Podstawowe wymiary analizy struktury społecznej.
Pojęcie "struktura społeczna" stanowi istotną kategorię analityczną stosowaną zarówno w rozważaniach empirycznych jak i teoretycznych, odnoszonych do funkcjonowania społeczeństwa. w rozwoju myśli społecznej zainteresowania badawcze strukturą społeczną trwające nieprzerwanie od XIX wieku można ująć w dwu podstawowych perspektywach. Jedna z nich odnosi się wyraźnie do etymologicznego /łacińskiego/ znaczenia słowa "struktura", która traktowana jest przede wszystkim jako "budowa". Ten wyraźnie przestrzenny, "architektoniczny" punkt widzenia traktowany jest oczywiście dość metaforycznie. Tym nie mniej odnosi się on do takiego postrzegania struktury społecznej, która jawi się jako określony, mniej lub bardziej wyraźnie powiązany ze sobą układ elementów .
W drugiej perspektywie struktura społeczna traktowana jest dość "anatomiczne", jako względnie organiczna całość, w które poszczególne elementy tej struktur interesują badaczy nie tyle ze względu na siłę i treść związków i współzależności zachodzących między nimi co ze względu na funkcje pełnione na rzecz utrzymania społeczeństwa jako całości sui generis /swego rodzaju/ . Te dwie odmienne płaszczyzny analizy prowadzą oczywiście do nieco innego oglądu tego, co się dzieje wewnątrz społeczeństwa, wzbogacając tym samym naszą wiedzę i stymulując pojawienie się dalszych propozycji analizy . Mimo jednak zaznaczających się różnic w podejściach analitycznych i interpretacyjnych badacze zgodni są co do tego, iż w sensie ogólnym termin "struktura" oznacza /.../ rozmieszczenie elementów składowych oraz zespół relacji pomiędzy nimi, charakterystyczne dla danego układu jako całości 133 . Struktura społeczna zaś rozumiana jest jako układ zależności, stosunków i dystansów społecznych między jednostkami i grupami społecznymi. Ze względu na fakt, iż o strukturze społecznej mówimy bądź to w wymiarze empirycznym bądź teoretycznym /abstrakcyjnym/ warto zaprezentować, choćby w dużym skrócie podstawowe różnice i podobieństwa zaznaczające się w tych dwóch wymiarach.
Wymiarze empirycznym wyróżnia się cztery podstawowe struktury świata społecznego:
I - ludzie, ich zachowania, wzajemne relacje między nimi, werbalizowane postawy i opinie, II- małe grupy społeczne, a więc takie grupy , w których interakcje między ich członkami przebiegają na zasadzie "face to face 11 /twarzą w twarz/. są to przede wszystkim takie grupy , jak: rodzina, grupy rówieśnicze, zabawowe, społeczności lokalne,
III - wielkie grupy społeczne, a więc takie grupy , w których interakcje między ich członkami mają często charakter pośredni i dość często oparte są jedynie na występowaniu wspólnych korelatów świadomościowych; należą do nich przede wszystkim: klasy społeczne, warstwy społeczne, partie polityczne, organizacje społeczne,
(…)
…, zróżnicowań czy nierówności, procesów atrofii, czyli zanikania a niekiedy wręcz rozpadu określonych struktur, zróżnicowań czy też nierówności.
Ze względu na fakt, iż obok pojęcia struktura społeczna używamy takich pojęć jak zróżnicowanie społeczne i nierówność społeczna, potrzebne są tutaj pewne rozróżnienia definicyjne. Struktura społeczna rozumiana jako zorganizowany zespół społecznych zależności, w które uwikłani są w różny sposób członkowie społeczeństwa lub konkretnych grup zawiera w sobie zarówno aspekt relacyjny jak i dystrybutywny /rozkład pewnych, społecznie pożądanych a ograniczanych wartości takich, jak: dobra materialne, przywileje, władza, wykształcenie/.
O zróżnicowaniu społecznym mówimy w tym kontekście zazwyczaj wtedy, gdy interesuje nas tylko ten dystrybutywny aspekt struktury społecznej. Niektóre rodzaje zróżnicowań społecznych uznawane są przez społeczeństwo za niesprawiedliwe. Wówczas określa się je mianem "nierówności społecznych ". Oczywistym jest fakt, iż nierówności społeczne to nic innego jak zróżnicowania społeczne rozpatrywane nie w aspekcie czysto opisowym ale wartościującym, normatywnym. Do tego zagadnienia wrócimy zresztą w dalszej części rozważań. w analizach struktury…
…, teoretyczna, porządkująca fakty społeczne a zarazem ujawniająca ich ukryte głębsze treści i znaczenie społeczne. z tego też powodu w analizach struktury społecznej badacze odwołują się do takich pojęć, jak relacje, zależności, stosunki, regularność, prawidłowość, powtarzalność czy trwałość. Jednostka nie żyje przecież w próżni społecznej ale w określonym złożonym układzie mikro- i makrostruktur społecznych…
….
I - działania jednostek n - mikrostruktury społeczne /będące odpowiednikiem małych grup społecznych/
III - makrostruktury społeczne /będące odpowiednikiem wielkich grup społecznych i wielkich systemów społecznych/ .
W tym ujęciu te wszystkie trzy poziomy określane są mianem rzeczywistości społecznej. Niektórzy badacze wyróżniają niekiedy jeszcze jeden poziom struktury w ujęciu teoretycznym, uplasowany…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)