Prof. Eugeniusz Kwiatkowski
Makroekonomia
Wykład IX – Polityka pieniężna
Polityka pieniężna
Polityka pieniężna polega na kształtowaniu podaży pieniądza i określaniu zmian tej podaży,
odpowiednio do zmian sytuacji gospodarczej kraju.
Podaż pieniądza w każdej gospodarce określa Bank Centralny, który wpływa na politykę
banków komercyjnych w zakresie realizacji postulatów, co do określonych zmian podaży
pieniądza.
Pieniądz w gospodarce rynkowej jest pośrednikiem w procesie wymiany towarów. Za jego
pośrednictwem dokonują się akty sprzedaży.
W gospodarce dominuje wymiana towarowo-pieniężna.
Funkcje pieniądza.
Pieniądz jako:
1. Środek cyrkulacji/wymiany
(ułatwia procesy sprzedaży i kupna dóbr, zapewnia zdolność do nabywania różnych
dóbr i usług, w pieniądzu wyrażane są różne ceny dóbr; Jako środek wymiany
pieniądz musi być: powszechnie akceptowany, łatwo przenośny, łatwo podzielny
i trudny do podrobienia)
2. Miernik
(stanowi jednostkę obrachunkową za pomocą, której wyrażona jest wartość
wymienna towarów i usług; pieniądz posiada swoją siłę nabywczą, zapewnia
zdolność do nabywania dóbr i usług, wartość jednostki pieniężnej określa państwo,
które wprowadza tzw. skalę cen, tzn. ustala nazwę jednostki pieniężnej i jej podział
na mniejsze części)
3. Środek płatniczy
(umożliwia realizację transakcji z odroczonym terminem płatności, obsługuje
transakcje kredytowe; wartość pieniądza w przypadku odroczonych płatności może
ulec zmianom z uwagi na możliwy wzrost cen, dlatego w transakcjach kredytowych
rekompensatą spadku siły nabywczej pieniądza z tytułu wzrostu cen jest żądanie
większej zapłaty, powiększonej o określone odsetki)
4. Środek tezauryzacji
(traktowany jako forma gromadzenia bogactwa, majątku, żeby pieniądz dobrze pełnił
tę funkcję powinien być pieniądzem o stałej sile nabywczej (nie powinno
występować zjawisko wzrostu cen) w tej sytuacji istnieje konieczność lokat
pieniądza w różne rodzaje aktywów finansowych i niefinansowych, należy
zdywersyfikować pieniądze)
5. Pieniądz światowy
(pochodzi z gospodarek należących do silnych ekonomicznie i względnie stabilnych
gospodarek, aby siła nabywcza pieniądza nie ulegała szybkim zmianom; obecnie
funkcję taką pełnią: dolar amerykański, jen japoński, frank szwajcarski, coraz
bardziej zaczyna pełnić ją również euro.
Pieniądz papierowy traktowany jest jako znak pieniądza i nie jest wymienny na złoto. Oprócz
tradycyjnego pieniądza gotówkowego stosowane są inne formy pieniądza, tzw. pieniądz bankowy,
karty kredytowe, bankomatowe, zapis na kocie, weksle.
Pieniądz działa na rynku pieniężnym, tam kształtuje się popyt na pieniądz.
1
Prof. Eugeniusz Kwiatkowski
Makroekonomia
Wykład IX – Polityka pieniężna
Popyt na pieniądz – wielkość zapotrzebowania na ilość pieniądza zgłoszona przez podmioty
gospodarcze.
