NURT LINGWISTYCZNY W POEZJI POLSKIEJ PO 1956 ROKU sytuacja po roku 1956 Październik '56 i „nasza mała stabilizacja” Na załamanie się terroru politycznego przyszło Polakom czekać do 1956 r. Wtedy w ZSRR oficjalnie potępiono stalinizm, a po śmierci Bolesława Bieruta (przywódcy PZPR) i robotniczych rozruchach w Poznaniu (28 VI) doszło także do zmiany ekipy rządzącej Polską. W październiku po ostrym konflikcie wewnątrz PZPR i trudnych negocjacjach z przywódcami ZSRR przy silnym poparciu społecznym na czele partii i państwa stanął Władysław Gomułka. Nowy I sekretarz wykorzystał zmienioną sytuację do zmniejszenia zależności od ZSRR, więźniów politycznych objęła stopniowo amnestia, zwolniono z aresztu Prymasa, odstąpiono od przymusowej kolektywizacji rolnictwa i zezwolono na ograniczony rozwój sektora prywatnego. Kraj, odbudowujący się ze zniszczeń wojennych, wkroczył w okres "małej stabilizacji". Gomułka szybko wycofał się jednak z liberalnego kursu "polskiego października". PZPR nadal sprawowała niepodzielną władzę w państwie. Coraz częściej dochodziło do otwartych konfliktów władzy ze społeczeństwem. o poezji lingwistycznej Sytuacja w państwie miała oczywiście wpływ na sztukę. Na nowym biegunie sztuki w Polsce stanęli Miron Białoszewski i Tymoteusz Karpowicz. Wszyscy oni mieli rodowód „klasycznie” awangardowy. Do lingwistów zaliczyć możemy także W.Wirpsza, E. Balcerzana, Zbigniew Bieńkowskiego. Ten nurt w poezji po '56 r. proponował wiersze zbudowane na wyobraźni słownej, językowej, grze słów, zabawie słowem.
CECHY TWÓRCZOŚCI LINGWISTYCZNEJ: Odzwierciedlała poczucie kryzysu języka, który ujmowano jako obszar zniewolenia, uwięzienia człowieka („język nami gada”), alienacji doświadczenia wobec „powiedzianego”;
Zadaniem lingwistów było ukazanie fałszu słowa, schematyzmu językowego, słownikowego uwikłania, nieautentyczności wyrazu „wielo-znaczącego”, oderwanego od desygnatu;
Komunikat słowny stał się w poezji lingwistycznej materiałem badawczym, przedmiotem krytycznej obserwacji, pretekstem do obnażania semantycznej (znaczeniowej) pustki;
Podstawowe tematy lingwizmu to:
- ujawnienie paradoksalnych uwikłań słów, sprzecznych z potocznym wyobrażeniem,
- zastępowanie myślenia słowami,
- zabawa i językowa gra, - nieustanna podejrzliwość wobec materiału poetyckiego, nieufność do automatyzmów mowy na poziomie leksyki, semantyki, gramatyki, stylu, - niezależność języka narzucającego użytkownikowi swe własne prawa, niewydolność znaczeniowa mowy („bla, bla, bla; to jest właściwy sposób/ Wyrażania się - z wierszy Wirpszy);
Poezja testowała język - kompromitując go, parodiując, polisemizując.
(…)
… powiedział raz, że poezja „przekazuje luźno niespodzianki bycia”. Właśnie to okazał się główną sferą jego zainteresowań: fenomen własnej egzystencji pośród przedmiotów, potem wobec innych ludzi - w „zlepach” sytuacyjnych, które wytwarza codzienność - w końcu również w zinstytucjonalizowanych układach międzyludzkich: bloku mieszkalnego, szpitala. Zapisywał sprawę „bycia” z troską…
… z rozwojem nowych koncepcji (język jako system dany) i wzrostem znaczenia językoznawstwa w nowoczesnej humanistyce. „Słowiarstwo” spod znaku Przybosia wchodzi w fazę poezji lingwistycznej.
Niezwykle dramatycznym przykładem służyć tu może twórczość Zbigniewa Bieńkowskiego (1913-1994), zwłaszcza bardzo wysoko stawiane „Trzy poematy” (1959), pochodzący stamtąd „Wstęp do poetyki” Janusz Sławiński nazwie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)