaczony prawdopodobnie dla osoby świeckiej lub też duchownej niższego stopnia
- posiada: przed każdym psalmem - łaciński incipit i argumenty: zawierające komentarz do psalmu, dotyczący treści bądź słownictwa
Żołtarz Dawidow W. Wróbla:
- najprawdopodobniej sprzed 1528r. stanowi właściwie swobodną parafrazę niż literalny przekład
- komentarze - najczęściej samodzielne, bądź też opierają się na komentarzach m.in.: Ludolfa z Saksonii lub też papieża św. Grzegorza
(…)
… 1,2,3
„Kazanie na dzień wszech świętych” - ok. 1430r.
- tematem wersety Ew. św. Mateusza - ascetyczna pogarda światem i jego dobrami
HAGIOGRAFIA
Polska twórczość hagiograficzna rozpoczyna się w XIV w. Od XIII w. poznawana była na polskich terenach Złota legenda Jakuba de Voragine, która doczekała się pełnego tłumaczenia w XIV w.
PROZA ŚWIECKA Listy miłosne - wyróżnia się dwie odmiany:
Poetycki - forma…
… późnego średniowiecza powstawały utwory naśladujące wcześniej powstałe apokryfy. Były to `para - apokryfy' inaczej - utwory apokryficzne.
- Vita scholastica Piotra Comestora (XIIw.) - żywot Jezusa
- Vita jesu Christi Ludolfa z Saksonii - XIV w.
Kształtowanie utworów pasyjnych rozpoczął Bernard z Clairvaux - przejmowały one w XIIIw. metodę scholastycznego dowodzenia i rozumowania. Wyróżnia się trzy…
… (cierpi na duszy i na sercu) - dwudzielność cierpień.
POLSKA PROZA KAZNODZIEJSKA
Po Kazaniach świętokrzyskich powstały Kazania gnieźnieńskie z XVw. (prawdopodobnie powstałe jakoś po 1409r.). Zawierają 190 kart, w tym:
- 10 polskich homilii - autorstwa Łukasza z Wielkiego Koźmina
- 95 kazań łacińskich: 70 utworów Peregryna z Opola, fragmenty Legendy aurea Jakuba de Voragine
- powstawał w środowisku…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)