Według teorii neoklasycznej: zależny jest od poziomu cen w gospodarce i im wyższy
poziom cen tym większy popyt na pieniądz. W wyniku wzrostu cen wzrasta wartość zawieranych
transakcji, stąd potrzeba więcej jednostek pieniężnych, aby te transakcje realizować, rośnie popyt
na pieniądz w wyrażeniu nominalnym. U neoklasyków pieniądz jest traktowany jako popyt
transakcyjny. W ramach tego nurtu wyróżnia się teoria ilościowa Fishera (zasób pieniądza w ujęciu
nominalnym, który znajduje się w obiegu wpływa na przeciętny poziom cen w gospodarce, nie ma
wpływu na wielkości realne, np. na wielkość produkcji i inwestycji, tylko na ceny, teoria ta zakłada
neutralność pieniądza)
M*Vm=P*Q
M – ilość pieniądza w obiegu
Vm - szybkość obiegu pieniądza, która określa ile razy jednostka pieniężna została użyta przy
zawieranych transakcjach, w krótkim okresie jest stała)
P – ogólny poziom cen towarów i usług
Q – ilość transakcji zawartych w danych czasie, w krótkim okresie stała
Przy tych założeniach P jest proporcjonalny do nominalnego zasobu pieniądza w obiegu.
Według teorii Keynesa: występują trzy motywy ukształtowania popytu na pieniądz
(trzy preferencje płynności):
1. Transakcyjny
(kształtuje popyt na pieniądz, wskazuje na utrzymywanie płynnego pieniądza w celu
realizacji wszystkich synchronizacji między terminem uzyskania pieniądza,
a realizacją zaplanowanych wydatków)
2. Przezornościowy
(wynika z potrzeby utrzymywania płynnego pieniądza na wszelkie nieprzewidziane
wcześniej wydatki – zdarzenia losowe, choroby, itp., ale także czekanie na okazję
do taniego zakupu)
3. Spekulacyjny
(określa popyt spekulacyjny na pieniądze i oznacza utrzymywanie płynnego
pieniądza w celu jego korzystnych lokat do utrzymania określonego dochodu
w przyszłości.
Motywy te określają popyt na najbardziej płynne aktywa finansowe (gotówka, czeki, karty),
depozyty krótkoterminowe, z którymi realizujemy wydatki.
Stopień płynności określony jest przez czas i koszt zamiany danego aktywu finansowego
na formę płynną.
Lokaty długoterminowe, pieniądze ulokowane w funduszach inwestycyjnych, lokatach są
mało płynne, gdyż, kiedy je spieniężymy – tracimy odsetki.
Popyt transakcyjny i przezornościowy związany jest z realizacją funkcji pieniądza jako środka
cyrkulacja i płatniczego.
Motyw spekulacyjny, związany jest z funkcją pieniądza jako środka tezauryzacji.
Popyt na pieniądz w tych trzech motywach określony jest przez różne czynniki. Popyt
transakcyjny i przezornościowy zależy od ogólnego poziomu cen towarów i wytworzonego
dochodu realnego.
Luf(KPY+)
Alt – popyt transakcyjny (zawarty w nim jest również popyt przezornościowy)
2
Prof. Eugeniusz Kwiatkowski
Makroekonomia
Wykład IX – Polityka pieniężna
P – ogólny poziom cen)
Y – dochód narodowy realny)
Wzrost P oznacza wzrost Alt. Y określa wielkości wytworzonej produkcji w gospodarce.
Wzrost Y oznacza, że w gospodarce wytwarza się więcej różnego rodzaju produktów i usług, stąd
podmioty chcą mieć więcej pieniędzy na realizację różnego rodzaju dóbr i usług.
P*Y – dochód narodowy realny
P
Y
Lt
Lt
P1
Y1
P0
Y0
Qm0
Qm1
Qm
Qm0
Qm1
Qm
Popyt spekulacyjny na pieniądz zależy od wysokości stopy procentowej, czyli jest funkcją
stopy procentowej
Ls=F(r-)
Ls – popyt spekulacyjny na pieniądz
R – stopa procentowa
Wzrost r powoduje spadek Ls. Nie opłaca się trzymać wówczas pieniądza płynnego, lepiej
ulokować go. Natomiast spadek r zwiększa Ls, ponieważ zmniejsza się opłacalność lokat przy
niższej r. Koszt alternatywny trzymania płynnego pieniądza jest niski.
r
r1
r0
-s
Qm0
3
Qm1
Qm
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)