To tylko jedna z 8 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Państwo prawa w średniowiecznej Europie Środkowej
Tematem mojej prezentacji jest zagadnienie państwa prawa w średniowiecznej Europie Środkowej. W opracowaniu wyżej wymienionej kwestii w większości posłużyłam się artykułem Aleksandra Gieysztora o tym samym tytule. Chciałabym rozpocząć od wyjaśnienia terminu państwo prawne.
Historycy zajmujący się badaniem tego zjawiska ograniczają je do czasów nowożytnych, w których występuje realnie bądź też jest postulowane w literaturze prawniczej. W dobie pozytywizmu jurydycznego „państwo prawne” oznaczało państwo praworządne oparte na stosowaniu jednolitego prawa stanowionego, które legitymizuje działania obywateli, którzy mu podlegają powszechnie. Jednak według Gieysztora taka konstrukcja tego pojęcia nie przekreśla używania go w stosunku do epok wcześniejszych. Proponuje on posługiwanie się terminem bardzo zbliżonym, a mianowicie „państwo prawa”. Uzasadnia to innym pojmowaniem praworządności państw średniowiecznych. Polegała ona mianowicie na respektowaniu różnie rozbudowanych systemów prawnych obejmujących grupy społeczne, współistniejące w czasie i w przestrzeni państwowej. Aby poruszyć temat państwa prawa w średniowieczu należy uwzględnić kilka ważnych kwestii. Po pierwsze trzeba zaznaczyć, że główną podstawą prawa obowiązującego w okresie średniowiecza było prawo zwyczajowe. Jego źródłem był zwyczaj - powszechnie uznana forma zachowania się, przyjęta w danej społeczności. Po drugie prawo zwyczajowe nigdy nie miało charakteru powszechnego. Tkwiło to w jego genezie. Ludy pierwotne praktykowały partykularyzm personalny. Wyrażała go zasada osobowości prawa. Zgodnie z nią jednostka podlegała prawu plemienia, z którego pochodziła, bez względu na miejsce pobytu. Zasada osobowości zaczęła ustępować zasadzie terytorialności prawa. Zgodnie z nowo przyjętym kryterium, stosowano wyłącznie prawo obowiązujące na określonym terytorium. Musieli mu się podporządkować wszyscy na nim przebywający, bez względu na miejsce pochodzenia. Pod uwagę należy wziąć również stanowość prawa. Z czasem zaczęto się odmienne odnosić do różnych grup społecznych. Początkowo kryterium zróżnicowania prawnego była pozycja społeczna pokrzywdzonego i sprawcy. Później czynnikiem wyznaczającym pozycję prawną w społeczeństwie stała się przynależność stanowa. Wykształcenie się stanów, a więc grup społecznych rządzących się odmiennymi prawami, spowodowało wyodrębnienie się oddzielnych praw dla każdego z nich. Szlachtę obowiązywało prawo ziemskie i lenne, duchowieństwo - kanoniczne, mieszczaństwo - miejskie, a chłopstwo - wiejskie, zwane też dworskim. Istotne z punktu widzenia omawianego przeze mnie zagadnienia jest także wspomnienie o kazuistyce prawa. Prawo kształtowało się początkowo w codziennej praktyce sądowej. Podlegała ona rozmaitym oddziaływaniom polityczno - społeczno - gospodarczym. Treść prawa określały rozstrzygnięcia przypadków indywidualnych. Obowiązujące normy miały charakter pojedynczych orzeczeń w konkretnych sprawach, czyli kazusów (casus - przypadek prawny). Doprowadziło to do tego, że prawo nabrało charakteru kazuistycznego, będąc sumą uregulowań poszczególnych przypadków.
(…)
… odrębnych dla każdego stanu, zwłaszcza prawa ziemskiego, którym rządziła szlachta. Najstarszym i najwybitniejszym dziełem było Zwierciadło saskie. Autorem zbioru był Eike von Repkov. Dzieło powstało w latach 1215 - 1235. Praca składała się z prologu i dwóch części - prawa ziemskiego i lennego. Obejmowało prawo zwyczajowe wschodniosaskie. Autor zbioru był z nim wyjątkowo dobrze obeznany, gdyż pełnił…
…. Powstały najprawdopodobniej około połowy XIV wieku (dokładnej daty nie znamy)
Statut warcki - uchwalony przez sejm walny w 1423 roku, a następnie zatwierdzony przez króla. Składał się z 30 artykułów, które rozwijały i zmieniały niektóre przepisy statutów Kazimierza Wielkiego. Przywileje
1388 - przywilej piotrkowski
Władysław Jagiełło - król musiał wykupić szlachcica do niewoli, jeśli ten dostał…
…, w trzeciej ujęto kwestie sakramentów i liturgii. Zbiorem zestawionym z pięciu kompilacji przez Rajmunda de Pennaforte były Dekretały Grzegorza IX. Zebrane w pięciu księgach zestawiają oficjalnie obowiązujące ustawodawstwo papieskie. Zbiór ogłoszony przez papieża Klemensa V nosi nazwę Clementinae. Zawierał on dekretały tego papieża i kanony z soboru w Vienne z 1311 r. Dekretały z czasów po Grzegorzu IX…
…, instytucji i własnego prawa, a co za tym idzie, poszanowania godności innych ludzi. Chciałoby się użyć pojęcia „tolerancja”, ale na to jak twierdzi Gieysztor jest znacznie za wcześnie. Było to zatem połączenie pluralizmu z władzą suwerenną. Bibliografia
A. Gieysztor, Państwo prawa w średniowiecznej Europie Środkowej, [w:] Studia z dziejów państwa i prawa polskiego, t.3. Łódź 1993. Ch. Brooke, Europa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)