Fragment notatki:
PASATY- wiatry te powstają pomiędzy dorównikowymi strefami peryferycznymi wy ów subtropikalnych, a
równikową strefą obni onego ciśnienia, wytwarzają się układy stałych wiatrów (pasatów). Passaty mają
względnie stały kierunek (NE i SE) i prędkość (6-20w). Przemieszczają się nad powierzchnią oceanów,
wychodzące z wy ów subtropikalnych powietrze pasatów ulega stopniowej transformacji. Z suchego zmienia się
w bardzo zasobne wilgoć powietrze (przez przebytą nad oceanem). Jest to bardzo szybki proces i po osiągnięciu
75% H20 powietrze to zmienia się w masę powietrza zwrotnikowego morskiego (PZm), ciepłego wilgotnego, o
dobrej na ogół przezroczystości. WARSTWA INWERSJI PASATOWEJ- powstaje w dolnej, przywodnej
warstwie powietrza wychodzącego z wy ów subtropikalnych. Jest bardzo trwała. Przemieszcza się wraz z
masami powietrza w strefie pasatów. Górna jej granica wyznacza załamanie krzywej temp, na którym temp
przestaje rosnąć wraz z wysokością, a zaczyna ponownie spadać. Wysokość górnej granicy w pobli u granicy
antycyklonów jest mała. Stopniowe ogrzewanie się powietrza od dołu wykształca w dolnej warstwie powietrza
normalny układ termiczny ( spadek temp wraz ze wzrostem wysokości). MSZ-brak jest stałych wartości
gradintu barycznego, stąd występują wiatry słabe, zmienne oraz du e ilości ciszy. Równie występują silne,
bardzo porywiste wiatry (szkwały) związane z burzami tropikalnymi. Szerokość MSZ jest zmienna. Zmienność
ta ma charakter regionalny i sezonowy. Na ogół wynosi 1°-3,5°. MSZ tworzy dwie podstrefy zbie ności
pasatów, z której jedna le y na półkuli N a druga na S. W związku z czym w środku MSZ poło onym w strefie
równikowej występuje dość silny, niemal stałe wiatry W.
POGODA W STREFACH PODZWROTNIKOWYCH I MIĘDZYZWROTNIKOWYCH
1.STREFA CENTRALNYCH PARTII WY ÓW SUBTROPIKALNYCH-pogoda bezchmurna o silnej
insolacji i silnym wypromieniowaniu nocą, przez co dobowa amplituda temp mogą być dość du e. W
przywodnej warstwie temp powietrza 18-25°C, wilgotność względna wykazuje du e wahania między dniem a
nocą (noc 70-80%, dzień 50-60%). Jest bezwietrzna lub słabe wiatry, zmienne brak opadów.
2.STREFA PERYFERYCZNYCH, ODRÓWNIKOWYCH CZĘŚCI WY ÓW SUBTROPIKALNYCHpogoda słoneczna o małym zachmurzeniu w dzień (N=1-2), bezchmurne w nocy, du a amplituda temp w ciągu
doby. Temp wynosi 20-26°C. Słabe wiatry 2-3°B w nocy zmniejszają swoje prędkość, dość stałe co do kierunku.
W 2-3 h po wschodzie ☼ tworzą się płaskie chmury Cu hum, zachmurzenie powoli wzrasta max N=2-3 około
15-16h. Przed zachodem ☼ zachmurzenie szybko się zmniejsza, po zachodzie ☼ niebo wypogadza się
całkowicie. Brak opadów. 3. POCZĄTKOWA CZĘŚĆ STREFY PASSATÓW-pogoda o niewielkim
zachmurzeniu (N=1-2) lub brak zachmurzenia w nocy, w dzień następuje wzrost zachmurzenia do N=3-4. Max
zachmurzenie w godzinach popołudniowych. Występują początkowo Cu hum, z których część rozwija się w Cu
med. Przed zachodem ☼ zachmurzenie szybko się zmniejsza (po zachodzie występują pojedyncze Cu hum., Cu
fra). Temp 22-26°C. Brak opadów. Wiatr dość stały co do kierunku słaby 3°B. 4.ŚRODKOWA CZĘŚĆ
STREFY PASSATÓW- mocniejsze wiatr na ogół umiarkowany 4°B. Temp 24-27°C. Wilgotność nocą bardzo
wysoka, często pojawiają się obfite rosy na pokładzie. Zachmurzenie zmienne, w dzień szybki rozwój chmur.
Dominują Cu med., Cu con. Pod Cu con widoczne są często strefy opadów (virgo). Sporadyczne występowanie
Cb. Max zachmurzenie w dzień około15-16h (N=4-5), 17h następuje szybkie rozmywanie chmur, po zachodzie
☼ zachmurzenie wynosi N=1-3 (Ac, Cu fra, Ci). PRZYRÓWNIKOWA CZĘŚĆ PASSATÓW- wiatr
umiarkowany 4°B o mniejszej stałości V, niekiedy silniejszy 4-5°B. Temp 26-28°C, wilgotność nocą (90-95%)
w dzień (70-80%). Zachmurzenie zmienne o zaznaczonym cyklu dobowym (Cu con, Cb). Minimalne
zachmurzenie N=2-3 występuje rano. Cu con i Cb tworzą często strefy opadów, a chmurą Cb równie burze.
Opady na ogół krótkotrwałe, gróbokropliste o du ym natę eniu. Burzom towarzyszą silne szkwały, w których
kierunek wiatru mo e być odmienny od kierunku passatów. STREFA MSZ-pogoda jest pochmurna. Obserwuje
się zachmurzenie zmienne, na ogół N=6-7, często N=8. Tworzą je na głównie Cb. Bardzo często pod Cb
występują St rfa i Cu fra z parujących opadów. Opady są częste gróbokropliste na ogół bardzo intensywne,
ograniczające widzialność 100m. Opadą towarzyszą burze z bardzo intensywnymi wyładowaniami
atmosferycznymi i silnymi szkwałami. Poza strefami wiatrów burzowych wiatry są słabe, zmienne, często
panują tu cisze. Mogą występować krótkotrwałe zamglenia powstające z parowania opadów lub ochłodzenia
powietrza przez chłodniejsze od niego deszcz. Temp wynosi 26-30°C. Wilgotność 90-100%. Opady
charakteryzuje występowanie dwu max w ciągu 24h. I zaznacza się o 7-9h czasu lokalnego II 0 19-22h.
Poło enie tych centrów działania atmosfery i ich rozmiary wykazują sezonowe zmienności. W porze letniej na
danej półkuli centra antycyklonów przesuwają się w wy sze szerokości (ok5° na półkuli N i nieco mniej ni 5°
na S), same zaś antycyklony rozbudowywują się choć ciśnienie w nich jest 5-6 hPa ni sze ni zimą. Ze zmianę
poło enia centrów antycyklonów zmienia się poło enie MSZ. Np. Atlantyk w pobli u wybrze a Ameryki S zimą
MSZ zajmuje poło enie bliskie 5° szer S latem przemieszcza się a na równole nik 12-15° szer N. W STREFIE
MIĘDZYZWROTNIKOWEJ występują zró nicowane warunki klimatyczne, charakteryzujące się
odmiennymi układami pór suchych i deszczowych. MONSUM LETNI- powstaje w wyniku cyrkulacji z morza
nad ląd (SW) mało zró nicowana pogoda o du ym zachmurzeniu, częstych i obfitych opadach, du ej
wilgotności oraz temp. MONSUM ZIMOWY- cyrkulacja z lądu nad morze (NE)
1
ZMĄCENIA ATMOSFERYCZNE
BURZE TROPIKALNE- stanowi zmącenie mikroskalowe. Związane są z silną chwiejnością atmosfery w
strefie międzyzwrotnikowej. BT nie występują w strefach niskiego zalegania inwersji pasatowej. Pojawiają się
rzadko w tej strefie- tylko wtedy jeśli bardzo silny prąd wznoszący zdoła przebić warstwę IP i okresowo
zniszczyć jej strukturę na większej przestrzeni. Związane są z chmurami burzowymi Cb. W cyklu rozwoju
chmury burzowej wyró nia się 3 stadia: I stadium chmury kłębiastej- stanowi kombinację Cu con z Cb. Jej
wysokość sięga ok. 4,5-8,5km. Prądy wznoszące osiągają V od 1-2m*s-1.Wodność chmury rośnie szybko od
podstawy ku górze i mo e osiągnąć nawet powy ej 5 g*m-3. W tym stadium rozwoju pojawiają się wiatry
wiejące „pod chmurę”, siła wiatru wzrasta i staje się coraz porywistszy. II stadium dojrzałe-chmury
przekształcają się w te stadium od momentu gdy opad wypadający z chmury osiąga powierzchnię ziemi lub
oceanu. Jej wierzchołek osiąga wysokość 12-13km. W obrębie chmury, układ prądów wznoszących ulega
p[przebudowie zaczynają te powstawać rejony prądów zstępujących. Opad w tym stadium występuje jeszcze
tylko pod częścią chmury pod którą występują prądy zstępujące który ma du e natę enie. Zasięg widzialności
poziomej nie przekracza 100-200m. Wiatr pod chmurą burzową w tym stadium rozwoju jest zró nicowany co do
kierunku i V. Pod częścią chmury gdzie nie pada deszcz wiatr wieje „pod chmurę” natomiast gdzie są opady
wiatr wieje „od chmury”. Siła wiatru osiąga 8-9°B. Szkwały te są jednak krótkie. –III stadium rozpadu- cała
średnia i dolna część chmury odjęte jest słabymi prądami zstępującymi tylko w najwy szej jej części mogą
występować prąd wstępujący. Natę enie opadu wyraźnie maleje ( związane jest z parowaniem wody w prądach
zstępujących) strefa opadu stopniowo rozszerza się. Stopniowe malenie opadu prowadzi do częściowego lub
całkowitego nie osiągania powierzchni wody. Wiatr pod chmurą słabnie 3-4°B. Widzialność szybko się
poprawia. Poszczególne części chmury intensywnie parują i rozmywają się . Z rozległej Cb powstają strzępy Ci i
płaty Cc ni ej fragmenty Ac i As. B.T nad morzem jest zjawiskiem krótkotrwałym. Średnio trwa ok. 1,5h. Czas
trwania szkwałów ok. 45’. Występują w h popołudniowych przed zach ☼
ZMĄCENIE TROPI- stanowi przestrzeń kilku tysięcy km2 pola nie uporządkowanego zachmurzenia,
składającego się z chmur o budowie pionowej, znajdujących się w ró nych stadiach rozwoju. Średnica
pojedynczych Z.T. osiąga 1,0-1,3° tj. 60-80Mm. Trwałość ZT jest ró na. Przeciętnie trwa 2-3 doby. POGODA
– charakteryzuje się całkowitym zachmurzeniem występowaniem przelotnych opadów o zró nicowanym
natę eniu. Wiatr słaby, umiarkowany 3-5°B. poza strefami opadowymi widzialność jest dobra. Występują
równie tymczasowe mgły. Zachmurzenie ogranicza dopływ energii ☼ do powierzchni H2O , temp H2O
powierzchniowej obni a się. Du a ilość chłodnych opadów powoduje spadek temp powietrza i wody.
