Metateza
1z4
http://xpicto.republika.pl/slavonia/zagadnienia/metateza.html
Metateza
Pewne grupy głosek uległy przestawieniu i pojawiają się one dziś w
odwrotnym kierunku. Proces ten nazwano przestawką, czyli metatezą.
Poniżej opisałem pewne przestawki słowiańskie. Proszę pamiętać, że T
oznacza spółgłoskę.
ărT-, ălT- →
1. na zachodzie i wschodzie:
a. brak wydłużenia samogłoski pod intonacją cirkumfleksową
roT-, loTPOL: róść, równy
DŁU: rosć rowny
GŁU: rosć
CZE: růst, rovný
SŁA: →
roT-, loT-: rovný, robiť,
raT-, laT-: rásť, lakeť, ražeň
ROS: локоть NB! czasami raT-, laT- (wpływ języka
staro-cerkiewno-słowiańskiego), np.: разум, работать, равный, рало.
b. wydłużenie samogłoski pod intonacją samogłoskową
raT-, laTPOL: ramię, radło
DŁU: ramje, radło
GŁU: ramjo, radło
CZE: rameno, rádlo
SŁA: rameno, radlo
2. na południu:
wydłużenie:
raT-, laT-, np:
SCS: ravьnъ, rabъ, rasti, ramo, ralo, lakъtь, ladii, lani
TărT →
1. w PŁB brak wydłużenia i brak przestawki TorT
PŁB: chornə, stornə, gord
2. w KSZ:
a. wydłużenie samogłoski (bez przestawki)
KSZ: warna, barda, gard, starna, Starogard
2008-06-10 16:48
Metateza
2z4
http://xpicto.republika.pl/slavonia/zagadnienia/metateza.html
b. przestawka i brak wydłużenia samogłoski TroT
KSZ: broda, krowa, droga
3. w POL, DŁU, GŁU:
przestawka + brak wydłużenia samogłoski
POL: krowa, brona, gród
DŁU: broda, strona, grod
GŁU: wróna, broda, strona, hród
4. na wschodzie:
pełnogłos + brak wydłużenia samogłoski (tj. ă → o)
ROS, UKR: корова, борона, город
BIA: карова, горад
5. na południe od Karpat i Sudetów (tj. języki południowosłowiańskie + CZE
i SŁA)
przestawka + wydłużenie samogłoski (tj. ă → a)
CZE: strana, kráva, hrad, brada
SŁA: strana, krava, hrad, brada
SCH: grad, strana, krava, brada
BUŁ, MAC: град, страна, крава, брада
SCS: brada, strana, vrata
TĕrT →
1. na wschodzie:
pełnogłos + brak wydłużenia samogłoski (tj. ĕ → e)
ROS: берёза, дерево, берег
UKR: береза, дерево, берег
BIA: бяроза, бераг
2. w POL, DŁU, GŁU:
przestawka + brak wydłużenia samogłoski
POL: brzezina, drzewo, brzeg (dodatkowo przejście r' w ž, š zapisywane jako
rz)
GŁU: brěza, drjewo, brjóh
DŁU: drjewo, brjog
3. na południe od Karpat i Sudetów (tj. języki południowosłowiańskie + CZE
i SŁA)
przestawka + wydłużenie samogłoski (tj. ĕ → e, ě)
SCH: brijeg, brijeza
SCS: brěgъ
TălT →
2008-06-10 16:48
Metateza
3z4
http://xpicto.republika.pl/slavonia/zagadnienia/metateza.html
1. na wchodzie: → tolot
ROS: голова, золота, молодой, полотно
2. na zachodzie: → tłot
POL: głowa, płótno, złoto, młody
GŁU: hłowa, płótno, złoto, młody
3. na południe od Karpat i Sudetów: → tlat (metateza + wydłużenie)
CZE: mladý, hlava, zlato
TĕlT →
1. na wchodzie:
a. TołoT (większość)
ROS: молоко, полоба
UKR: полон
b. TeleT
ROS: селёдка, селезень, пелена
UKR: ожеледь, челен
2. w języku polskim:
a. TleT
mleko, plewy, śledź, śledziona, pleć, mleć, wlec
b. TłoT (rzadko)
młokos, młodziwo
3. górnołużycki:
a. TlóT, TloT
GŁU: mloko [-ó-], mlóč, čłónk, płowy, žłob, čłowjek
b. TleT
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)