Chrześcijaństwo Po drugie, chodzi o chrześcijaństwo z koncepcją uniwersalnej religii, kultury
i cywilizacji. Formowanie się i rozwój chrześcijaństwa zbiega się w czasie (schyłek
Cesarstwa i odnowienie cywilizacji na Zachodzie w wieku VIII-IX) z powstawaniem
podwalin pod nowoczesną Europę. Najważniejsze wydaje się oczywiście
średniowiecze, w którym doszło do kulturowego i światopoglądowego zjednoczenia
Europy, a także okres reformacji, gdzie chrześcijaństwo uzyskało wewnętrzną
różnorodność, a protestantyzm, odnawiający teorię predestynacji, uzyskał
wpływ na kształtowanie się przedsiębiorczego ducha kapitalizmu.
Napływ i przemieszczanie się na teren Cesarstwa Rzymskiego nowych ludów
ze wschodu (Hunowie, Alanowie, Wandalowie, Goci, Wizygoci) stały się
jedną z przyczyn jego rozkładu, ale zarazem przyczyniły się do zwiększenia
przyszłej różnorodności genetycznej, etnicznej i kulturowej. Znalezienie dla tej
niezwykłej mieszanki wspólnego mianownika było zadaniem dla wzrastającego
właśnie chrześcijaństwa. Bez przesady można powiedzieć, że we wrzawie walk
barbarzyńców z Rzymianami i między sobą, w świetle łun zdobywanych miast,
w atmosferze apokaliptycznego załamania się cywilizacyjnego14, konsekwentnie
i wbrew wszystkiemu, głoszona jest nauka o potrzebie miłości nieprzyjaciół,
o zbawczej misji Boga-Człowieka odkupującego przez swą śmierć każde ludzkie
zło i obiecującego prawdziwe życie w wieczności.
Do rangi paradoksalnego symbolu - symbolu przenikania się odchodzącej
epoki i zupełnie nowych czasów - urasta w tym kontekście fakt, iż jeden z ojców
Kościoła św. Augustyn umiera w północnej Afryce w czasie barbarzyńskiego
najazdu. Genialnemu twórcy, potrafiącemu elementy myśli antycznej aplikować
na gruncie nowej filozofii i nowej teologii, dane jest przed śmiercią
(430 r.) oglądanie wielkiego najazdu Wandalów (lato 429 i wiosna 430 r.), który
rozbija w pył dominację Rzymu w Afryce. Jak na ironię okrutni Wandalowie
pod wodzą Genezaryka znali już wtedy gocką Biblię w tłumaczeniu Wulfili
i w jakimś sensie byli chrześcijanami, choć najczęściej zwolennikami Ariusza.
Jak napisze Peter Brown o końcowym okresie życia biskupa z Hippo Regius :
„Augustyn żył po to, by patrzeć, jak przemoc niszczy pracę całego jego życia
w Afryce”.15 Ostatecznie jednak, mimo zdobycia i częściowego spalenia Hippony
przez Wandalów już po śmierci Augustyna, wyjątkowo dużo z jego ogromnej
spuścizny pisarskiej zachowało się, co więcej, wywierało i wywiera wciąż silny
(…)
…. KULTURA DUCHOWA STAROŻYTNYCH GREKÓW
Po trzecie, chodzi o kulturę duchową starożytnych Greków z ich mitologią,
filozofią, sztuką, nauką i praktyką polityczną (formami ustrojowymi). Należy
16 Określenie Goethego przytoczone przez Jana Pawła II w Akcie Europejskim 9 listopada
1982 r. w Santiago de Compostela. Por. Jan Paweł II, Europa zjednoczona w Chrystusie. Antologia,
wyb. i oprac. L. Sosnowski, G…
… stanowiły
główne spoiwo jednoczące Hellenów. Ogólnie można rzec, że był to pewien
określony typ zbiorowej świadomości, zakorzeniony w kulturze duchowej. Dwa
elementy są szczególnie godne podkreślenia.
Wydaje się, że wszystkie plemiona greckie miały silnie rozwinięte poczucie
wspólnoty kulturowej, która ostatecznie cementowała ich jako Hellenów i przeciwstawiała
barbarzyńcom…
… jeszcze dla wszystkich greką, a także niezwykłe przeciwności,
którym musi stawić czoło Odys w drodze do ojczystej Itaki, na zawsze pozostaną
absolutnym punktem odniesienia dla kultury greckiej. I nie tylko dla niej.
3.4. KULTURA DUCHOWA STAROŻYTNYCH RZYMIAN
Po czwarte, chodzi o kulturę duchową starożytnych Rzymian z ich pragmatycznym
podejściem w budowaniu społecznych podstaw dla imperium (Pax
romana, system prawa…
… Por. ks. Cz. Bartnik, Fenomen Europy, Radom 2001, s. 28-29.
18 S. P. Huntington, op. cit., s. 44.
19 Herodot, Dzieje, t. 2,Warszawa 1959, s. 254.
Tożsamość kulturowa cywilizacji europejskiej. O potrzebie aksjologicznej metanoi 47
cze główną krzywdę, jakiej doznali Hellenowie od Persów - zburzenie świątyń
i rozbicie posągów bogów. A to domaga się zemsty, nie układów. Tak więc najazd
Persów…
… powiększają
wpływy celtyckie i germańskie, wpływy saracenów (arabskie), wikingów i Słowian.
Widać więc wyraźnie, że tożsamość kultury europejskiej nie zasadza się
na jednorodnych podstawach rasowo-etnicznych czy językowych.24
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)