Występujące prądy słabną i ZT rozmywa się.
LINIE SZKWAŁÓW- są to niefrontalne pasma burz o szer kilkudziesięciu km i o dł kilkuset km. Istnieją one
znacznie dłu ej ni ich pojedyncze elementy. Pojedyncze Cb na L.S istnieją ok. 1h lub mniej, chocia czas ten
mo e być dłu szy je eli są sprzyjające warunki. L.S tworzą się w systemie wilgotnego SW przenosu dolnej
troposfery i suchego przenosu E górnej troposfery. Przemieszczają się z E na W. Pogoda niebo zachmurzone.
Widoczne są wyładowania atmos, ulewne deszcze. Wiatr 9-10B. Fala zaczyna wzrastać. Widzialność 100-200m.
Wyraźne ochłodzenie o 3-4C. Mogą występować trąby powietrzne. W nocy o LSZ mogą świadczyć –częste i
silne wyładowania atmos; -układające się w lini pasm echa od stref opadowych na ekranie radaru.
POWSTAWANIE- ciepłe powietrze wchodzi w podstawę chmury w pobli u jej przedniego skraju. Prąd
wstępujący odchyla się w kierunku ruchu powietrza na wy sze wysokości. W miarę ochłodzenia wznoszącego
się powietrza para wodna ulega kondensacji i opady wypadają tak z głównego pionowego elementu chmury jak i
z tylnej masy obłoków. Powietrze zaczynający swój ruch w średniej troposferze za chmura dogania zmącenie i
obni a się. Podczas przemieszczania się pod chmurą oziębia się na tyle e jego przednia część przyjmuje
podobieństwo frontu zimnego który odcina ciepłe i wilgotne powietrze od powierzchni Ziemi i wyrzuca je do
góry. L.S-przemieszcza się z V 8-9w czasami przekracza 30w. Wykazuje zmienną aktywność w ciągu doby.
Tworzą się w godzinach popołudniowych. Aktywność ich obni a się nocą kiedy dochodzi do ich rozpadu i
zaniku.
FALE WSCHODNIE- stanowią zmącenie atmos skali synoptycznej. Rozmiary dł 700-900Mm. Osie poruszają
się ze E na W podobnie jak wiatr z V ok. 400 Mm na dobę. Pogoda związana jest z przechodzącą FW jest
uzale niona od części fali przechodzącej w danym obszarze. Mo na ją podzielić na dwie części. I związana jest z
przednią częścią fali, a II z tylną. Granicę między jedną a drugą wyznacza oś grzbietu fali i oś doliny. Przebieg
pogody- 1.przednia część występuje pogoda słoneczna, bezchmurna czasami niewielkie zachmurzenie (N=1-2)
przez Cu hum bez opadów, dobra widzialność, wiatr NE; 2.przed nadejściem osi grzbietu fali wiatr słabnie
skręca na N oraz pojawia się zachmurzenie Ci i niekiedy Ac ni ej chmury Cu med. I Cu con-mogą być opady
przelotne z nich – obni ające widzialność. 3. po przejściu osi grzbietu fali zachmurzenie wzrasta do du ego,
intensywne opady i burze którym towarzyszą szkwały. Opady są przelotne. Chmury główne to Cu con i Cb.
Widoczne są te Cu fra i St fra wiszące pod chmurami głównymi. Poza strefą szkwałów wiatr skręca do SE. 4.
dalej od osi grzbietu fali występowanie opadów i ich natę enie maleje. Powłoka chmur poprzerywana są
2
widoczne Ac, As, Cc i Ci. Wiatr zmienia się z SE na E. Wraz ze wzrostem szerokości geogr szerokość pola
chmur i natę enie konwekcji zmniejsza się. Do rozwoju fali konieczne jest istnienie silnego przenosu W,
obejmującego całą ni szość troposfery. FW nie tworzy się na obszarze półkuli S jako równie nie występuje na
obszarach występowania cyrkulacji monsunowej. W przedniej części fali powietrze przemieszcza się wykazując
występowanie składowej kierunku skierowanej w stronę ni szych szerokości. W związku z tym następuje tam
DYWERGENCJAC MAS POWIETRZA. W tylnej części fali powietrze przemieszcza się wykazując
występowanie składowej kierunku skierowanej w stronę wy szych szerokości. W związku z tym następuje tam
KONWERGENCJA MAS POWIETRZA.
TRAJEKTORIA CYKLONY-ma kształt zbli ony do paraboli lub hiperboli. Ostateczny kształt typowej
trajektorii będzie uzale niony od cech geometrycznych antycyklonu. RUCH CYKLONU- cyklon wędruje wraz
z potokiem prowadzącym na zachód ze stopniowo wzrastającą składową południkową, skierowaną ku północy.
Po dotarciu do zachodniej granicy układu udział składowej południkowej stopniowo wzrasta, równole nikowej
maleje, przez co tor cyklonu odchyla się coraz bardziej ku N, a do momentu osiągnięcia osi grzbietu wysokiego
ciśnienia. Od tego miejsca pojawiają się w jego ruch składowe wschodnie, stopniowo wzrastające i cyklon
zaczyna przemieszczać się w ogólnym kierunku zbli onym do NW. Na półkuli S tor cyklonu jest lustrzanym
odbiciem tor z półkuli N.
METODA RODENWALDA- centrum CT mo e się znaleźć w dowolnym punkcie koła o promieniu równym
33% odległości, którą CT przebył do momentu sporządzenia prognozy. W praktyce naw promień obszaru
zagro enia CT mo na określić jako: RNC=VC*t/k, VC-dotychczasowa V ruchu CT w [w], t- czas prognozy w
godzinach, k-współczynnik empiryczny uzale niony od odcinka toru, na którym znajduje się CT (k=4-6 na
równikowym odcinku toru, k=2 na południkowym odcinku toru, k=3 na polarnym odcinku toru)
POŁÓWKA EGLOWNA- zmiana kierunku wiatru odwrotnie do ruchu wskazówek zegara (wiatr skręca w
lewo) wskazuje tą stronę.
POŁÓWKA NIEBEZPIECZNA- zmiana kierunku wiatru zgodnie z ruchem wskazówek zegara (wiatr skręca w
prawo) wskazuje tą stronę.
ZNAJDOWANIE SIĘ NA TORZE CT-stały kierunek i wzrost V wiatru oraz spadek ciśnienia
TYLNA POŁÓWKA CT- ciśnienie rośnie
PRZEDNIA POŁÓWKA CT- ciśnienie maleje (na półkuli S kierunek wiatru odwrotny)
OCEANOGRAFIA
FALOWANIE
F. WIATROWA- powstaje pod wpływem działania wiatru na powierzchni morza, rozmiary
zale ą od prędkości wiatru generującego, czasu wiania, długości rozbiegu wiatru nad wodą,
głębokości morza; F. BARYCZNE- wywołane przez zmiany ciśnienia atmos na powierzchni
morza; F. PŁYWOWE- powstające pod wpływem działania sił przyciągających Słońca i
Księ yca; F. SEJSMICZNE-związane z trzęsieniami dna morskiego i wyruchani wulkanów
podwodnych; F. MARTWA-powstaje gdy wiatr generujący falowanie ucichł lub zmienił
kierunek o więcej ni 25˚ oraz gdy fala wyjdzie spod działania generującego ją wiatr,
przemieszcza się na znaczne odl. F. ZNACZNA- na powierzchni morza wybieramy 3 fale
najmasywniejsze fale idące jedna za drugą i szacujemy ich wysokość. F. ŚREDNIA- średnia
wysokość fali z pola wszystkich fal (pole f ok. 100fal). TSUNAMI- długie fale mor.
wywołane podwodnymi trzęsieniami ziemi lub wybuchami podwodnych wulkanów;
rozchodzą się promieniście od źródła powstania z du ą prędkością (50–1000 km/h);
wysokość t. na otwartym oceanie sięga 0,1–5 m, w pobli u lądu wzrasta do 10–50 m i wy ej,
powodując katastrofalne zniszczenia na wybrze u; występują gł. na O. Spokojnym.
ROZMIAR F. MARTWEJ-im większy CT i z im mniejszą prędkością się porusza tym
falowanie jest większe; -po wyjściu ze strefy wiatru w miarę rozchodzenia się w oceanie
zwiększa swoją prędkość iodl; -H fali martwej zmienia się w zale ności od trajektorii CT i
wielkości ciśnienia w centrum i odl od oka CT.
