ZESTAW 18 46. Porównaj poglądy Kartezjusza, Spinowy i Leibniza, wskaż podstawowe różnice. KARTEZJUSZ (1596 - 1650) - „ZMYSŁY NIE SĄ ŹRÓDLEM POZNANIA” Dzieła: „Rozprawa o metodzie”, „Medytacje o pierwszej filozofii”
Kartezjusz chciał wypracować filozofię jako naukę uniwersalną, budowaną świadomie od samego początku i z poczuciem osobistej odpowiedzialności za każdy jej etap. Jej korzeniem miała być metafizyka, pniem - fizyka, a gałęziami pozostałe dyscypliny naukowe; miało to gwarantować jej apodyktyczną pewność. Kartezjusz zaczął od wątpienia po to, aby móc zawiesić ważność dotychczasowej filozofii, nauki, myślenia potocznego, tradycji itd.
Wysunął on wtedy trzy argumenty sceptyczne: zmysły są zawodne
nie ma dostatecznie wyraźnej granicy
jesteśmy być może we władzy Ducha Kusiciela, który umyślnie wprowadza nas w błąd.
Argument 1 i 2 - Kartezjusz chciał znaleźć pewność przez usunięcie wszelkich wątpliwości. Po wysunięciu dwóch pierwszych argumentów uznał, że zawieszeniu ulega ważność wszelkiej wiedzy za wyjątkiem logiki i matematyki.
Argument 3 - Gdyby poprzestał na tych dwóch argumentach, kartezjanizm stałby się czymś podobnym do XIX-wiecznej odmiany pozytywizmu - logicyzmu, albo matematyzmu, jednak wysuwając trzeci argument, który, jak sądził, pozawala zawiesić również ważność twierdzeń logiki i matematyki, wyszedł poza pozytywizm antycypując XX-wieczną filozofię husserlowską.
Kartezjański sceptycyzm miał charakter metodyczny, tzn. wątpienie było środkiem, który miał prowadzić do osiągnięcia wiedzy pewnej, podczas gdy sceptycyzm klasyczny zmierzał do pokazania niemożliwości poznania prawdy, osiągnięcia pewności itd. Kartezjusz doszedł zatem co najwyżej do prawdy treściowo pustej, by móc wyjść poza jej ramy, spróbował najpierw dowieść istnienie Boga.
Dowód : „Mam w umyśle ideę substancji doskonałej. Sam jako niedoskonały, bo np. wątpiący, nie mógłbym jej wytworzyć, ale ją mam. Musi zatem istnieć byt doskonały, który mi ją w umysł wszczepił.” Pozwoliło to Kartezjuszowi wypracować gwarancję prawdy: Bóg jako doskonały, nie obdarzyłby mnie takimi władzami poznawczymi, które przy właściwym posługiwaniu się nimi, wprowadzałyby mnie w błąd, lecz takimi, które przy właściwym użyciu dają mi możliwość poznania prawdy. Bóg staje się gwarantem prawdy, a jej kryterium - otrzymana od niego, wszczepiona w umysł jasność, konieczność, pewność przeżywanych treści.
Problemem jest, jak w takim razie wytłumaczyć, skąd biorą się błędy i grzechy, tak, by nie obciążać za nie odpowiedzialnością Boga, a człowiekowi dać możliwość poznania prawdy i uniknięcia grzechu.
(…)
…. Deistami byli: Albert Einstein, Linus Pauling, Werner Heisenberg oraz inni.
Ateizm - to światopogląd ontologicznie przeciwny teizmowi, odrzucający wiarę w istnienie bogów. Do ateistów zalicza się zarówno ludzi odrzucających wiarę w bogów jak i zaprzeczających ich istnieniu. W starożytności epikureizm zawierał elementy ateizmu, ale został wyparty z filozofii greckiej i rzymskiej gdy wpływy zyskało…
… możliwość istnienia Boga.
Początkowo teologowie negowali możliwość istnienia spekulatywnego ateizmu, bo nie dopuszczali możliwości, aby poprzez rozumowanie można było dojść do niewiary. W końcu jednak niemożliwe stało się zaprzeczanie, że spekulatywny ateizm istnieje - wówczas atakowano ateizm w taki sposób, że zawężano jego definicję, zarzucano mu niedopuszczalny dogmatyzm lub w inny sposób zniekształcano…
… łączy się w nim z możliwie najmniejszym oddziaływaniem. Świat nie mógłby być absolutnie doskonały pod każdym względem i np. nie zawierać zła, gdyż maksymalizowanie pewnych wartości koliduje z innymi, np. z wolnością człowieka. Wyjaśnij znaczenie pojęcia woluntaryzm
Woluntaryzm - pogląd uznający wyższość woli nad innymi władzami umysłowymi człowieka: rozumem, intuicją itp., i uznający ją za główny motor ludzkich działań. Termin woluntaryzm wprowadził 1883 F. Tönnies. Jednym z pierwszych myślicieli, którzy zrywając z intelektualizmem starożytnym akcentowali konstytutywną rolę woli w naturze człowieka, był św. Augustyn. Podobne stanowisko reprezentował Jan Duns Szkot.
W. Ockham przeniósł woluntaryzm na grunt ontologii i teologii głosząc, że właściwości bytu zależne są od woli, przede wszystkim od woli Boga, której nic (zwłaszcza jakiekolwiek względy racjonalne) nie może ograniczać. Woluntaryzm znalazł też miejsce w teorii poznania R. Descartes\'a, który uznał, iż sąd jest aktem tyleż intelektualnym, co decyzyjnym, tzn. polega na wolnym uznaniu prawdziwości lub fałszywości danego przedstawienia. O woluntaryzmie metafizycznym mówić można w przypadku A. Schopenhauera, twierdzącego, że wola - obok wyobrażeń jest czynnikiem…
… woluntarystyczne można odnaleźć także w pragmatyzmie amerykańskim i w egzystencjalizmie. Zwłaszcza w tym ostatnim kierunku (S. Kierkegaard, K. Jaspers, A. Camus, J.P. Sartre) zasadniczą rolę odgrywają akty woli i wyboru, poprzez które człowiek tworzy i potwierdza własną egzystencję i esencję.
47. Na czym polegało znaczenie koncepcji Hume'a dla rozwoju filozofii oświeceniowej.
DAVID HUME (1715 - 1776…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)