Temat: Mierniki działalności gospodarczej. I. PKB - produkt krajowy brutto Dla pomiaru działalności gospodarczej najczęściej stosowanym miernikiem jest produkt krajowy brutto (PKB) i wyraża on efekty działalności gospodarczej. Jest to miernik w wyrażeniu pieniężnym, który obrazuje wartość wytworzonych dóbr i usług w gospodarce w danym okresie (najczęściej jest to okres jednego roku). PKB jest miarą działalności gospodarczej danego kraju.
Jest to miernik, którego agregacja następuje przy pomocy cen dla wytworzonych dóbr i usług zawartych w PKB.
PKB można liczyć przy pomocy trzech metod:
metoda sumowania produkcji,
metoda sumowania dochodów,
metoda sumowania wydatków.
Ad. 1. Metoda sumowania produkcji oznacza, że do PKB wlicza się wartość produktów i usług wytworzonych w danym kraju w danym okresie (rok) oraz wartość produkcji podmiotów zagranicznych, ale tylko tej która jest wytworzona w danym kraju.
Metoda sumowania produkcji polega na dodawaniu do siebie wartości wytworzonej produktów przedsiębiorstw działających na terenie danego kraju w danym okresie (rok).
Jednak nie wszystkie produkty są wliczane do PKB, gdyż nie wlicza się wartości produkcji tzw. Dóbr pośrednich, a jedynie wlicza się wartość dóbr finalnych.
DOBRA POŚREDNIE - są to dobra, które wykorzystywane są w danym roku do produkcji innych dóbr, np. surowce, paliwa, minerały, półprodukty; dobra te zużywane są całkowicie w procesie produkcji innych dóbr. DOBRA FINALNE - są to dobra, które kupują ostateczni nabywcy i użytkownicy; mogą to być dobra konsumpcyjne jak i dobra inwestycyjne, np. budynki, maszyny, sprzęt komputerowy, czyli elementy inwentarza trwałego. Wartość zużytych w danym okresie (roku) dóbr pośrednich uwzględniana jest w wartości dóbr finalnych wytworzonych przy pomocy dóbr pośrednich. Gdyby w danym roku liczyć wartość dóbr pośrednich i dóbr finalnych to zawyżona zostałaby faktyczna wartość wytworzonego PKB. A zatem uwzględniając przy liczeniu PKB tylko wartość dóbr finalnych unikamy wielokrotnego liczenia wartości tych samych dóbr.
Ten sposób liczenia PKB w ramach metody sumowania produkcji nosi nazwę sumowania wartości produkcji finalnej wytworzonej w danym okresie (roku). Niektóre dobra mogą mieć charakter zarówno dóbr pośrednich jak i dóbr finalnych, np. cukier, węgiel. Jeżeli dobro służy do produkcji innych dóbr, wykorzystywane jest w przedsiębiorstwie to jest dobrem pośrednim i jego wartość nie jest wliczana do PKB. A gdy dobro nabywane jest przez gospodarstwa domowe w sklepie, np. cukier w torebkach, to jest wtedy dobrem finalnym i jego wartość wliczana jest do PKB.
PKB jest miernikiem, który odzwierciedla wartość wszystkich dóbr finalnych wytworzonych w gospodarce w danym okresie (roku).
(…)
… * ceny stałe).
PKB realny oczyszcza PKB z wpływów procesów inflacyjnych, czyli wskaźnik ten nazywa się deflatorem PKB (koryguje on zmiany PKB o skutki zmian cen):
PKB nominalne ( w cenach bieżących)
deflator PKB = * 100
PKB realne (w cenach stałych)
WYKŁAD 3. 15.03.2007r.
II. PNB - produkt narodowy brutto
Jak już wcześniej zostało wspomniane PKB dotyczy rezultatów działalności przedsiębiorstw i instytucji funkcjonujących w kraju. Oznacza to, że uwzględniamy tutaj wszelkie produkty wytworzone w kraju zarówno przez przedsiębiorstwa polskie jaki i zagraniczne.
Natomiast kategoria PNB - produktu narodowego brutto, jest miarą, która uwzględnia rezultaty działalności podmiotów krajowych wyłącznie, nie zależnie od tego czy ta działalność jest prowadzona w kraju czy zagranicą. PNB nie uwzględnia dochodów czy zysków osiągniętych przez przedsiębiorstwa zagraniczne, które są transferowane poza granice. Np. w skład PNB w Polsce wejdą również rezultaty działalności gospodarczej prowadzonej zagranicą kraju (PNB, produkt narodowy brutto, wskazuje, że chodzi o rezultaty podmiotów krajowych).
A zatem różnica pomiędzy PKB i PNB nie jest istotna w sensie procentowym, gdyż wartości różnią się najczęściej o zaledwie 1-2…
… produkcji, np. w przemyśle wytwórczym lub w przedsiębiorstwach handlowych.
PRZYKŁD:
Dane dobro przechodzi przez trzy stadia produkcji:
a) I stadium - przedsiębiorstwo wytwarza surowiec do dalszych procesów produkcji, np. cukier z własnych buraków cukrowych; wartość tej produkcji wynosi 10 mln zł;
b) II stadium - cukier ten przechodzi do przedsiębiorstwa produkcyjnego i służy tam do wytworzenia różnego rodzaju słodyczy; przedsiębiorstwo produkcyjne sprzedaje te słodycze za 20 mln zł przedsiębiorstwu handlowemu;
c) III stadium - przedsiębiorstwo handlowe sprzedaje słodycze gospodarstwom domowym za 30 mln zł.
Jeżeli bierzemy pod uwagę tylko wartość finalną to PKB wzrośnie dzięki tym działaniom o 30 mln zł.
Ale jeśli chcemy liczyć to za pomocą wartości dodanych, to w pierwszym etapie wartość dodana…
… analizach, jest to poziom zaspokojenie potrzeb, a jest rezultatem poziomu rozwoju gospodarczego danego kraju. Im większa wartość miernika produkcji w przeliczeniu na jedną osobę tym wyższy poziom dobrobytu i poziom zaspokojenia potrzeb i rozwoju gospodarczego.
Miary te jednak nie są doskonałe i można wysunąć następujące zastrzeżenia pod ich adresem:
PKB, PNB, DW nie uwzględniają tzw. szarej strefy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)