ELEMENTY FALI- 1.wysokość fali (h) –odl w pionie mierzona pomiędzy sąsiadującymi
grzbietami i dolinami; 2.dł. fali (λ)- najkrótsza odległość między dwiema sąsiednimi
dolinami; 3. okres fali(τ)- czas w ciągu którego fala przechodzi odl równą swojej długości; 4.
V fali (c)- odpowiada drodze, którą przechodzi dowolny punkt fali w jednostce czasu; 5.
3
stromość fali (ε)- wyra a się stosunkiem h fali do jej długości λ=c*τ . Je eli długość fali w
porównaniu z gł akwenu jest nieznaczna to falę określa się jako F. KRÓTKĄ. Je eli dł fali
przewy sza gł morza to falę taką nazywamy F. DŁUGĄ.
F. USTALONE- wzdłu akwenu fala ustala się mo e powstać przy stos małych V wiatru 1117m/s, występuje w strefie pasatów i monsunów.
PRĄDY MORSKI- jest to poziome przemieszczanie się mas wodnych w określonym
kierunku i z określoną V. Dzielimy je ze względu na własności fiz; chłodny i ciepły. Podział
ze względu na genezę: gradientowy- powstaje w wyniku nachylenia powierzchni wody,
spowodowane przez napływ lub odpływ wody do określonego akwenu; gęstościowywywołany przez ró nicę gęstości wód, spowodowane zmianami temp i rodzaju zasolenia;
pływowe- powstają w wyniku zmian poziomu morza; wiatrowe- oddziaływanie wiatru na
powierzchnię wody wg Ekmana.- V prądu wiatrowego na powierzchni morza jest
proporcjonalny do siły tarcia, -kierunek prądu na powierzchni odchyla się od kierunku o kąt
45˚ w prawo na półkuli N i w lewo na S; - ze wzrostem gł wektor prądu maleje wykładniczo
co do wartości bezwzględnej i jednocześnie jego zwrot zmienia się coraz bardziej w prawo na
półkuli N, a na S w lewo; - na gł którą nazywa się gł tarcia wektor prądu jest skierowany
przeciwnie do wektora prądu powierzchniowego; - współczynnik wiatrowy wynosi 0,02 nie
zale y od V wiatru VP=0.02*VW; -wypadkowa ruchu w całej toni wodnej objętej przez prąd
wiatrowy odbywa się w kierunku prostopadłym do kierunku wiatru; du a V wiatru ⇒ du a
grubość warstwy tarcia
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA STABILNOŚĆ: - stałe- minimalna zmiany kierunku i V w
ciągu roku powtarzają ogólną cyrkulację atmo; -okresowe (cykliczne)- powstają w
określonych porach doby, sezonach roku i zachowują w tych okresach stałość kierunku (np.
pływowe i monsunowe); -nieokresowe (krótkotrwałe, czasowe)- funkcjonujące nieregularnie
gdy występują siły prądotwórcze, najczęściej prądy wiatrowe. Informacje o prądach: -mapy
generalne, locje, mapy drogowe (Routeing Chart i Pilot Chart), atlasy prądów, mapy
nawigacyjne.
PŁYWY- to zmienny poziom mórz i oceanów spowodowane przyczynami astronomicznymisiłami przyciągania Księ yca i Słońca oraz siłami bezwładnościowymi w układzie Z-K-S.
Podczas pływów następują pionowe i poziome ruchy mas wody.
ELEMENTY PŁYWÓW; odpływ- opadanie poziomu morza; przypływ- podnoszeni się
poziomu morza; woda niska- najni szy poziom morza podczas wahania pływowego; woda
wysoka- najwy szy poziom morza podczas wahania pływowego; skok pływu- ró nica
pomiędzy wysokością wody wysokiej a wysokością wody niskiej; T trwania przypływuokres upływający od momentu wystąpienia wody niskiej do momentu wystąpienia najbli szej
wody wysokiej; T trwania odpływu- okres upływający od momentu wystąpienia wody
wysokiej do momentu wystąpienia najbli szej wody niskiej. PODZIAŁ PŁYWÓW- 1.
długookresowe zmiany poziomu morza- zmiany wiekowe spowodowane zaburzeniami w
ogólnym obiegu wody lub zmianę poziomu lądu; 2. krótkookresowe – okresowe
(pariodyczne) np. pływy, sejsze; - nieokresowe np. piętrzenie wiatrowe lub sztormowe. P.
SYZYGIJNY- występują w okresie w którym pływotwórcze siły K i S sumują się. P.
KWADRATUROWY- przypadają w okresie w którym pływotwórcze siły K i S redukują się.
LODY
PROCESY DEFORMACJI LODU- rozwieranie- ruch rozbie ny kry, przerwy i szczeliny; nawarstwianie-wtłaczanie pod wpływem parcia kry lodu młodego jedna na drugą,
nawarstwianie; -piętrzenie- zwały (bezładne kopce), wały lodowe (formy wydłu one); wietrzenie- proces abolacji (kału e, przetajny, lód obeschły, lód zmurszały)
LEPA LODOWA- szara zawiesina gr od kilku do kilkunastu cm. Nadaje ona powierzchni
morza matowy wygląd. SZKŁO LODOWE-krucha, błyszcząca skorupa lodowa o gr do 5cm.
Przy wietrze lub martwej fali łamie się łatwo tworząc prostokątne płyty. ŚRY - powstaje z
4
lepy lodowej tworząc gąbczaste, białe bryłki lodu o śr kilku cm. LÓD ŚWIE Y- cienka,
elastyczna skorupa lodowa o matowej powierzchni i grubości dochodzącej do 10 cm, skorupa
ta stosunkowo łatwo ugina się na falach. LÓD MŁODY- powstaje z lodu świe ego który
dzieli się na LÓD SZARY o małej elastyczności (10-15cm) i LÓD SZAROBIAŁY bardziej
odporny na kruszenie (10-30cm). KRĄ KI LODOWE- powstają przy słabym falowaniu z
lepy, śry u. Są to owalne kawały lodu o śr (30cm-3m) i gr do 10cm. LÓD STAŁY- tworzy
się wzdłu wybrze a i jest przymarznięty do brzegu lub w postaci kry czyli lodu dryfującego.
LÓD JEDNOROCZNY-powstały w okresie ostatniego sezonu zimowego. Jego grubość w
zale ności od surowości zimy waha się 30-120cm. Dzieli się na CIENKI L.J.(l. Biały
pierwszoroczny)- 30-70cm, ŚREDNI L.J. –70-120cm, GRUBY L.J.- 120cm. LÓD
STARY- który przetrwał co najmniej jeden sezon letniego topnienia o bardzo gładkiej
powierzchni. Dzieli się na LÓD DWULETNI-stary lód , który przetrwał tylko jeden sezon
letniego topnienia, mniejsza gęstość od lodu jednorocznego i na LÓD WIELOLETNI-stary
lód do 3m gr i więcej, przetrwał co najmniej dwa sezony letniego topnienia.
FORMY DRYFUJĄCEGO LODU MORSKIEGO: krą ki lodowe-śr=30-300cm, grubość
10cm, połamane szkło lodowe, lód świe y, lód szary, zmarznięta lepa lodowa, lepa śnie na
lub śry ; kra-płyty lodu morskiego śr=2m-10km; bryła lodu-zmarznięte kry do 2m nad
wodę, śr do 10km; góra z kry- zmarznięte kry do 5m nad wodę; brekcja lodowa- kawały
lodu ró nego wieku zmarznięte w jedną całość; gruz lodowy- skupisko szczątków innych
postaci lodu luźno pływającego; wyspa lodowa- odłam arktycznego lodu szelfowego o gr 3050m, wystającego średnio 5m ponad wodę, o powierzchni ponad kilku tyś m2, regularnie
pofalowana.
OBLODZENIE- tworzenie się pokrywy lodowej na statku. PROCES NAMARZANIA
ZALE Y OD: -wyjściowej temp wody morskiej, siły i kierunek wiatru, wielkość falowania,
temp powietrza, parametry statku, ruch statku względem wiatru i fali. OBLODZENIE
BIAŁE (SŁONOWODNE)- jest bardziej intensywne 85% całości tworzy się gdy tp≤-2˚C i
Vśrw 13-15m/s. Obecność w powietrzu bryzg wody morskiej (marznące bryzgi),
występowanie pyłu wodnego, zalewanie statku przez wodę morską. OBLODZENIE
CZARNE (SŁODKOWODNY)- jest mniej intenstwne15% całości . tworzy się przez
zamarzanie mgły, dymienie morza, zamarzanie opadów atm w stanie przechłodzenia, deszcz
marznący.
METEOROLOGIA
REGUŁA RODEWALDA- je eli prognozujemy poło enie centrum w stosunku pozycji
(ostatniej obserw) z odstępem czasu nie większym ni 6h z V i K, to poło enie centrum
le y w okręgu o promieniu 1/3 przebytej drogi przez ten czas. PRAWO BUYSBALLOTA- stojąc na półkuli N plecami do wiatru, najni sze ciśn ma się po lewej ręce
nieco do przodu, a najwy sze po prawej ręce nieco do tyłu. ALBEDO- % stosunek ilości
promieniowania odbitego do ilości promieniowania padającego (śnieg świe y 70-80%,
ciemna gleba 15-20%).
VIRGO- występuje w chmurach Sc dające strugi opadów, który nie dociera do ziemi.
HALO-charakterystyczne dla Cs- są to tak jakby kręgi rozbłyskujące wokół słońca.
Promienie słoneczne rozczepiają się na tych chmurach poniewa są one zło one z
kryształków
lodu.
