Montaigne Michel de, Próby Próby (1 580—88, wyd. całości pośmiertnie 1595), zbiór refleksji Michela Montaigne”a poświęconych rozmaitym przejawom życia, obyczajom, moralności, sztuce. Autor ze sceptycyzmem snuje rozważania m.in.: o smutku, o potędze wyobraźni, o wychowaniu, o nierówności, o okrucieństwo, o sztuce dialogu, o doświadczeniu. Pisarz czyni samego siebie przedmiotem obserwacji, uważając swoje postępowania za pionierskie, choć nawiązuje do metody św. Augustyna w Wyznaniach. Z dociekliwością bada swoją naturę, rejestruje odczucia, opinie, emocje. Pisząc tylko osobie, odsłania nieznane wcześniej tajniki ludzkiej natury: Nie czyny moje opisuję, ale mnie samego. Przyjęty punkt widzenia decyduje o szczerości w ukazywaniu najtajniejszych myśli i uczuć, min. pragnień i emocji erotycznych. Montaigne nie moralizuje ani nie poucza czytelnika. Wyraża jednak niepokoje swoich współczesnych, m.in. związane z obłędem wojen religijnych, obfitujących w niewiarygodne wprost przykłady okrucieństwa. Apeluje o sprawiedliwość wobec ludzi i łaskę wobec innych istot, a nawet roślin, zaleca umiarkowanie i wstrzemięźliwość jako cnoty, które warto w sobie pielęgnować, opowiada się za tolerancją, potępia narzucanie przekonań siłą. Głosząc jako normę postępowania lojalność i przyzwoitość wobec innych, nie ma złudzeń, co do omylności człowieka. Dlatego odkrywanie prawdy widzi w nieustannym ku niej dążeniu: Świat jest jeno szkołą szukania; nie o to chodzi, kto dopadnie, ale kto przebieży piękniejszą drogę. Wielkość dzieła Montaigne”a polega właśnie na owym dążeniu do prawdy — stąd Próby stały się ulubioną lekturą intelektualistów, ale także przedmiotem ataków kontreformatorów — w wyniku oskarżeń jansenistów dzieło trafiło w 1676 na kościelny indeks i pozostawało na nim aż do roku 1957!
„Próby”, inspirowane przez staroż. filozofów, dzieło to stanowi gł. dokument lit, renesansowego sceptycyzmu , powiązanego z elementami hedonizmu i stoicyzmu ; nadając swym rozważaniom charakter antropocentryczny i występując z afirmacją niezależności i sw obodnego rozwoju jednostki , M. zajmował postawę laicką, głosił idee tolerancji rei., racjonalizmu i relatywizmu etycznego oraz uznania naturalnego rozumu ludzkiego za instancję rozstrzygającą ; Próby wywarły znaczny wpływ na literaturę, filozofię i pedagogikę XVII w.; franc. tytuł Essais stał się nazwą gatunku.
Michel de Montaigne (1533—1592). W ciężkich latach wojen religijnych snuł w swoich Próbach pozornie bezładne rozważania o różnych aspektach psychiki człowieka, o zawiłych drogach autorealizacji charakteru i osobowości , pełne mądrej tolerancji i gorzkiej niekiedy rezygnacji. Podsumowaniem zaś całego nurtu, którego był ostatnim przedstawicielem, stawało się twierdzenie, iż „Filozofować to znaczy uczyć się umierać”.
(…)
… przesądów, uprzedzeń, fanatyzmu.
c) wielokrotnie podkreśla, ze zachowanie Europejczyków jest często o wiele bardziej nieludzkie i dzikie
- „Możemy ich tedy nazywać barbarzyńcami w odniesieniu do prawideł rozumu, ale nie w odniesieniu do nas, którzy przewyższamy ich we wszelakim barbarzyństwie”
- e) podaje przykład procesów o czary ( również w innych rozdziałach pisze o tej niesprawiedliwości, jest procesom…
… są na jej stronę zjawiskow na to, co przypadkowe i jednostkowe.
Nie dostarczają wiedzy pewnej (złudzenia zmysłowe), mogą jedynie stanowić źródło informacji przydatnych do działania w świecie. Tylko rozum dostarcza wiedzy pewnej i dotyczącej istoty rzeczywistości. Tak sądzili m.in.; Platon, Kartezjusz (Descartes), B. Spinoza, GW. Leibniz, później pewną fromę racjonalizmu prezentowali I. Kant i F. Hegel.
2…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)