P l a t o n
G. Reale Historia Filozofii Starożytnej, R.Legutko Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte., teksty źródłowe (Państwo, List VII, Polityk, Prawa).
P l a t o n (427-347) był jednym z najwybitniejszych filozofów starożytności, twórcą pierwszego kompletnego i spójnego systemu filozoficznego zwanego idealizmem platońskim. Często uważa się, że od Platona zaczyna się właściwa filozofia europejska, rozumiana jako w miarę rzetelna nauka, a nie przypadkowe spekulacje. W 387 roku założył sławną Akademię Ateńską. Miała ona wydać wykształconą klasę "filozofów-władców", zgodnie z poglądami politycznymi Platona. Stała się ona później, pod nadzorem ucznia Platona Arystotelesa, czymś w rodzaju uniwersytetu, na którym wszechstronnie kształcono elitę młodzieży ateńskiej i prowadzono studia filozoficzne i matematyczne. Platon to przydomek dany młodzieńcowi o imieniu Arystokles przez jego nauczyciela gimnastyki, znaczący "barczysty". Platon pochodził ze znakomitego, ateńskiego rodu kupieckiego (matka miała wśród swoich przodków Solona). Jak na arystokratę przystało otrzymał bardzo staranne wykształcenie, kształcąc zarówno umysł jak i ciało. Rodzina kształciła go na kupca, w ramach czego odbył on kilka podróży do Azji Mniejszej i Kretę. W wieku osiemnastu lat, w czasie jednej z podróży morski został porwany przez piratów i sprzedany jako niewolnik. Na targu niewolników rozpoznał go jednak jeden z krewnych i wykupił. Przygoda ta wpłynęła jednak silnie na psychikę młodego Platona. Zgodnie z legendą zawartą w pismach samego Platona, w wieku dwudziestu lat spotkał on Sokratesa i został jego najzdolniejszym uczniem, wiernym mu aż do śmierci. Skazanie na śmierć Sokratesa tylko za wypowiadanie niepopularnych sądów zniechęciło Platona do demokratycznego systemu rządów. Pierwsze dzieła filozoficzne Platona zostały napisane w formie dialogów Sokratesa ze sceptykiem Filonem. Do dziś przedmiotem dyskusji jest to, czy Platon wkładał w usta Sokratesa własne poglądy, czy też dialogi są faktyczną wykładnią poglądów Sokratesa. Spójny i konsekwentny system Platona był później modyfikowany na różne sposoby. Filozofię tę było dość łatwo zaadaptować do myśli chrześcijańskiej, gdzie nurty filozofii neoplatońskiej wciąż są żywe. Jego następcami byli Plotyn, Święty Augustyn i w pewnym sensie Kartezjusz, Gottfried Wilhelm Leibniz oraz Hegel. Sens polityki - partycypacja Platona.
W Liście VII Platon stwierdził, że polityka była dominującą namiętnością jego życia. Zatem problematyka polityczna stanowiła centrum zainteresowań filozofa, być może była nawet także istotą samej filozofii platońskiej. Platon w odróżnieniu od Sokratesa, ze względu na szlacheckie urodzenie, chciał uczestniczyć w życiu publicznym:
(…)
… i całkowicie skazane na lep przyjemności cielesnych i materialnych. Szybko pojawia się sprawny demagog, obiecujący przywrócić stary, dobry porządek i przejmuje władzę, która prowadzi do tyranii, najbardziej zniewalającej formy ustrojowej: dyktatura powstaje tylko z demokracji, z wolności bez granic - niewola najzupełniejsza i najdziksza. Tyran wybiera spośród dwóch możliwości: albo zabija, albo wypędza…
…, a także utożsamienie polityka z filozofem, co jest bardzo charakterystyczne dla platonizmu. Dlatego w tak głębokim wymiarze polis staje się absolutnym a nie względnym horyzontem życia ludzkiego, które determinowane jest w sposób całościowy poprzez państwo.
Współczesna koncepcja polityki stoi na antypodach koncepcji platońskiej. Państwo już od dawna zrezygnowało z tego, by być źródłem wszystkich norm regulujących…
… wytworzonych przedmiotów symbolizuje wiarę. Warto zwrócić także uwagę na aspekt teologiczny platonizmu wyrażonego w nauce o ideach. Chodzi tu przede wszystkim o nawrócenie, poprzez zrzucenie kajdan i odwrócenie twarzy od cieni do światła. Taką drogę, prowadzącą do zetknięcia się ze Słońcem, przebywają tylko nieliczni, dzięki nieustannym wysiłkom rozumu - poprzez filozofię. Ważny jest jednak sam moment…
… ludzi, którzy posiadają bogactwa, lecz chcą więcej, tyrania - ustrój despotycznej jednostki, będący prawdziwym biczem dla obywateli, demokracja - ustrój, w którym rządzi wielu ludzi, jednak Platon utożsamiał go z demagogią, rozpasaniem ludu. Demokracja jest formą ustrojową poprzedzającą tyranię. Filozof ma tu na myśli demagogię i demagogiczny aspekt demokracji. Z reguły oligarchia przekształca…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)