WILGOTNOŚĆ
WZGLĘDNAf=e/E*100%
(prę ność
aktualna/prę ność max.) Prę ność max jest fun temp. WILGOTNOŚĆ BEZWZGLĘDNAjest to gęstość pary wodnej w powietrzu. wyra ana liczbą gramów pary wodnej zawartej w
1m3 powietrza. PRĘ NOŚĆ PARY WODNEJ- para wodna jak ka dy gaz wywiera
ciśnienie cząsteczkowe w powietrzu i jest wyra ana w hPa. WILGOTNOŚĆ WŁAŚCIWAstosunek masy pary wodnej zawartej w danej objętości powietrza do całej masy powietrza
wilgotnego w tej samej objętości. TEMPERATURA PUNKTU ROSY – temp do której
5
nale y ochłodzić powietrze przy stałej prę ności pary wodnej aby stała się ona równa
prę ności pary nasyconej. KONWERGENCJA- są to ruch mas powietrza, w tym miejscu
wzrasta V wiatru i zmiana kierunku na skutek gradientu gdy ląd i przylądek są wysokie i
górzyste to efekt ten się potęguje. DYWERGENCJA- rozbie ność strug powietrza związane
z ruchem poziomym i pionowym powietrza, ruch ten mo liwy jest wtedy gdy są ró nice
ciśnień. KONWEKCJA- pionowy ruch gęstościowy nagrzane od powierzchni powietrze
unosi się wzrast temp powoduje wzrost objętości, która powoduje e masa o objętości Q,
zajmuje teraz objętość Q+ Q. Powoduje to unoszenie się ogrzanego powietrza. KLIMATcałokształt warunków pogodowych charakterystyczny dla danego obszaru lub miejsca,
kształtujący się pod wpływem poło enia geogr. i właściwości fiz. tego obszaru, określony na
podstawie wieloletnich obserwacji.
POGODA, stan atmosfery ziemskiej w danym miejscu i czasie, określony przez zespół
elementów (ciśnienie, temperatura i wilgotność powietrza ) i zjawisk (opady atmosf.,
zachmurzenie, mgła, burze).
MGŁA-zawiesina b. małych (o średnicy poni ej 0,05 mm) kropelek wody w przyziemnej
warstwie powietrza, zmniejszająca widzialność poni ej 1 km; powstaje wskutek kondensacji
pary wodnej zawartej w atmosferze. M. RADIACYJNA- powstają w wyniku ochłodzenia
podło a i przyległych do niego warstw powietrza przez wypromieniowanie ciepła. Powstanie
tych mgieł sprzyjają: bezchmurna pogoda, du a wilgotność powietrza w warstwie
przyziemnej, chłodna i wilgotna powierzchnia gleb- wieczorem, stały wiatr o prędkości 13m/s. M. ADWEKCYJNA- powstają w wyniku ocieplenia chłodnego podło a przez ciepłe
masy powietrza. Mgły te powstają podczas ruchu powietrza zwrotnikowego w wy sze
szerokości geogr. Poprzez ruch ciepłego i wilgotnego powietrza znad lądu nad chłodną
powierzchnię morza lub ruchu ciepłego powietrza morskiego nad chłodną powierzchnię lądu
oraz z przemieszczaniem się powietrza z ciepłego obszaru morza nad chłodne. MGŁY
UJŚCIOWE- powstają u wybrze a wattowego w czasie odpływu, słońce ogrzewa osuchy i
tworzą się mgły.
ZAMGLENIE, zawiesina mikroskopijnych (o średnicy mniejszej od 0,1 mm) kropelek wody
w przyziemnej warstwie powietrza, powstająca wskutek kondensacji zawartej w nim pary
wodnej; podczas z. widzialność; jest zmniejszona, lecz wynosi więcej ni 1 km. DYMIENIE
MORZA-nad ciepłą wodą (ok. 0C0napływa zimne powietrze (tp=-15C) powstają słupy
ró nej gęstości, mikro krople przechłodzonej wody.
CHMURY- zbiór drobnych kropel wody lub kryształków lodu zawieszonych w swobodnej
atmosferze powstałe w wyniku kondensacji pary wodnej. Podział pod wzgl budowy: wodne,
mieszane, lodowe, pod wzgl mech powst konwekcyjne, wznoszenie wślizgowego, falowe,
orograficzne. CH WARSTWOWE- tworzą się gdy powietrze powoli unosi się ze znaczną
składową poziomą lub gdy wyst inwersja.
CH KŁĘBIASTE- tworzą się na prądach konwekcyjnych. CH PIERZASTE –powstają
wysoko gdzie jest mało pary wodnej. CH FALOWE- tworzą się gdy na górnej granicy
warstwy inwersyjnej ścierają się mające przeciwne kierunki, poziome prądy powietrza.
C. ATMOSFERYCZNE- ciśnienie słupa powietrza, sięgającego górnej granicy atmosfery,
jakie wywiera on na znajdujące się pod nim powierzchnię. Zmniejsza się wraz z wysokością
w postępie geometrycznym. STOPIEŃ BARYCZNY- wielkość zmienna ciśn na jedn
wysokości lub wys na jaką nale y się wznieść aby ciśnienie zmniejszyło się o jednostkę. Jest
odwrotnie proporcjonalny do ciśn i wprost proporcjonalny do temperatury. IZOBARA -linia
na mapie pogody i klim. lub na diagramie aerologicznym, łącząca punkty o jednakowej
wartości ciśnienia atmosf. zmierzonej w tym samym czasie i sprowadzonej do jednego
poziomu, zwykle do poziomu morza; równie linia łącząca punkty o tej samej wartości
średniej ciśnienia atmosf.; i. przedstawiają rozkład ni ów i wy ów atmosferycznych.
IZOLINIA -linia na mapie lub wykresie łącząca punkty o jednakowych wartościach
6
elementu czy wskaźnika lub natę enia bądź czasu występowania zjawiska; np. izobara,
izohipsa, izoklina. IZOTERMA linia na mapie pogody lub mapie klim. łącząca punkty
o takiej samej wartości temperatury powietrza w tym samym czasie.
ZATOKA NISKIEGO CIŚNIENIA, obszar obni onego ciśnienia atmosf. wciśnięty
w obszar podwy szonego ciśnienia; stanowi zwykle peryferyjną część ni u atmosferycznego;
na mapie pogody przedstawiają ją izobary w kształcie litery U lub V.
KLIN WYSOKIEGO CIŚNIENIA, obszar podwy szonego ciśnienia atmosf., znajdujący
się między 2 obszarami obni onego ciśnienia; stanowi zwykle peryferyjną część wy u
atmosferycznego; na mapie pogody przedstawiają go izobary w kształcie litery U. Zob. te
zatoka niskiego ciśnienia. NI ATMOSFERYCZNY, ni baryczny, obszar niskiego
ciśnienia atmosf., w którym ciśnienie maleje ku środkowi tego obszaru; na mapie pogody jest
objęty zamkniętymi izobarami; cyrkulacja atmosfery w n.a. ma charakter cyklonalny
(cyklon). WY ATMOSFERYCZNY, wy baryczny, obszar podwy szonego ciśnienia
atmosf., w którym ciśnienie wzrasta ku środkowi obszaru, osiągając maks. wartość w centrum
obszaru (tzw. centrum wy u); na mapie pogody objęty jest zamkniętymi izobarami;
cyrkulacja atmosfery w w.a. ma charakter antycyklonalny (antycyklon). MŁODY NI - kąt
między frontami 30-70˚, wycinek ciepły dochodzi do centrum układu, nie ma śladów procesji
okluzji, ciśn nadal intensywnie spada, przemieszcza się wolniej ni fala. Kierunek poruszania
jest równoległy do izobar do ciepła. NI DOJRZAŁY- amplituda fali rośnie, wycinek ciepły
tworzy kąt ostry, dociera do centrum układu, są ju widoczne oznaki okluzji. NI
ZOKLUDOWANY- du a śr dominującą rolę odgrywa front zokludowany, wycinek ciepłu
nie dociera do środka układu (SE peryferie ukł). Występuje moment najni szego ciś w
układzie, V przemieszczania kilkanaście węzłów, front mo e być równoległy do izobar.
WIATR- to poziomy uporządkowany ruch powietrza wywołany gradientem ciśnienia. SIŁA
CORIOLISA- V kątowa ka dej masy na ziemi są równe natomiast V liniowa jest ró na.
W. GEOSTROFICZNY- występujący przy prostoliniowym lub zbli onym do
prostoliniowego kształcie izobar w średnich i wysokich partiach troposfery. Działają na niego
dwie siły- gradient ciśn barycznego i Coriolisa powoduje ruch w kierunku ni szego ciśnienia.
W. GRADIENTOWY- ruch cząsteczek powietrza, na które działają siły gradientu ciśn
barycznego, Coriolisa i odśrodkowa. W. RZECZYWISTY- ruch cząsteczek powietrza
będącym wynikiem działania gradientu ciśn, sił odśrodkowej i Coriolisa oraz tarcia. W.
PRZYWODNY- odchyla się o kąt α w stronę ciśn ni szego. α=15-20 nad morzem α=40-50
nad lądem.
MASA POWIETRZA- to liczące setki i tysiące km przestrzenie atmosfery ró niące się
pomiędzy sobą właściwościami fizycznymi. Tworzą się w wyniku przekazywania
charakterystycznych cech podło a znajdującym się nad nim powietrzu. CIEPŁA MASA
POWIETRZA- masa powietrza napływająca nad chłodny obszar stopniowo ochładza się.
Procesowi temu towarzyszy powstawanie chmur Si i Sc, wzrost wilgotności względnej
powietrza, opady m awki lub słabego deszcz, mgły adwekcyjne.
CHŁODNA MASA POWIETRZA- masa nadpływająca nad ciepły obszar stopniowo się
ogrzewa. Wią e się z tym wzrost chwiejności i rozwoju konwekcji termicznej. Powstają Cu i
Cb –latem a zimą Cu i Sc. Opady są przelotne ale ulewne lub opady burzowe o du ym
natę eniu. PAK-tworzy się nad lądem Arktyki zima temp: -40C do –30C wilgotność wzg
60%, lato temp: -25C do 15C wilgotność wzg 60%, powietrze b. przezroczyste. PAM- nad
obszarami mórz arktycznych o temp 40C; zima 20-22C; słaba przezroczystość silne zapylenie. PZM- nad oceanami:
temp wody 20-28C tem powietrza podobna, wilgotność 80-85%, dobra przezroczystość. PR-
7
formuje się nad Ameryką śr, płd część M. Karaibskiego, basenem Amazonki, Atlantykiem,
tem ni sza od PZm wilg 90-100%, przezroczystość dość dobra.
