NURT LINGWISTYCZNY W POEZJI POLSKIEJ PO 1956 ROKU Lingwistyka teoretyczna w Polsce miała wspaniałe tradycje, uczestniczyła w procesach przebudowy ogólnej teorii języka na przełomie XIX i XX wieku; tradycje przerwane przez martwy sezon 1949-55, odradzające się po Październiku 1956r. 1. Język nie jest biernym materiałem komunikacji międzyludzkiej. Nie stanowi tylko i wyłącznie instrumentu - posłusznego woli człowieka i wiernie służącego ekspresji naszych wyobrażeń czy przekonań. Przeciwnie: wywiera wpływ na obraz świata 113 , który niesłusznie wydaje się nam suwerenny wobec słowa, gdyż w istocie jest uzależniony od słów, uporządkowany wedle reguł leksykalnych, frazeologicznych, gramatycznych; podległy typowi języka, którym się posługujemy, a także wrażliwy na jego stan (historyczny, terytorialny, środowiskowy).
2. Język określa to, co potrafimy (lub czego nie potrafimy)w świecie zewnętrznym wyodrębnić jako byt odgraniczony od innych bytów. Jeżeli istnieje nazwa rzeczy, istnieje także w naszym postrzeganiu dana rzecz - wycięta jakby za pomocą słowa z potoku zjawisk. Gdy nazwy nie ma, umiemy jedynie, a i to nie zawsze, wyróżnić nienazwane za pomocą zaimka nieokreślonego, jako „coś", lub dać ogólnikowy, mętny opis „tego czegoś". Tam, gdzie nasz język pozwala widzieć jeden element rzeczywistości realnej albo jedną, niezróżnicowaną czynność - inny język etniczny odsłania przed użytkownikiem cały mikrokosmos bytów rozmaitych, galerię przedmiotów osobnych, bo posiadających własne, różne nazwy.
„W klasycznym języku arabskim, którego podstawę stanowił dialekt koczujących pasterzy, występuje około tysiąca wyrazów odpowiadających naszemu wyrazowi wielbłąd, używanych w związku z pewnymi różnicami w wielkości, maści, rasie itd. tych zwierząt" — informuje Tadeusz Milewski w swojej syntezie problemów lingwistyki teoretycznej pt. Językoznawstwo, wydanej w 1965 roku, a więc na granicy interesującego nas okresu 114 . Jeszcze jeden przykład: ,,w języku hausa z centralnego Sudanu stwierdzono istnienie 311 odpowiedników naszego wyrazu wielki. Podzielić je można na kilka grup, mianowicie wedle tego, czy są one używane w znaczeniu 1) ogólnym, ) dla ludzi i zwierząt, 3) dla młodych kobiet, 4) dla zwierząt domowych, 5) dla przedmiotów okrągłych, 6) dla przedmiotów grubych i długich, 7) dla przedmiotów cienkich i długich, 8) dla klocków i kawałków, 9) dla rozciągłych przestrzeni"'.
Postrzeganie widzialnego świata, regulowane przez język, to tylko jeden obszar wpływu mowy na myślenie o otaczającej nas rzeczywistości, porządek wewnętrzny danego języka hamuje lub wzmaga także rozwój kultury refleksji -a różnych poziomach empirii i uogólnienia. Milewski pisze w związku z tym o recesywnym i ekspansywnym systemie słownikowym: w pierwszym dominują wyrazy konkretne odczuwa się niedostatek abstraktów; w drugim abstrakta wciąż przybywają i różnicują się, dając użytkownikom „lepsze narzędzie do formułowania zadań ogólnych".
(…)
… mowy go nie interesują. Są składnikami systemu abstrakcyjnego, konstrukcji czysto teoretycznej. Polszczyzna to dla poety słowo plus człowiek, słowo plus sytuacja, w której głos człowieka jest tylko celowo uruchamianym znakiem, ale i w równej mierze oznaką, czyli powiadomieniem o mówcy - przez mówcę nie zamierzonym. Elementarną jednostką polszczyzny jest, w odczuciu Białoszewskiego, akt mowy. Słowo…
… odnowił się obraz), wymiany porad fachowych w kwestii użytkowania ubikacji (Opowieść Lu. He.), zwierzenia na temat dziwności człowieka w ogóle, a mężczyzny w szczególności. Przeważa liryka bezpośrednia, wypowiedzi autorskiego „ja”.
Karpowicz
Podstawowym wyznacznikiem lingwizmu w wierszach Karpowicza stała się gra na konstrukcjach frazeologicznych. Jest to kolejny lingwista stawiający znak równości…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)