72. Przedstaw podstawowe założenia filozofii H. Bergsona. Scharakteryzuj główne kierunki etyki antycznej. Henri Bergson (1859-1941) był francuskim filozofem i ewolucjonistą, profesorem College de France, zdobywcą Nagrody Nobla (literatura).
Bergson był przede wszystkim filozofem życia, dopuszczał więc możliwość syntezy: subiektywności człowieka (w poznawaniu świata) i obiektywności pozaludzkiej, ale nie na drodze pojęciowego myślenia, lecz dzięki intuicji - co nosi miano intuicjonizmu . Myślenie pojęciowe bowiem zniekształca świat, niszczy całą płynność rzeczywistości dzieląc, klasyfikując ją ze względu na wymogi ludzkiej praktyki, gdyż rozum interesuje jedynie to, co jest ważne dla działania. Rozum jest dyskursywny, jest werbalny. Intuicja natomiast jest poznaniem bezpośrednim, odbywającym się bez pojęć i słów, gdyż polega na utożsamieniu się z przedmiotem, rozumieniu go od wewnątrz w jego niepowtarzalności i w ruchu. Efekty takiego poznania nie mogą być przekazane innym, gdyż przez akty komunikacyjne (słowa) doszłoby do takiego samego zniekształcenia. Tym samym filozofia jest sprawą właściwie woli, zdolnością do wypracowania w sobie odpowiedniej postawy, natomiast wiedza semantyczna czy historyczna jest właściwie czymś drugorzędnym. Przeciwieństwem intuicji jest analiza.
Filozofia Bergsona odnosiła się wrogo do materializmu i mechanicyzmu: ewolucję napędza nie ślepy mechanizm doboru naturalnego, lecz siła twórcza ( fr. elan vital ), pewien popęd życiowy nie znany naukom przyrodniczym, do którego można dotrzeć tylko przy pomocy intuicji (koncepcja ta stała się przyczyną wciągnięcia kilku jego książek na kościelny indeks ksiąg zakazanych). Bergson uprawiał przede wszystkim krytyk poznania, zauważył, że każdy akt poznawczy bazuje na jakichś przedzałożeniach, często nie uświadamianych, co było bez wątpienia cennym spostrzeżeniem. Niestety filozofia Bergsona w swej duchowej warstwie nie wytrzymała próby czasu, podobnie jak duchowa interpretacja ewolucji. Warto pamiętać, że krytykując poznanie pojęciowe Bergson tak naprawdę krytykował kulturę, która odrywa człowieka od natury.
Scharakteryzuj główne kierunki etyki antycznej. Kwestią etyki zajmowano się w II i III okresie filozofii starożytnej (czyli po okresie filozofii przyrody). Zasadniczym zagadnieniem II okresu były pytania: czym jest prawdziwe dobro? i czy można się go nauczyć?
Za twórcę etyki uważa się dzisiaj Sokratesa , który wyodrębnił dobra moralne i wyniósł je ponad inne dobra. Greckiemu relatywnemu pojęciu „cnota” (cnota była różna np. dla kobiet i mężczyzn, starych i młodych) oznaczającemu dzielność, sprawność nadał nowe powszechne znaczenie, nazywając „Cnotą” zalety uniwersalne takie, jak: sprawiedliwość, odwaga i opanowanie. I właśnie cnoty dotyczą trzy podstawowe tezy Sokratesa:
(…)
…, jaki on jest; by powrócić do rzeczy samych. Dla fenomenologii ważnym pojęciem jest intencjonalność, zapożyczone przez Husserla od swojego nauczyciela Franza Brentany. Według Brentany intencja jest relacją łączącą umysł, świadomość z treścią lub przedmiotem. Relacja intencjonalna składa się z dwóch członów: noezy i noematu. Noeza to akt świadomościowy, a noemat - przedmiot dany w tym akcie. Brentano przypisywał intencjonalność wszystkim stanom umysłowym. Husserl zaś zauważył, że tak nie jest, gdyż niektóre stany nie są intencjonalne: np. ani nastrój, ani stan ducha nie są na nic nakierowane. W poznaniu fenomenologia wyróżnia 3 elementy:
- rzecz w sobie, przedmiot poznawczy
- podmiotowy, subiektywny czy psychiczny akt poznawczy
- logikę pojęć czyli prawd
Program fenomenologii: - należy ustalić, co w naszej świadomości…
… realnych celów ludzi, a ludzie stawiają sobie różne cele - wyższe i niższe; wyższe są te dla których niższe cele są środkami. Najwyższym celem jest ten, który nie jest już do niczego środkiem i jest on jednocześnie najwyższym dobrem osiągalnym. Arystoteles za takie dobro uznawał eudajmonię, którą rozumiał jako doskonałość jednostki. W pracy czysto teoretycznej eudajmonia może być zupełna, ale człowiek…
… się. Ponieważ nad światem nie można zapanować, należy zapanować nad sobą. Stąd aby wszystko mieć, trzeba się wszystkiego wyrzec - to jest trudny, ale jedyny sposób. Wyrzec się namiętności i żyć w zgodzie z naturą (utożsamianą z rozumem).
Drudzy z kolei uważali za Epikurem, że szczęście polega na doznawaniu przyjemności, a nieszczęście na doznawaniu cierpień. Postulowany hedonizm łączył się w epikureizmie z kultem życia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)