FRONTY-Jest to strefa przejściowa pomiędzy dwoma masami powietrza ró niącymi się
warunkami termicznymi.
F. CIEPŁY- znajduje się na czele cieplejszej masy powietrza napierając na chłodniejsze
masy. CIŚN I WIATR- z pojawieniem się Ci i Cs ciśn spada powoli a potem szybko.
Wzrasta wiatr, kierunek zale y od przebiegu izobar w zatoce wzdłu osi która zalega
podchodzący front. Po przejściu frontu ciśn stabilne. WIDZIALNOŚĆ- przy
przechodzeniu f spada (przed nim m. frontowe a za nim m. adwekcyjne.
TEMPERATURA- podczas zbli ania f temp wzrasta powoli po f brak większych zmian
temp. NIEBEZPIECZEŃSTWA- obni ona widzialność przez opady deszczu lub śniegu, w
zimie mo e być gołoleć.
F. ZIMNY- znajduje się na czele chłodnej masy powietrza napierając na ciepłe masy.
CIŚN I WIATR- podczas zbli enia się do f ciśn maleje po przejściu natychmiast rośnie.
Vw podczas zbli ania się f wzrasta (porywista) po przejściu Vw wzmaga się.
WIDZIALNOŚĆ- przed f jest zazwyczaj obni ona po przejściu jest słaba przez opady.
F. OKLUZJI- powstaje gdy w wyniku zwykle szybciej przemieszczającego się f chłodnego
nastąpi jego połączenie z f ciepłym. WIATR- wiatr na N skręca w prawo, a na S w lewo
Vw maleje po przejściu tego f.
F. ZOKLUDOWANY- w obu rodzajach okluzji klin ciepłego powietrza jest wypychany
do góry od strony wycinku ciepłego. W tym ciepłym powietrzu w miarę wypychania go
przez powietrze chłodne mogą wystąpić chmury i opady. Pogoda w tym f mo e mieć
cechy wspólne f ciepłego i chłodnego.
CYKLON TROPIKALNY- zmącenie tropikalne, który charakteryzuje się b. silnymi
wiatrami do 12B. Mało śr ukł niskiego ciśn z zamkniętymi izobarami. Gradienty w ct mogą
być b. du e i dlatego gradientem mo e być Vw. Max Vw 160-180m/s. TWORZENIE- gdy
temp w oceanie 26˚C; powietrze napływające musi być wilgotne (min 70%) dość ciepłe; nad
wodę musi nadpłynąć chłodniejsze powietrze o 1-1,5˚C.
STADIUM ROZWOJU- s formowanie się CT: pogłębianie się spadku ciśn w ZT do
1000hPa, powstaje oko CT, - I stadium młodego CT: postępuje dalszy spadek ciśn i
wzrost siły wiatru, w. huraganowy tworzy zwarty pierścień wokół oka, zachmurzenie i
opady w wąskich spiralach pasmach; - II s młodego cyklony: -trwa od momentu spadku
ciśn atmo- brak równowagi. W huraganowy nie musi występować, nie jest du y (w
sztormowy 50 Mm, zachmurzenie 100m); -s dojrzałe: spadek ciśn, w centrum ustaje,
wzrost max Vw ustaje, rozprzestrzenienie się CT na du ą powierzchnię (mo e być w tym
stadium do kilku dni); -s zamierania: początkowo dość szybki , później wolny wzrost ciśn,
wiatr słabnie, rozpad spiralnego zachmurzenia, zanik oka nad lądem.
RUCH CT
RÓWNIKOWY- cyklon porusza się ku zachodowi ze stałą niewielka składowa północną
(na półkuli S odwrotnie). V ruchu jest niewielka 5-11w. na tym odcinku widać spore
niezdecydowanie cyklonu, mo e zwolnić lub przyspieszyć, a kierunek jego ruchu te nie
jest jednoznaczny.
POŁUDNIKOWY- rozpoczyna się od momentu gdy składowa N ruchu zaczyna
przewa ać nad składową W, kończy się gdy składowa E zaczyna przewa ać nad
składową N. Punkt ten znajduje się w miejscu w którym to cyklon przekracza oś
grzbietu wysokiego ciś. V rośnie do 20 w, jest bardziej zdecydowany.
POLARNA- na tym odcinku cyklon porusza się na ogół ku NE lub SE zwiększając V do
40-50w.
LINIE SZKWAŁÓW- są to nie frontalne pasma burz o szer kilkudziesięciu km i o dł
kilkuset km. Istnieją one znacznie dłu ej ni ich pojedyncze elementy. L.S tworzą się w
8
systemie wilgotnego SW przenosu dolnej troposfery i suchego przenosu E górnej troposfery.
Składa się wyłącznie z Cb. Przemieszczają się z E na W. POGODA- niebo zachmurzone.
Widoczne są wyładowania atmos, ulewne deszcze. Wiatr 9-10B. Fala zaczyna wzrastać.
Widzialność 100-200m. Wyraźne ochłodzenie o 3-4C. Mogą występować trąby powietrzne.
ZMĄCENIE TROPI- stanowi przestrzeń kilku tysięcy km2 pola nie uporządkowanego
zachmurzenia, składającego się z chmur o budowie pionowej, znajdujących się w
ró nych stadiach rozwoju. Średnica pojedynczych Z.T. osiąga 1,0-1,3° tj. 60-80Mm.
Trwałość ZT jest ró na. Przeciętnie trwa 2-3 doby. POGODA – charakteryzuje się
całkowitym zachmurzeniem występowaniem przelotnych opadów o zró nicowanym
natę eniu. Wiatr słaby, umiarkowany 3-5°B. poza strefami opadowymi widzialność jest
dobra. Występują równie tymczasowe mgły. Du a ilość chłodnych opadów powoduje
spadek temp powietrza i wody. Występujące prądy słabną i ZT rozmywa się.
FALE WSCHODNIE- stanowią zmącenie atmos skali synoptycznej. Rozmiary dł 700900Mm. Osie poruszają się ze E na W z V ok. 400 Mm na dobę. Pogoda związana jest z
przechodzącą FW jest uzale niona od części fali przechodzącej w danym obszarze.
POGODA- przednia część występuje pogoda słoneczna, bezchmurna czasami niewielkie
zachmurzenie (N=1-2) przez Cu hum bez opadów, dobra widzialność, wiatr NE; -przed
nadejściem osi grzbietu fali wiatr słabnie skręca na N oraz pojawia się zachmurzenie Ci i
niekiedy Ac ni ej chmury Cu med. Mogą być opady przelotne – obni ające widzialność; -po
przejściu osi grzbietu fali zachmurzenie wzrasta do du ego, intensywne opady i burze którym
towarzyszą szkwały. Opady są przelotne. Chmury główne to Cu con i Cb. Po za strefą
szkwałów wiatr skręca do SE; -dalej od osi grzbietu fali występowanie opadów i ich natę enie
maleje. Powłoka chmur poprzerywana są widoczne Ac, As, Cc i Ci. Wiatr zmienia się z SE na
E. W przedniej części fali powietrze przemieszcza się wykazując występowanie składowej
kierunku skierowanej w stronę ni szych szerokości.
BURZE TROPIKALNE- stanowi zmącenie mikroskalowe. Związane są z silną
chwiejnością atmosfery w strefie międzyzwrotnikowej. BT nie występują w strefach niskiego
zalegania inwersji pasatowej. Pojawiają się rzadko w tej strefie- tylko wtedy jeśli bardzo silny
prąd wznoszący zdoła przebić warstwę IP i okresowo zniszczyć jej strukturę na większej
przestrzeni. POGODA- występowanie Cb, tw26˚C, du a wilgotność, opady, wiatr 8-9B,
słaba widzialność.
STREFA MSZ-pogoda jest pochmurna. Obserwuje się zachmurzenie zmienne, od N=6-7
Tworzą je na głównie Cb. Opady są częste gróbokropliste na ogół bardzo intensywne,
ograniczające widzialność 100m. Opadom towarzyszą burze z bardzo intensywnymi
wyładowaniami atmosferycznymi i silnymi szkwałami. Mogą występować krótkotrwałe
zamglenia. Temp wynosi 26-30°C. Wilgotność 90-100%.
MONSUNY- główną przyczyna pojawienia się ich są sezonowe zmiany ciśn na d Azją,
Afryką i wodami oceanów oraz ruch wy u podzwrotnikowych i międzyzwrotnikowej strefy
obni onego ciśn. MONSUN LETNI- związany jest z pochmurną pogodą z obfitymi
opadami, du ej wilgotności oraz temp. Powstaje w wyniku cyrkulacji z morza nad ląd (SW).
MONSUN ZIMOWY- niebo jest pogodne a opady skąpe. cyrkulacja z lądu nad morze (NE)
POŁÓWKA EGLOWNA- zmiana kierunku wiatru odwrotnie do ruchu wskazówek zegara
(wiatr skręca w lewo) wskazuje tą stronę.
POŁÓWKA NIEBEZPIECZNA- zmiana kierunku wiatru zgodnie z ruchem wskazówek
zegara (wiatr skręca w prawo) wskazuje tą stronę.
