To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Podwójna relatywizacja Reguły społeczne obowiązują pod pewnymi warunkami. W stosunku do każdej reguły zadać można pytanie: w jakich sytuacjach obowiązuje i kogo obowiązuje. Każda reguła jest więc /relatywizowana sytuacyjnie i personalnie. Inaczej: zawiera klauzulę określającą warunki czy granice swojej stosowalności. Czasami taka relatywizacja jest explicite zawarta w samym sformułowaniu reguły. Często jednak stanowi przesłankę będącą tylko domniemaniem, przyjętym implicite, jako implikacja jakichś szerszych zasad czy innych reguł. Niektórzy autorzy używają tu terminu „kontekst regułyʺ. Zobaczmy najpierw przykłady relatywizacji sytuacyjnych. „W razie pożaru należy dzwonić pod numer 998ʺ (gdy nie ma pożaru taki alarmujący telefon to wybryk chuligański podlegający karze). „W przypadku zagrożenia pociągnąć za hamulec bezpieczeństwaʺ. Ten napis w pociągu zawiera też klauzulę dodatkową: „Nieuzasadnione użycie będzie karaneʺ, która wyraźnie wskazuje, że takie samo działanie może, w zależności od sytuacji, być nakazane lub zakazane. Uwarunkowane sytuacyjnie mogą być także przyzwolenia. „Po osiągnięciu wysokości przelotowej można używać komputerów osobistychʺ ‐ słyszymy w samolocie. To samo jest zakazane podczas startu i lądowania. Kiedy indziej relatywizacja sytuacyjna nie jest wskazana wprost, a jest domniemana implicite. Prawo karne stwierdza: „Kto zabija człowieka, podlega karze...ʺ. Ale do tej reguły jest dołączona implicite przesłanka wynikająca z ogólnych zasad nowoczesnego prawodawstwa: „O ile nie działał w obronie koniecznej lub stanie wyższej koniecznościʺ. Kodeks drogowy zakazuje przekraczać w miastach prędkość 60 km/godz. Ale towarzyszy temu implicite przesłanka wynikająca z innego przepisu: „o ile nie jedzie się pojazdem uprzywilejowanym ‐ np. karetką pogotowia ‐ podczas akcji ratunkowejʺ. „Kierowca, który spowodował wypadek, musi udzielić pomocy poszkodowanemuʺ. To, co w takiej sytuacji jest nakazem, w innej, gdy kierowca mija tylko miejsce jakiegoś wypadku, w którym nie uczestniczył, staje się preferencją. Byłoby dobrze, gdyby się zatrzymał, ale nikt go nie będzie karał, jeśli przejedzie obojętnie. Zobaczmy z kolei przykłady relatywizacji personalnej. Reguła może stwierdzać wprost, do kogo się stosuje. „Dzieciom do lat 12 wstęp wzbronionyʺ. Dla wszystkich innych wejście jest dozwolone, a więc zakaz przekształca się w przyzwolenie. Albo: „Miejsce dla inwalidyʺ. Ale w odniesieniu do innych, którzy chcieliby usiąść na tym miejscu, przyzwolenie zmienia się w zakaz. Takie wyraźne klauzule wyłączające pewne grupy od jakichś uprawnień są bardzo charakterystyczne dla dyskryminacji i segregacji rasowej czy etnicznej. „Tylko dla białychʺ głosiły napisy w przedniej części autobusów na południu Stanów Zjednoczonych jeszcze długo po zniesieniu niewolnictwa. „Tylko dla Niemcówʺ przeczytać można było na drzwiach restauracji w okresie okupacji. Najczęściej jednak relatywizacja personalna dokonuje się
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)