Mikołaj Sęp Szarzyński urodził się ok. 1550 r. w Zimnejwodzie lub Rudnie (okolice Lwowa) w rodzinie szlacheckiej. Studia uniwersyteckie odbywał w Wittenberdze (od 21 V 1563r) i Lipsku (od jesieni tegoż roku).W roku 1601 ukazał się jedyny tomik wierszy Szarzyńskiego zatytułowany Rytmy abo wiersze polskieodnalezione i wydane przez jego brata Jakuba. Wiadomo, że ten tomik nie zawiera całej twórczości poety. Utwory Sępa krążyły w odpisach, dlatego jego bratu trudno było je wszystkie odnaleźć. Szarzyński zmarł prawdopodobnie w roku 1581. Jakub zwlekał aż tyle czasu z wydaniem wierszy brata, ponieważ były one w posiadaniu Stanisława Starzechowskiego- przyjaciela Mikołaja. Szarzyński wpisał się pomiędzy twórczość Reja a Kochanowskiego. Gdy Sep wraca do kraju i gdy zaczyna swą właściwą twórczość Rej umiera (wcześniej napisawszy Apocalypsis-najbardziej antykatolickie dzieło), wysoka fala reformacji już opada, szykuje się zgoda sandomierska. Gdy Sęp zbliża się do przedwczesnej granicy życia, Kochanowski pisze Odprawę, Treny i kończy Psałterz. Wiemy, że Szarzyński powrócił do katolicyzmu po prawdopodobnym byciu protestantem w czasie studiów. W spuściźnie Sępa nie ma wierszy heretyckich. Cały natomiast tom Rytmów jest przesiąknięty atmosferą żarliwej, ale i konfliktowej religijności, z której można wznosić o przebytym kryzysie ideowym i domyślać się powrotu Sępa do katolickiego Kościoła. Sonet I O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego
Podmiot liryczny wskazuje na szybkość upływającego czasu- życia oraz świadomość śmierci.
Podmiot żałuje błędów młodości, które trapią teraz jego serce
Bogactwo odsuwa nas od Boga- osobistego szczęścia.
Motyw vanitas- przemijanie dóbr doczesnych, materialnych; szczęśliwy jest ten, który ich nie zaznał
Sonet II Na one słowaJopowe: „Homo natus de muliere, brevivivens tempore” etc.
Człowiek- istota godna litości: poczęty we wstydliwym akcie miłosnym, urodzony w bólu wiedzie krótkie życie, które ostatecznie kończy się nagłą śmiercią.
To, co czeka nas na ziemi to nieustanne zmiany, ciągła niepewność losu i zagrożenie. W takim świecie człowiek nie może więc czuć się ani trochę bezpieczny, bojaźń, lękliwość, cierpienie towarzyszą mu na każdym kroku.
Śmierć- zaskakująca, niespodziewana, przychodzi znienacka. Człowiek jest wtedy niezwykle samotny i opuszczony.
Bóg- starotestamentowy, nieskończony, uwielbiany przez niedoskonałego człowieka, miłosierny, jest jedyną nadzieją i ukojeniem
Sonet IIIDo Najświętszej panny
Apostrofa do Matki Boskiej; kult maryjny
Maryja- nie ma sobie równej, ozdoba życia człowieka, pokorna, oczyścicielka świata(pokonała szatana i węża w raju), chwalebna
(…)
….
Bóg- źródłozaufania; człowiek musi wierzyć w moc Najwyższego, w jego miłosierdzie, szuka w nim oparcia.
Dramat egzystencji ludzkiej, rozdarcie wewnętrzne człowieka kończą się optymistyczną puentą - nawet taką walkę, byle z dobrym sprzymierzeńcem, da się wygrać.
Sonet V O nietrwałej miłości rzeczy świata tego
Utwór ten jest parafrazą na temat wzięty ze znanego anakreontyku tłumaczonego dość wiernie…
… i prawie umiera, gdy patrzy z hardością na ludzi, a przecież Bóg nie gardzi człowiekiem Pieśń I O Bożej opatrzności na świecie
Bóg panuje nad Fortuną Druga i trzecia strofa pogłębiają myśl o Bożym opanowaniu, odnosząc ją do życia ludzi, którzy choć na sprawy Boga „wzrok ciemny mają”, mogą jednak doświadczyć, że Bóg przeznaczył ich do szczęścia.
Podmiot liryczny prosi o łaskę- porównaną do promieni, oświecającą…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)