ZNAJDOWANIE SIĘ NA TORZE CT-stały kierunek i wzrost V wiatru oraz spadek
ciśnienia
TYLNA POŁÓWKA CT- ciśnienie rośnie
PRZEDNIA POŁÓWKA CT- ciśnienie maleje (na półkuli S kierunek wiatru odwrotny)
9
GATUNKI CHMUR
CIRRUS-fibratus, uncinus, spissatus, castellanus, floccus
CIRRUCUMULUS-stratiformis, lenticularis, castellanus, floccus
CIRROSTRATUS-fibratus, nebulosus
ALTOCUMULUS- stratiformis, lenticularis, castellanus, floccus
STRATOCUMULUS- stratiformis, lenticularis, castellanus,
STRATUS- nubulosus, fractus
CUMULUS-humilis, mediocris, congestus, fractus
CUMULONIMBUS-calvus, capillatus
OPADY Z CHMUR
NIMBOSTRATUS- deszcz, śnieg w postaci płatków, śnieg z deszczem, ziarna lodu, słupki lodowe.
ALTOSTRATUS- deszcz, śnieg w postaci płatków, śnieg z deszczem, ziarna lodowe.
STRATOCUMULUS- deszcz, m awka, śnieg w postaci płatków, śnieg z deszczem, śnieg ziarnisty, słupki
lodowe
ALTOCUMULUS- CUMULUS-deszcz
CUMULONIMBUS- deszcz, śnieg w postaci płatków, śnieg z deszczem, ziarna lodowe, krupy śnie ne, grad.
OPIS CHMUR
CIRRUS- oddzielne, białe, delikatne włókna względnie białe lub przewa nie białe ławice lub tez wąskie pasma.
Charakteryzują się włóknistym wyglądem lub jedwabistym połyskiem.
CIRROCUMULUS- cienkie białe ławice, płatem lub warstwą chmur bez cieni, zło one z bardzo małych
członów w kształcie ziaren, zmarszczek
CIRROSTRATUS- przejrzysta biaława zasłona przejrzysta biaława zasłona z chmur o włóknistym lub gładkim
wyglądzie, pokrywająca niebo całkowicie lub częściowo.
ALTOCUMULUS- biała lub szara, bądź częściowo biała, częściowo szara ławica, albo tez warstwa wykazująca
na ogół cienie, zło onej z płatów, zaokrąglonych brył walców połączonych ze sobą lub oddzielonych czasami o
wyglądzie częściowo włóknistymi lub rozmytymi.
ALTOSTRATUS- płatem lub warstwą chmur szarawych lub niebieskawych o wyglądzie prą kowanym,
włóknistym albo jednolitym. Pokrywa ona niebo całkowicie lub częściowo i miejscami tak cienkie e ☼ jest
widoczne jak przez matowe szkło.
NIMBOSTRATUS-szara warstwa chmur, często ciemna o wyglądzie rozmytym w większości przypadków
dochodzi do ziemi. Jest tak gruba e całkowicie przykrywa ☼
STRATOCUMULUS-występują zwykłe w grupach i w ławicach oraz charakteryzuja się płaskimi
wierzchołkami.
STRATUS-przybiera kształt grubych włókien w wyniku działania wiatru. Włókna są znacznie mniej białe w
mniejszym stopniu rozmyte.
CUMULUS-je eli są małe, mogą być liczne i stłoczone. Wierzchołki sa kopulaste, podstawy nie łączą się.
Formy rzeźby brzegu i dna płytkowodzia
Zale ą od: rodzaju brzegu; osadu budującego brzeg(skały zwarte luźne); dominującego procesu(abrazja,
akumulacja, depozycja)
Czynniki modelujące- falowanie, prądy, pływy
Dobowe prądy pływowe związane z pływami dobowymi cechuje występowanie jednego maksymalnego
prądu przypływu i jednego maksymalnego prądu odpływu.Ze względu na du e ró nice w prędkościach ,
wyró nia się prądy pływowe syzygijne , kwadraturowe i pośrednie. Prądy syzygijne mają prędkość
największą a kwadraturowe najmniejszą . Kierunki prądów w identycznych momentach cyklu pływu
niewiele się od siebie ró nią.
Pływy półdobowe- dwukrotnie pojawia się woda wysoka i niska przewa ają na O. Atlantyckim szczególnie
w umiarkowanych szerokościach geograficznych
Pływy dobowe- raz pojawia się woda wysoka i raz niska , głównie na O. Spokojnym
Pływy mieszane- przewaga cech pływów dobowych, głównie w niskich zwrotnikowych szerokościach
Typy brzegu
Wybrze e- graniczny pas lądu
Brzeg- pas pomiędzy zasięgiem fal sztormowych a najnizszym poziomem wody
Nadbrze e- pas pomiędzy zasięgiem fal sztormowych, a wysokim poziomem wody z wałami i tarasami
burzowymi
Linia brzegowa- przesuwająca się granica lądu i morza
Podbrze e- pas pomiędzy wysokim i niskim poziomem wody , pla a i strefa kipieli , strefa stałego
przemieszczania osadu
10
Przybrze e- pas znajdujący się zawsze poni ej poziomu morza do głębokości ~10-15m , gdzie rozwijają
się formy związane z działalnością fal i prądów np.:ławice; rewy, rynny przybrze ne, platformy
Formy dna płytkowodzia:
Obszar płytkowodny- cześć morza z małymi lub względnie małymi głębokościami bez określania czy
głębokości te zapewniają mo liwość eglugi czy nie
Ławica- ogólny termin nawigacyjny dotyczący wszelkich izolowanych o ograniczonej powierzchni
wyraźnych wzniesień dna morskiego
Mielizna- mniej lub bardziej rozległe wzniesienia dna morskiego pokryte miękkim osadem, nad którym
głębokości są stosunkowo małę w porównaniu z obszarami otaczającymi
Bar- łąwica ujściowa, mielizna lub szereg mielizn oddzielający ujście rzeki od morza
Rewa- bar brzegowy, mielizny równoległe do brzegu , budowane przez fale i prądy morskie
Płycizna- mielizna zaczynjąca się przy brzegu, nad którą głębokości stopniowo wzrastają w kierunku
otwartego morza (do głębokości 20m)
Kosa- wąska , podłu na płycizna będąca podwodnym lub nawodnym przedłu eniem półwyspu przylądka
lub mierzei
Rafa- niebezpieczne dla eglugi podwodne lub osychające wzniesienie ze skalistym gruntem i
nagromadzeniem podwodnych lub osychających kamieni
Grzęda- podłu na lub paraboliczna mielizna w obszarach o duzych zmianach prędkości prądów
pływowych
Osuch- płycizna sucha przy niskiej wodzie pływu
Rynna- podłuzne zagłębienia w miejscach szybkiego wzrostu prędkości prądów przypływu lub rzecznych /
w cieśninach między wyspami i na ich przedłu eniu
Głębia- mniej lub bardziej rozległe obni enie dna wypełnione miękkim osadem, nad którym głębokości są
stosunkowo du e w porównaniu z obszarem otaczającym
Wielkie formy dna morskiego
Szelf(półka kontynentalna)- od lini brzegowej do 200-220 m p.p.m., niewielkie nachylenie, przedłu enie
bloków kontynentalnych, powierzchnia około 28 mln km2, szerokość od kilkunastu do ponad 1000km
Skok kontynentalny – głębokość 200-220 – 2000-2500 mp.p.m., du e nachylenie, górna granica stoku
=dolny załom szelfu, granica kier kontynentalnych, bogate urzeźbienie, powierzchnia około 45mln km2
Baseny oceaniczne-głębokości 2000-2500 - ~6000mp.p.m., powierzchnia około 285mln km2, wzglednie
płaskie i rozległe, w centralnych partiach(podwodne łąńcuchy górskie=grzebiety śródoceaniczne), dna
basenów – płaskodenne kotliny=równiny abysalne(oddzielone pasmami wyniesień lub bocznych grzbietów
oraz grzbietami śródoceanicznymi), pojedyncze góry podwodne i guyoty i ich nadbudowa(rafy i atole np.
Kwajalein na arch. Marshalla 120x32km)
KLASYFIKACJA ZATOK WEDŁUG GENEZY
Fiord- wąskie głębokie zatoki morskie, przewa nie o stromych , skalistych równoległych brzegach ; u-kształtny
profil poprzeczny ; powstają w wyniku zalania przez morze dolin polodowcowych, dno fiordu wykazuje
przegłębienia i progi, głębokość do 1000m, długość kilka-kilkasetkm.
Wybrze a Norwegii , Islandii,W Kanady, Grenlandii, SW Chile, S Nowej Zelandii
j.szkoc(Loch)
Fierd – wąskie, długie zatoki powstałe w wyniku zalania przez morze czwartorzędowych dolin lodowcowych i
lodowcowo – rzecznych wy łobionych wśród falistych obszarów morenowych wybrze a : S Szwecji , Irlandii
Szkocji
Ferd- płytkie, zatoki powstałe wskutek zalania morzem rynien i niecek lodowcowych na zapadającym się
epejrogenicznie obszarze akumulacji glacjalnej : Rugia , Meklenburgia , Schelzwik, Jutlandia okolice Nowego
Jorku
Lagoon- płytkowodna część morza lub oceanu oddzielona kosą , barem lub rafą koralową ; połączona z morzem
wąskim przejściem (np. Etang de Berre, Laguna Veneta, Vistula Lagoon) jezyk polski (zalew)włoski
(lido)fran.(etang)
Liman- wyciągnięta zatokapowstała w wyniku zalania przez morze ujścia równinnej rzeki ; mo e być otwarty
od strony morza lub zamknięty kosą lub mierzeją ; wody słonawe lub słone
Wybrze a M. Czarnego i M. Śródziemnego
Estuary- rozszerzające się ku morzu wąskie ujście rzeczne; powstają na wybrze ach o du ej róznicy pływów ,
gdzie fala przypływu eroduje ło ysko rzeki , a fala odpływu wymywa i transportuje materiał erozji w głąb
morza; cechuje się zmiennym zasoleniem ; liczne zmienne mielizny i osuchy(np. Rio de la Plata, Firth of Forth,
Westerschelde, Yangtze Estuary)j. Szkoc. (firth) j polski (estuarium lub lejek) j.hiszp.(rio)
KLASYFIKACJA ZATOK ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT I ROZMIARY
Zatoka- część oceanu, morza lub eziora wcinające w ląd
Zalew- zatoka odcięta od pełnego morza mierzeją
11
Bight –zatoka pomiędzy dwoma przylądkami ; płytkowodna i niezbyt głęboko wcięta w ląd ; według Admirality
Glosary półokrągłe wygięcie linii brzegowej o du ej rozciągłości ale nie przekraczającej 900łuku (np. Great
Australian Bight, Bight of Benin and Biafra)
Gulf- cześć oceanu lub morza dowolnie głęboko wcięta w ląd , charakteryzuje się swobodna wymianą wód z
głównączęścią morza czy oceanu (np. Gulf of Bothnia, , Perisan Gulf, Gulf of Mexico)
Bay- niewielka zatoka wyraźnie oddzielona od otwartego akwenu przylądkami i wyspami ; charakteryzuje się
specyficznymi cechami re imu hydrologicznego (np. Bay of Fundy, Delaware Bay, Chesapeake Bay)
Sound- stosunkowo wąska zatoka lub cieśnina łącząca sąsiednie obszary wodne; charakteryzująca się
odmiennym re imem hydrologicznym , na E wybrze u USA łączy laguny z morzem np. Pamlico Śound;
Hornsund.
