Ponadto tłumaczy takie pojęcia jak: koronacja, sejm konwokacyjny, sejm elekcyjny, sejm koronacyjny, pacta conventa, artykuły henrykowskie, zakres władzy królewskiej. Notatka odpowiada na pytanie jaki był skład i kompetencje rady królewskiej, co to był sejm walny, izba poselska, izba senatorska, obrady, sejmiki, konfederacje, rokosze. Ponadto notatka szczegółowo charakteryzuje urzędy lokalne i centralne oraz sądownictwo tj, sąd królewski, sąd sejmowy, sąd asesorski, sąd relacyjny, sąd marszałkowski, sąd referendarski, trybunał koronny i litewski.
MONARCHIA STANOWA
Organizacje państwa i stanów
Szlachta - obejmowała grupę osób wywodzących się z możnych i rycerstwa. Zanim stał się stanem zamkniętym został uzupełniony o mieszczan i sołtysów o dobrej sytuacji ekonomicznej. Później szlachcic musiał być urodzony, nobilitowany (przez monarchę) za zasługi. W tym stanie obowiązywała zasada równości jedyny podział szlachty był wynikiem różnic materialnych (magnateria, szlachta średnia, drobna, zagrodowa (zaściankowa) i gołota). Pierwsze cztery to tzw. posesjonaci - właściciele ziemscy. Wiele przywilejów należało do tego stanu : prawo nietykalności osobistej (1430-1433) i majątkowej , brak możliwości pozbawienia majątku lub wolności bez orzeczenia wyroku (czerwiński 1422), sądzenie wg prawa pisanego (1422) . Unormowanie stanu szlacheckiego dokonały przywileje nieszawskie 1545 r. nadane przez Kazimierza Jagiellończyka (odtąd monarcha nie może bez zgody szlachty nakładać nowych podatków, zwoływać pospolitego ruszenia ani stanowić nowego prawa a wolę swoją ma wyrażać na sejmikach ziemskich.
Stan duchowny - jest stanem otwartym ( seminarium lub zakon ). Od 1138 przywilej łęczycki Kazimierza Sprawiedliwego dał możliwość wprowadzenia nowego prawa kanonicznego. Przywilej Ludwika Węgierskiego z 1381 przyznał duchowieństwu zwolnienie od podatków (z wyjątkami).
Podobnie przywilej piotrkowski Władysława Jagiełły 1388
Mieszczaństwo - jest stanem otwartym (każdy może po wniesieniu opłaty do kasy miejskiej razem z opinią od proboszcza o dobrej opinii dostać się do stanu). W XIV w stan ten formował się. Celem było stworzenie samorządu terytorialnego tworzenie rzemiosła i nawiązywanie kontaktów handlowych. XIV-XV nasilenie lokacji miast podyktowane względami ekonomicznymi króla i prywatnych właścicieli. Dążenia do separacji miast, ograniczenie kompetencji wójta i podporządkowaniu do radzie. Wzrost znaczenia organizacji cechowej.
Chłopstwo - na początku dominowała gospodarka czynszowa. Zaczęto ograniczać wolność chłopstwa. Spadek znaczenia funkcji sołtysa na rzecz pana feudalnego.
ŹRÓDŁA PRAWA I ŹRÓDŁA POZNANIA PRAWA
Prawa ziemskie. Statuty Kazimierza Wielkiego (1357).
Statut wielkopolski - został wydany przy współudziale arcybiskupa gnieźnieńskiego, prałatów, możnowładców i szlachty na wiecu ustawodawczym. Około 100 przepisów.
Statut małopolski - całość złożona ze statutu uchwalonego na wiecu w Wiślicy oraz zwodu szeregu przeważnie późniejszych ustaw (cel - ujednolicenie państwa). Około 50 przepisów.
Statuty Kazimierza Wielkiego zawierały przepisy dotyczące (przekład Świętosława z Wojcieszyna):
ustroju państwa
prawa sądowego (głównie karnego)
Ze statutem małopolskim połączono później krótkie ustawy wydane na przestrzeni XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego i jego następców (
(…)
… królewscy. Senatowi przewodniczył król. Nie ma pojęcia quorum lecz senatorowie mają obowiązek usprawiedliwiania nieobecności
Pierwotnie nie było stałych terminów Kompetencje - ogólne określała konst. Nihil novi główne to ustawodawstwo ogólnopaństwowe. Ograniczało ono dotychczasowy uprawnienia ustawodawcze pozostawiając wydawanie edyktów w spawach miast królewskich, żydów, lenn, chłopów i górnictwa…
… w nich : król, dostojnicy państwowi i duchowni przedstawiciele szlachty oraz początkowo reprezentanci miast królewskich (potem spotykali się na zjazdach prowincjonalnych). Na zjazdach ogólnopolskich dokonywano elekcji królów, uchwalano statuty, oddziaływano na króla celem wydania przywilejów. Zjazdy prowincjonalne to głownie ustawodawstwo. W XV na sejmy walne zaczęła przybywać szlachta nie odgrywają większej…
… consensusu podejmowano uchwały. Na koniec uroczyste pożegnanie i msza św. Wymóg zgody powszechnej - jednomyślności był wymogiem. Na tej podłożu wyrosło liberum veto jako sprzeciw zrywający sejm ( pierwszym był Siciński nie pozwalający na prolongatę ). Okresem upadku instytucji sejmu były czasy saskie 1697-1762, w których pomyślnie zakończono 5 sejmów. Uchwały zapadające zgodą wszystkich uczestników nazywano…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)