PODZIAŁ OCEANU ŚWIATOWEGO Większa część powierzchni Ziemi pokryta jest wodami mórz i oceanów. Z ogólnej powierzchni kuli ziemskiej wynoszącej 510,066 mln km2 na lądy przypada 148.647 mln km2, czyli 29.14%, a na wody - 361.419 mln km2 to jest 70.86%. Ciągła powłoka wodna Ziemi nosi nazwę Wszechoceanu (ang. World Ocean). Ze względu na swoje rozczłonkowanie Wszechocean dzieli się na oceany i morza. 1. OCEANY Oceany to największe części Wszechoceanu oddzielone od siebie kontynentami lub wyniesieniami dna. Charakteryzują się odrębnymi cyrkulacjami mas wodnych i specyficznymi właściwościami reżimu hydrologicznego. Wszechocean dzielony jest na trzy, cztery lub pięć oceanów. Pierwszy nowożytny podział Wszechoceanu zaproponował w 1650 roku holenderski geograf Bernhardus Varenius (1622- 1650). W dziele " Geographia generalis " wyróżnił on 4 oceany: Północny Lodowaty ( Mare Septentrionale ), Atlantycki ( Mare Atlanticum ), Pacyficzny ( Mare Pacificum ) i Południowy ( Mare Australis ), którego częścią było Morze Indyjskie ( Mare Indicum ). W 1845 roku, w Londynie, Komisja Królewskiego Towarzystwa Geograficznego dokonała podziału Wszechoceanu na 5 oceanów: Atlantycki, Indyjski, Spokojny, Arktyczny i Antarktyczny. Na przełomie XIX i XX wieku (1887, 1907) niemiecki oceanograf Otto Krümmel (1854-1912) zaproponował ( Handbuch der Ozeanographie ) podział na 3 oceany: Atlantycki, Pacyficzny i Indyjski. Ocean Arktyczny został w tej koncepcji włączony jako morze do Atlantyku, a Ocean Antarktyczny - z racji sztucznej granicy (koło podbiegunowe południowe) - skasowany. Krümmel opracował też szczegółową klasyfikację mórz i zaproponował naturalny system podziału przestrzeni wodnej na oceany, morza, zatoki i cieśniny. Podczas I Międzynarodowej Konferencji Hydrograficznej w Londynie w 1919 roku, przy współpracy z Międzynarodowym Biurem Hydrograficznym w Monaco określono granice 4 oceanów: Atlantyckiego, Pacyficznego, Indyjskiego i Arktycznego (Północnego Lodowatego). Podczas II Międzynarodowego Kongresu Oceanograficznego w Moskwie, w 1966 roku, zaproponowano nazwać wody antarktyczne, rozciągające się od konwergencji antarktycznej do wybrzeży Antarktydy, Oceanem Południowym (powierzchnia ~68 mln km2). Na Kongresie Oceanograficznym w 2002 roku mianem Oceanu Południowego zaproponowano nazwać wody leżące pomiędzy 60°S a wybrzeżem Antarktydy (w tak przyjętych granicach powierzchnia Oceanu Południowego w ynosi 20,3 mln km2). Obie te propozycje jak na razie nie zostały oficjalnie - przez Międzynarodowe Biuro Hydrograficzne w Monaco - uznane. W Polsce przyjmuje się podział Otto Krümmela, a Ocean Arktyczny
(…)
…
średnia [m]
Pacyficzny
178.68
707.1
3957
Atlantycki
91.66
330.1
3602
2
3
Głębokość maksymalna [m]
10.912 (Głębia Challenger,
Rów Mariański)
8.530 (Głębia Milwaukee,
Rów Puerto Rico)
Indyjski
76.17
284.6
3736
Arktyczny
14.79
16.7
1131
Wszechocean
361.30
1338.5
3704
7.725 (Rów Jawajski)
5.441 (N część M.
Czukockiego)
10.912 (Głębia Challenger,
Rów Mariański)
Zachodnia granica Pacyfiku przebiega…
… je wąskie cieśniny. Utrudniona wymiana wód wywołuje powstanie zamkniętych
cyrkulacji mas wodnych i odrębnych rozkładów zasolenia i temperatury wody.
Morza międzykontynentalne - otoczone są ze wszystkich stron lądami przynależnymi do
różnych kontynentów. Związane są ze strefami aktywności sejsmicznej na granicy płyt
kontynentalnych. Charakteryzują się dużą głębokością, a w ich dnie występują rowy
oceaniczne…
…). Średnia głębokość morza wynosi 1438 m, a maksymalna 5121 m (Rów Helleński 36°32´N, 021°05´E). W rzeźbie dna wyróżnia się: wąski szelf, który w części zachodniej ma
tylko do 10-25 Mm szerokości, stromy stok kontynentalny porozcinany podwodnymi
kanionami, obszerne równiny abysalne (Basen Zachodni, Basen Wschodni) oddzielone od
siebie progami (np. Cieśnina Sycylijska o głębokości około 400 m) i znajdujący się na
przedłużeniu Półwyspu Apenińskiego Grzbiet Śródziemnomorski. Duże urozmaicenie linii
brzegowej (Półwysep Apeniński czy Peloponez) i występowanie wielu wysp, zwłaszcza w
części północnej i wschodniej oraz urozmaicenie rzeźby dna pozwalają na wydzielenie w
obrębie Morza Śródziemnego wielu mórz pobocznych (Alborańskie, Balearskie, Liguryjskie,
Tyrreńskie, Jońskie, Adriatyckie, Egejskie, Marmara). Dopływ rzeczny…
… 14.3 Mm i głębokości na progu od 140 do 200 m. Średnia głębokość morza wynosi
437 m, a maksymalna 3039 m (19°35´N, 038°40´E). Charakterystyczny wydłużony kształt
(długość - około 1080 Mm, szerokość - 81-162 Mm) wynika z położenia morza w dolinie
ryftowej. Głębokość w osi ryftu sięga 2000-2500 m. Szelf jest bardzo wąski, a miejscami
(Zatoka Akaba) nawet zanika. Linia brzegowa jest bardzo słabo…
… zatoki
jest większa od jej głębokości wcięcia (Mariners Handbook, 1987). Jako przykłady wymienić
można Bay of Bengal, Bay of Biscay, Kiel Bay = Kieler Bucht. Może to być również zatoka
wyrażnie oddzielona od otwartego akwenu przylądkami, wyspami lub mierzejami i
charakteryzować się swoistymi cechami reżimu hydrologicznego (A Glossary of
Geographical Terms, 1961), na przykład: Chesapeake Bay, Delaware…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)