Inlet- wąska , mała zatoka głęboko wcieta w ląd, fiord, (np. Ezcurra Inlet, Cook Inlet)
Cove- niewielka zatoka, wgięcie linii brzegowej , najczęściej o stromych i urwistych brzegach z wąskim
wejściem(np. Monsiment Cove)
Creek – estuarium niewielkiej rzeki lub strumienia wpadającego do morza – wybrze y USA
Cieśniny
Cieśnina- zwę one części oceanu , morza lub jeziora oddzielające od siebie kontynenty , wyspy. Lączą oceany
(C. Magelanna, C. Drake’a ) morza i oceany (C. Giblartarska)morza między sobą (Bosfor) mają ró ne rozmiary
Chanel- cieśnina, kanał, odnoga morza – szeroka i głęboka, łącząca dwa du e obszary wodne, np. morza
(English chanel)
Strait- stosunkowo wąska i krótka cieśnina łącząca dwa du e obszary wodne (np. Strait of Dover)
Sound –cieśnina , odnoga morska lub du a zatoka; szerokie i długie przejście wodne łączące dwa du e akweny
(zbyt szerokie i długie by nazwać je strait)wąskie i długie przejście łączące du e jezioro z morzem (np.
FalklandSound, Berkeley Sound)
Passage- przejście , kanał nadający się do eglugi , najczęściej między wyspami lub rafami (np. Mona Passage,
Unimak Passage)
Firth- odnoga morska, cieśnina, zatoka, estuarium lub fiord(np. Pentland Firth)
Belt- wąski szlak wodny (np. Little Belt)
mouth- ujście, wylot rzeki cieśnina np.(Sarpiente Mouth)
Góry lodowe
Góra lodowa- zwarta bryła lodu o róznorodnych kształatach, odłamana od lodowca , pływającalub osiadła na
dnie i wystajaca więcejniz 5 metrów nad powierzchnie morza.
Stadia rozwoju lodu:
1. początkowe postacie lodu (new ice)
-zawiesina kryształków lodu(delikatne igiełki lub blaszki unoszące się na wodzie)
-lepa lodowa(zawiesista masa pozlepianych krysztalów lodu)
-lepa śnie na(przesiąknięty wodą śnieg tworzący zawiesistą masę)
-śry (skupiska porowatych bryłek lodu o średnicy kilku cm)
-szkło lodowe(grubość do 5cm, krucha błyszcząca skorupa lodowa)
-lód świe y (grubość do 10cm, elastyczna skorupa lodowa, uginająca się na falach )
2.Lód młody(young ice)
-lód szary –gey ice-(grubość 10-15cm, mniej elastyczny ni lód świe y łamie się na fali pod naporem ulega
nawarstwieniu)
-lód szarobiały-gey white ice- (grubość 15-30cm pod naporem ulega piętrzeniu w zwały lodowe rzadko
nawarstwieniu )
3.lód jednoroczny (powstał w okresie jednej zimy z lodu młodego grubość od 30cm do 2m)
-lód biały(pierwszoroczny cienki – white ice , first year ice)grubość 70 – 120 cm
-lód pierwszoroczny średni (medium first year ice, grubość 70-120cm
-lód pierwszoroczny gruby (thick first- year ice) grubość powy ej 120cm
-4.lód stary(old ice) lód który przetrwał co najmniej jeden sezon letniego topnienia o bardzo gładkiej
powierzchni
-lód dwuletni (second year ice)stary lód który przetrwał tylko jeden sezon letniego topnienia mniejsza gęstość
ni lodu jednorocznego wystaje wysoko ponad powierzchnie wody
-lód wieloletni(multi year ice)stary lód o grubości 3m i więcej przetrwał co najmniej 2 sezony letniego topnienia
, prawie nie zawiera soli , często koloru niebieskiego
Kształt gór lodowych zale y od: pochodzenia(lodowce górskie, lody szelfowe,zlodowacenie pokrywowe ,
lodowcewyprowadzające, strumienie lodowe) stopnia zniszczenia przez procesy topnienia i erozji
Stołowe
-pionowe ściany oraz rozległoe , płaskie lub słabo nachylone i pofalowane powierzchnie wierzchołka
-lodowce szelfowe , lodowce wyprowadzające, szybkie strumienie lodowe
Piramidalne
12
-wysmukły kształt i ostro zarysowany wierzchołek
-lodowce dolinne lub rozpad gór lodowych stołowych
Kopulaste
-gładkie zaokrąglone ściany i zaokrąglony wierzchołek
-góry lodowe które w wyniku topnienia utraciły stateczność i przewróciły się , w związku z czym wynurzyła się
ich gładka , obrabianaprzez wodę część podwodna
Zerodowane (o nieregularnych kształtach)
-urozmaicone fantazyjne kształty – doki, bramy, zamki itp.
-efekt długotrwałego niszczenia gór lodowychprzez procesy topnienia i erozji( słońce , wiatr, fale)
Rozmiary gór lodowych zalę ą od:
Mechanizmu obłamywania
-rodzaju (typu) lodowca, z którego owstały
-mią szości lodu w strefie klifu lodowego
-stopnia spękania i uszczelniania lodu lodowcowego
-wytrzymałości lodu (gęstości lodu)
-długości i czoła lodowca
-prędkości zsuwania się lodowca do morza (zró nicowanie w pionie; zró nicowanie w przestrzeni ( w przekroju
poprzecznym)
-nachylenia dna morza pod czołem lodowca
wieku gór lodowych
intensywności procesów topnienia i erozji gór lodowych
Stosunek wysokości części nawodnej do części zanurzonej gór lodowychzale y od :
-porowatości lodu(wg Darchena od 50% do 7-15%)
-gęstości lodu(od 0,80 do 0,92 g/cm3)
-grubości warstwy firnu i śniegu znajdującego się na powierzchni(geśtość firnu – 0,45 g/cm3)
-gęstość wody, wktórej góra lodowa pływa
-kształtu góry lodowej (głównie jej podwodnej części stosunek masy części nadwodnej do wyporności
[objętości] części zanurzonej )
FIORD-wąska, długa, często rozgałęziona i b. głęboka (do 1300 m) zatoka mor. Powstała w wyniku zalania
przez morze dolnych części łobów (dolin) lodowcowych; dno fiordowe jest nierówne, zbocza strome, zwykle
skaliste. Występują na wybrze ach Norwegii, Grenlandii, Szkocji, Alaski i in.
DELTA- równinny obszar powstały w wyniku nagromadzenia osadów rzecznych (gł. piasków, iłów i mułów)
przy ujściu rzeki do morza. Stanowi przeszkodę dla przepływu rzeki i powoduje rozdzielanie się jej koryta na
liczne ramiona..
ATOL-wyspa koralowa w kształcie ciągłego lub przerywanego pierścienia otaczającego przestrzeń wodną zw.
laguną; powstaje przez narastanie rafy koralowej wokół wyspy. Występują w strefie międzyzwrotnikowej,
O. Spokojnego.
LAGUNA-część morza odcięta od morza otwartego przez lido, rafę barierową lub atol; Są zazwyczaj płytkie,
tote na obszarach o du ych ró nicach między przypływem i odpływem dna ich są odsłaniane podczas
odpływu.
EROZJA -zespół procesów powodujących łobienie i rozcinanie powierzchni skorupy ziemskiej przez wody,
lodowce i wiatr, połączone z usuwaniem powstających produktów niszczenia; procesy erozji są przyśpieszane
przez uderzanie i tarcie o podło e przemieszczanego materiału skalnego
EROZJA MORSKA polega na niszczeniu dna i brzegów mor. przez falowanie i prądy morskie. W strefie
brzegowej zbudowane ze skał zwięzłych niszczące działanie przyboju fal mo e spowodować powstanie stromej
skarpy zw. klifem, a w strefie dna u jego podnó a — rozległej powierzchni, zw. platformą abrazyjną.
KLIF-urwisko brzegu morskiego. Powstaje na wysokich wybrze ach zbud. ze skał zwięzłych, wskutek
niszczącej działalności falowania; fale podcinają brzeg, co prowadzi do tworzenia się w nim zagłębienia,
platformą abrazyjną; w ten sposób k. stale się cofa (k. ywy), a do momentu, w którym znajdzie się poza
zasięgiem fali przybojowej (k. martwy); w Polsce k. znajdują się m.in. w Międzyzdrojach, Jastrzębiej Górze,
Orłowie.
MIERZEJA -wynurzony nad powierzchnię morza przybrze ny wał piaszczysty ró nej szerokości zamykający
całkowicie lub częściowo zatokę mor. (np. Mierzeja Wiślana); odcięta przez m. część morza jest zw. zalewem
(np. Zalew Wiślany, Zalew Kuroński). Powstaje na płaskich wybrze ach przez nagromadzenie piasku
przemieszczanego przez fale i prądy przybrze ne.
