Myśli społeczna Holbacha:
Charakterystyka antropologii Holbacha - niedwoistość natury człowieka: człowiek jako mechanizm złożony z różnych substancji, które działają wedle mechanizmu ukrytych działań (ale naturalizm onotologiczny - zasady moralności to zasady świata przyrodniczego; stąd postulat właściwej persepktywy - człowieka jako pewna część natury, człowiek podlega prawom deterministycznym, tak jak i społeczności ludzkie). Człowiek jako istota społeczna = człowiek jest wyposażony w potrzeby i przyzwyczajenia - to go zmusza do życia w społeczeństwie (zaspokojenie interesu własnego). Stąd cżłowiek w stanie samotności znaczy tyle, co rozważać jakiś byt abstarkcyjny. Dwa typy nacisku społecznego: a) od strony egoistycznych władców (monarchowie wyzyskują lud, nie starają sie dbać o dobrobyt ludu, są skłonni do prowadzenia niepotrzebnych krwawych wojen, do czynienia niepsrawiedliwości), b) od strony posożytniczego i szalbierczego kleru (sprawując władzę nad umysłami, stanowią legitymizację dla władzy monarchicznej przez wyposażanie jej w boskie atrybuty (pozbawiają możliwości krytyki monarchii - straszą lud obrazem mściwego boga), kler jest skłonny do przeprowadzania krwawych prześladowań religijnych (w ten sposób zyskuje na sile) - wojny religijne mają przynieść olbrzymie zyski klerowi, mają zabezpieczyć jego interes własny. Utrzymywanie się takiego stanu rzeczy bierze się stąd, że umysł zwykłego człowieka jest zbyt obiążony balastem tradycji (nawiązanie do Bacona) - przekazywanie fałszywych mniemań z pokolenia na pokolenie. Ludzie ze względu na tradycję nie mogą poznać obiektywnego kryterium moralności, co powoduje, że człowiek uznaje różne i sprzeczne i nierozsądne normy postępowania. Najbardziej szkodliwy błąd człowieka to przekoniania religijne, które zatruwają im życie, spowalniają postęp w nauce, narzucają fałszywe normy postępowania (te zaś powodują, że istnieje niemożność przeprowadzenia racjonalnych reform w życiu społecznym). Uzasadnienie szkodliwości religii: a) tezy religii posługują się terminami, które nie mają odzwierciedlenia w zmysłowym życiu ludzkim (pojęcie boga i nieśmiertelnej duszy), b) dogmaty religijne są pozbawione racjonalnego sensu, c) występują w niej wewnętrznie sprzeczne tezy lub sprzeczne za materializmem, d) argumenty na rzecz twierdzeń teologicznych są oparte na sprzeczności racjonalności dowodzenia (dowody nie wprost?), e) religia jako pocieszenia dla ducha - oto błąd, który nigdy nie może być pożytecznym. Holbach opowiada się za umową społeczną między podwałdnymi i władzą, ale był skłonny do uznania monarchii parlamentarnej. Nie chodzi mu o suwerenność całego ludu, lecz suwerenności posiadaczy ziemskich, których Holbach brał za prawdziwych patriotów, tj. takich, którzy dobro ojczyzny będą utożsamiać z dobrem własnym (każdy, kto nieposiada ziemii, nie moze być dobrym patriortą). Stąd ciało ustawodawcze powinno być oparte na właścicielach ziemskich, tak też i cała władza zwierzchnia, która będzie realizwować postulat dobra wszystkich. Władza winna postępować według zasad sprawiedliwości. Tyle etokracja jest w stanie zapewnić funkcjonowanie społeczeństwa w celu realizacji sprawieldiwości - etokracja charakteryzuje się tym, iż polityka ma być tym dla społeczeństwa, co moralnośc dla poszczególnych jednostek. Nierówność między ludźmi - stan naturalny, jedyną wspólną własnością jest to, co nie jest efektem pracy. Wszystko co jest efektem pracy, celowego działania, jest własnością konkrektnej jednostki - sta
(…)
…; dwa uprawnienia kar - zgoda na nią ze strony stowarzyszonych: R. zakłada, że przestępca wyraża na przyjęcie kary, zanim popełni karę (bezpośrednio wynika z ideii umowy społecznej), uprawnienie oparte na prawie wojny (przestępca nie jest trakotowany jako winny obywatel, lecz jest traktowany jako rebeliant - występuje przeciwko prawu społecznemu, łamie ustawy, jest to wypowiedzenie wojny państwu, przestępca…
… jednostek. Nierówność między ludźmi - stan naturalny, jedyną wspólną własnością jest to, co nie jest efektem pracy. Wszystko co jest efektem pracy, celowego działania, jest własnością konkrektnej jednostki - staje się jego częścia. Holbach krytykował fizjokratów - własność pochodzącą z zysku, lichwy nie stanowi prawdziwej własności (własność - w pełni za J. Lockiem). Holbach domagał się, aby ustanowić…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)