To tylko jedna z 5 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
. Myśl polityczna w Niderlandach (Hugo Grotius, Baruch Spinoza) - Hugo Grotius: (1583-1645). Jego ojczyzną była Holandia, niezależna od końca XVI wieku, w wyniku zwycięskiej rewolucji w północnych Niderlandach przeciwko Habsburgom hiszpańskim. Krwawe represje w stosunku do protestantyzmu, który zapuścił tu głębokie korzenie. Dlatego niderlandzki ruch narodowy zespolił się w walce religijnej z katolicyzmem. Rewolucja oddała władzę w ręce nowej klasy - burżuazji. Amsterdam zajął miejsce Antwerpii, urastając do ogólnoeuropejskiej stolicy handlu i kredytu. Jeszcze za jego życia Holandia rozwija wielką ekspansję kolonialną w obu Amerykach i na obszarze Oceanu Indyjskiego. Nowa burżuazja, do której należał także Grotius, utworzyła w początkach XVII wieku Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską i Zachodnioindyjską, obdarzając je uprawnieniami suwerennych państw. W 1619 roku wplątany w spory polityczne znalazł się w więzieniu, skąd uciekł, znajdując schronienie w Paryżu. Tu powstało w 1625 roku jego dzieło „O prawie wojny i pokoju”. Życie Grotiusa przypadało na trwający w Europie wiele lat okres krwawych walk i powtarzających się morderstw wywołanych fanatyzmem religijnym i politycznym ambicjami władców. Grotius podjął próbę ustalenia zasad współżycia międzynarodowego, które stanowiły niezmienny fundament dla zmiennych stosunków społecznych. Tak aksjomatyczny charakter ma prawo natury. „Matką prawa naturalnego jest sama natura ludzka”, która dąży do społecznego współżycia ludzi (instynkt stadny człowieka). Państwo jest więc naturalnym, ale i doskonałym związkiem ludzi wolnych, pod warunkiem, że jego ustrój opiera się o aksjomatyczne reguły prawa natury, będące „nakazami uczciwego rozumu”. W zakres tego prawa wchodzi powstrzymanie się od tego, co jest własnością innych - dokonanie zwrotu, jeśli mamy coś cudzego, wraz z zyskiem, jaki osiągnęliśmy; obowiązek dotrzymania przyrzeczeń; naprawienie szkody wyrządzonej z własnej winy i uznanie zasady, że pomiędzy ludźmi pewne czyny zasługują na karę. Były to przekonania nowej klasy. To ujęcie prawa natury spełniało dwojaką rolę: usprawiedliwiało silną władzę, konieczną dla realizacji reguł tego prawa oraz zakreślało granicę władzy państwowej w imię naturalnych praw jednostki. Grotius błędnie utożsamiał prawa natury z prawami matematyczno-przyrodniczymi. Obok wpływu nauk ścisłych duży wpływ na ukształtowanie doktryny Grotiusa miało prawo rzymskie. Dwa okresy historii prawa rzymskiego: a) prawa surowo formalistycznego - prawa obywatela rolnika związanego z bezpośrednim władaniem ziemią; b) prawa obrotu światowego, w związku ze wzrostem światowej potęgi Rzymu, ze wzrostem wymiany handlowej i usług (umowy rozmaitego rodzaju stały się głównym źródłem uprawnień i obowiązków). Te w zmienionych warunkach powtórzyły się w Europie. W miarę narastania elementów gospodarki kapitalistycznej. Umowy stają się trzonem prawa prywatnego nowożytnej Europy. Umowa i jej ścisłe przestrzegania urosły do rangi aksjomatu zarówno w prawie ustrojowym jak i międzynarodowym. Dzięki umowie znaleziono moralne uzasadnienie obowiązków politycznych ciążących na jednostce. Posłuszeństwo wobec władcy tłumaczono już nie tylko względami religijnymi i strachem przed przemocą panującego, ale też umową, dobrowolnym zobowiązaniem wobec państwa. W ten sposób stworzono fikcję, że prawa i obowiązki rodzą się z autonomicznej decyzji jednostki, tak jakby jej dobrowolne przyzwolenie mogło uzasadnić istnienie państwa. W tej fikcji tkwią korzenie indywidualizmu. Konstrukcja umowy pociągnęła za sobą odrzucenie poglądu o podporządkowaniu jednostki społeczności. Społeczność jest bowiem zbiorem jednostek - podporządkowanie społeczności jednostce. Grotius dopuszczał wojny w przypadkach, kiedy w słusznej sprawie wyczerpano wszelkie możliwości pokojowego rozwiązania. Kiedy w czasie wojny milkną prawa ustanowione, w mocy pozostaje prawo natury. W swoich rozważaniach wprowadził również hasło suwerenności, ale wyróżnił suwerenność ogólną (dotyczącą państwa) i suwerenność szczegółową (dotyczy konkretnego piasta władzy). Dało to początek odróżnieniu suwerenności zewnętrznej od suwerenności wewnętrznej. Neologizowane pojęcia „suwerenność” i „prawo natury” będą podporządkowane idei kapitalizmu: własności prywatnej i staną się orężem nowej klasy w jej walce o treść i kształt nowożytnej Europy. Grotius należał do przedostatniego pokolenia gotoweg
(…)
… suwerenność. Lud może się jej zrzec: zwierzchność politycznej podobnie, jak własność może być przedmiotem obrotu. Brauch Spinoza (1632-1677). XVII wiek - Niderlandy i spory polityczne: partia centralistyczna, skupiona wokół Orańskich (>monarchizm), poparcie prostego ludu, kalwińskich pastorów; partia republikańska i libertyńska zamożnej burżuazji (na czele Jan de Witt); autonomia praw; tolerancja religijna; ograniczenie wpływów monarchii i klerykalizmu. Z partią republikańską związany był Benedykt Spinoza. Jego głośne dzieło „Traktat teologiczno-polityczny”: a) wiara i nauka: pismo święte - dzieło ludzkie, wykład zasad moralnych, dopasowanych do pojętności prostego ludu. Filozofia moralna Spinozy oparta na panteizmie (Bóg=natura) jest elitarna; moralność wsparta na rozumie dostępna jest mędrcom…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)