To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
26 Pieniądz kruszcowy
Jeśli pominąć różne przedhistoryczne formy pieniądza (o których mówiliśmy w rozdziale 3), pieniądz kruszcowy to pierwszy rozwinięty system pieniężny, który, w różnych odmianach, działał przez wiele wieków.
Pieniądz kruszcowy, początkowo „odważany”, przekształcił się w pieniądz „bity” w postaci monet (np. z brązu, srebra, złota). Istniały systemy monometaliczne, w których jednostką pieniężną była określona wagowo ilość jednego metalu szlachetnego, lub bimetaliczne, gdzie jednostką pieniężną były jednocześnie monety srebrne i złote.
Pieniądz kruszcowy jest pieniądzem pełnowartościowym w odróżnieniu od znanych dzisiaj pieniędzy papierowych lub monety zdawkowej. Te bowiem reprezentują tylko pewną siłę nabywczą, podczas gdy tamten sam był wart tyle, ile wart był kruszec, z którego został zrobiony.
Ilość pieniądza kruszcowego w danym kraju uzależniona była od krajowych zapasów złota, od możliwości ewentualnego jego wydobycia oraz od importu z zagranicy. Każdy, kto posiadał np. złoto, mógł pójść do mennicy i za odpowiednią opłatą wybić monety. Przedtem w wielu krajach prawo bicia monety miały władze lokalne, miasta, a nawet prywatne osoby.
Wzrost podaży monet złotych, przy tej samej masie dóbr na rynku, powodował spadek ich siły nabywczej i wzrost cen towarów. Ceny dóbr wzrastały z powodu spadku ceny rynkowej kruszcu, czyli materiału pieniężnego. Jednak w gospodarce istniały procesy samoregulacji. Kruszce szlachetne były me tylko materiałem pieniężnym, ale również surowcem do produkcji różnych wyrobów. Jeśli w kraju było za dużo monet złotych, to znikały one z obiegu: były tezauryzowane przez ludność, przerabiano je na wyroby ze złota bądź złoto odpływało za granicę. Kiedy złoto było tańsze, ludzie mogli sobie pozwolić na to, aby więcej go odkładać „na czarną godzinę” i więcej kupować złotych ozdób. Odpływ złota za granicę wynikał z tego, że towary importowane taniały w stosunku do krajowych. Zwiększał się więc import, malał popyt na wyroby krajowe. Gdy z kolei zmniejszała się podaż złota w kraju, następował wzrost siły nabywczej jednostki pieniężnej (cena rynkowa złota wzrastała), co prowadziło do spadku cen dóbr. Wówczas następował proces detezauryzacji, przerabianie wyrobów ze złota na monety i napływ złota z zagranicy.
Ten automatyzm dopływu i odpływu złota był mechanizmem równoważenia rynków krajowych i bilansów handlowych. Pieniądz pełnowartościowy swobodnie przekraczał granice i krążył w różnych krajach niezależnie od tego, w jakim języku był napis na monetach.
System pieniądza kruszcowego gwarantował w dłuższych okresach stabilność siły nabywczej tego pieniądza. Nie było inflacji w znanej nam dzisiaj postaci. System ten jednak miał też wady. Wielkość podaży pieniądza kruszcowego, związana w ostatecznym rachunku z możliwościami wydobycia złota, często nie była dostosowana do popytu gospodarki na pieniądz. Gwałtowny wzrost podaży pieniądza wywoływał poważne zaburzenia w gospodarce (przykładem może być zalewanie Hiszpanii srebrem z tzw. Indii Zachodnich). Natomiast niedostatek pieniądza kruszcowego hamował wymianę towarów i ich produkcję. To drugie zjawisko zresztą przeważało. W efekcie wprawdzie automatyzm pieniądza kruszcowego systematycznie przywracał równowagę, ale była to zbyt często równowaga na niskim poziomie aktywności gospodarczej.
(…)
… 19wieku. System waluty złotej został po raz pierwszy wprowadzony ustawowo w Wlk. Brytanii w 1816 roku, we Francji i Niemczech w łatach siedemdziesiątych XIX wieku, podobnie w Stanach Zjednoczonych. Pod koniec XIX wieku system waluty złotej był już systemem międzynarodowym. W klasycznej formie funkcjonował do 1914 roku.
W tym systemie jednostka monetarna danego kraju miała ściśle ustaloną wartość…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)