LIDO, włoska nazwa wynurzonego nad powierzchnię morza przybrze nego wału piaszczystego (bariery
piaszczystej) na wybrze u M. Adriatyckiego, oddzielającego lagunę od otwartego morza.
IZOBARA -linia na mapie pogody i klim. lub na diagramie aerologicznym, łącząca punkty o jednakowej
wartości ciśnienia atmosf. zmierzonej w tym samym czasie i sprowadzonej do jednego poziomu, zwykle do
13
poziomu morza; równie linia łącząca punkty o tej samej wartości średniej ciśnienia atmosf.; i. przedstawiają
rozkład ni ów i wy ów atmosferycznych.
IZOLINIA -linia na mapie lub wykresie łącząca punkty o jednakowych wartościach elementu czy wskaźnika
lub natę enia bądź czasu występowania zjawiska; np. izobara, izohipsa, izoklina.
IZOTERMA linia na mapie pogody lub mapie klim. łącząca punkty o takiej samej wartości temperatury
powietrza w tym samym czasie.
ZATOKA NISKIEGO CIŚNIENIA, obszar obni onego ciśnienia atmosf. wciśnięty w obszar podwy szonego
ciśnienia; stanowi zwykle peryferyjną część ni u atmosferycznego; na mapie pogody przedstawiają ją izobary
w kształcie litery U lub V.
KLIN WYSOKIEGO CIŚNIENIA, obszar podwy szonego ciśnienia atmosf., znajdujący się między 2
obszarami obni onego ciśnienia; stanowi zwykle peryferyjną część wy u atmosferycznego; na mapie pogody
przedstawiają go izobary w kształcie litery U. Zob. te zatoka niskiego ciśnienia.
WYBRZE E NARASTAJĄCE , powstałe wskutek wynurzania się dna mor. (np. wybrze e Zatoki Botnickiej)
lub budującej działalności morza (np. wybrze e mierzejowo-zalewowe), rzek (wybrze e deltowe), organizmów
(wybrze e mangrowe, namorzyny); wybrze e cofające się, powstałe w wyniku obni ania się lądu lub
podniesienia się poziomu morza (wybrze e zanurzone, współcześnie najczęstsze) bądź wskutek niszczącej
działalności morza (wybrze e klifowe). Do wybrze y cofających się (zanurzonych) nale ą np.: wybrze a
fiordowe, powstałe przez zalanie dolnych części dolin ( łobów) lodowcowych (np. wybrze a Norwegii,
Grenlandii); wybrze a skjerowe (szkierowe), z ogromną liczbą wysepek, ukształtowane przez częściowe
zalanie obszaru silnie zmutonizowanego (muton), np. wybrze a Finlandii, Szwecji; wybrze a riasowe, o b.
niespokojnej linii brzegowej, powstałe przez zalanie dolin wciętych w zrównane i odmłodzone obszary starych
struktur fałdowych biegnących prostopadle do linii brzegowej (np. wybrze a zachodniej Bretanii); wybrze a
dalmatyńskie, utworzone przez b. głębokie zanurzenie pasma górskiego biegnącego równolegle do linii
brzegowej; nad wodą w postaci ciągów wysp występują kulminacje grzbietów górskich (np. wybrze a
Dalmacji, Kalifornii).
POGODA W STREFACH PODZWROTNIKOWYCH I MIĘDZYZWROTNIKOWYCH
1.STREFA CENTRALNYCH PARTII WY ÓW SUBTROPIKALNYCH-pogoda bezchmurna o silnej
insolacji i silnym wypromieniowaniu nocą, przez co dobowa amplituda temp mogą być dość du e. W
przywodnej warstwie temp powietrza 18-25°C, wilgotność względna wykazuje du e wahania między dniem a
nocą (noc 70-80%, dzień 50-60%). Jest bezwietrzna lub słabe wiatry, zmienne brak opadów.
2.STREFA PERYFERYCZNYCH, ODRÓWNIKOWYCH CZĘŚCI WY ÓW SUBTROPIKALNYCHpogoda słoneczna o małym zachmurzeniu w dzień (N=1-2), bezchmurne w nocy, du a amplituda temp w ciągu
doby. Temp wynosi 20-26°C. Słabe wiatry 2-3°B w nocy zmniejszają swoje prędkość, dość stałe co do kierunku.
W 2-3 h po wschodzie ☼ tworzą się płaskie chmury Cu hum, zachmurzenie powoli wzrasta max N=2-3 około
15-16h. Przed zachodem ☼ zachmurzenie szybko się zmniejsza, po zachodzie ☼ niebo wypogadza się
całkowicie. Brak opadów. 3. POCZĄTKOWA CZĘŚĆ STREFY PASSATÓW-pogoda o niewielkim
zachmurzeniu (N=1-2) lub brak zachmurzenia w nocy, w dzień następuje wzrost zachmurzenia do N=3-4. Max
zachmurzenie w godzinach popołudniowych. Występują początkowo Cu hum, z których część rozwija się w Cu
med. Przed zachodem ☼ zachmurzenie szybko się zmniejsza (po zachodzie występują pojedyncze Cu hum., Cu
fra). Temp 22-26°C. Brak opadów. Wiatr dość stały co do kierunku słaby 3°B. 4.ŚRODKOWA CZĘŚĆ
STREFY PASSATÓW- mocniejsze wiatr na ogół umiarkowany 4°B. Temp 24-27°C. Wilgotność nocą bardzo
wysoka, często pojawiają się obfite rosy na pokładzie. Zachmurzenie zmienne, w dzień szybki rozwój chmur.
Dominują Cu med., Cu con. Pod Cu con widoczne są często strefy opadów (virgo). Sporadyczne występowanie
Cb. Max zachmurzenie w dzień około15-16h (N=4-5), 17h następuje szybkie rozmywanie chmur, po zachodzie
☼ zachmurzenie wynosi N=1-3 (Ac, Cu fra, Ci). PRZYRÓWNIKOWA CZĘŚĆ PASSATÓW- wiatr
umiarkowany 4°B o mniejszej stałości V, niekiedy silniejszy 4-5°B. Temp 26-28°C, wilgotność nocą (90-95%)
w dzień (70-80%). Zachmurzenie zmienne o zaznaczonym cyklu dobowym (Cu con, Cb). Minimalne
zachmurzenie N=2-3 występuje rano. Cu con i Cb tworzą często strefy opadów, a chmurą Cb równie burze.
Opady na ogół krótkotrwałe, gróbokropliste o du ym natę eniu. Burzom towarzyszą silne szkwały, w których
kierunek wiatru mo e być odmienny od kierunku passatów. STREFA MSZ-pogoda jest pochmurna. Obserwuje
się zachmurzenie zmienne, na ogół N=6-7, często N=8. Tworzą je na głównie Cb. Bardzo często pod Cb
występują St rfa i Cu fra z parujących opadów. Opady są częste gróbokropliste na ogół bardzo intensywne,
ograniczające widzialność 100m. Opadą towarzyszą burze z bardzo intensywnymi wyładowaniami
atmosferycznymi i silnymi szkwałami. Poza strefami wiatrów burzowych wiatry są słabe, zmienne, często
panują tu cisze. Mogą występować krótkotrwałe zamglenia powstające z parowania opadów lub ochłodzenia
powietrza przez chłodniejsze od niego deszcz. Temp wynosi 26-30°C. Wilgotność 90-100%. Opady
charakteryzuje występowanie dwu max w ciągu 24h. I zaznacza się o 7-9h czasu lokalnego II 0 19-22h.
Poło enie tych centrów działania atmosfery i ich rozmiary wykazują sezonowe zmienności. W porze letniej na
danej półkuli centra antycyklonów przesuwają się w wy sze szerokości (ok5° na półkuli N i nieco mniej ni 5°
na S), same zaś antycyklony rozbudowywują się choć ciśnienie w nich jest 5-6 hPa ni sze ni zimą. Ze zmianę
14
poło enia centrów antycyklonów zmienia się poło enie MSZ. Np. Atlantyk w pobli u wybrze a Ameryki S zimą
MSZ zajmuje poło enie bliskie 5° szer S latem przemieszcza się a na równole nik 12-15° szer N. W STREFIE
MIĘDZYZWROTNIKOWEJ występują zró nicowane warunki klimatyczne, charakteryzujące się
odmiennymi układami pór suchych i deszczowych. MONSUM LETNI- powstaje w wyniku cyrkulacji z morza
nad ląd (SW) mało zró nicowana pogoda o du ym zachmurzeniu, częstych i obfitych opadach, du ej
wilgotności oraz temp. MONSUM ZIMOWY- cyrkulacja z lądu nad morze (NE)
ZMĄCENIA ATMOSFERYCZNE
BURZE TROPIKALNE- stanowi zmącenie mikroskalowe. Związane są z silną chwiejnością atmosfery w
strefie międzyzwrotnikowej. BT nie występują w strefach niskiego zalegania inwersji pasatowej. Pojawiają się
rzadko w tej strefie- tylko wtedy jeśli bardzo silny prąd wznoszący zdoła przebić warstwę IP i okresowo
zniszczyć jej strukturę na większej przestrzeni. Związane są z chmurami burzowymi Cb. W cyklu rozwoju
chmury burzowej wyró nia się 3 stadia: I stadium chmury kłębiastej- stanowi kombinację Cu con z Cb. Jej
wysokość sięga ok. 4,5-8,5km. Prądy wznoszące osiągają V od 1-2m*s-1.Wodność chmury rośnie szybko od
podstawy ku górze i mo e osiągnąć nawet powy ej 5 g*m-3. W tym stadium rozwoju pojawiają się wiatry
wiejące „pod chmurę”, siła wiatru wzrasta i staje się coraz porywistszy. II stadium dojrzałe-chmury
przekształcają się w te stadium od momentu gdy opad wypadający z chmur
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)