Właściwości (idealnego) pieniądza
łatwość i wygoda posługiwania się
lekkość (wysoka realna wartość w stosunku do wagi),
nie zajmuje dużo „miejsca”,
łatwość transportu,
łatwość przechowywania,
łatwość przekazywania,
podzielność,
Jednorodność (ekwiwalentność),
trwałość,
płynność / elastyczność (małe ograniczenia wykorzystania),
niskie koszty transakcyjne,
trudny do sfałszowania,
transparentność,
rozpoznawalność,
różnorodność form do różnych zastosowań,
akceptowalność (efekt sieciowy),
niewielka różnorodność,
zdolność do reprezentowania wartości,
zdolność utrzymania własnej wartości użytecznej
Problem „złego” pieniądza
Prawo Greshama-Kopernika
„Z upływem czasu oraz w zależności od finansowych potrzeb władców, od ich niewielkiej na ogół
zdolności opierania się pokusie i od prywatnego rozkwitu sztuki fałszerstwa monety zaczęły się
wyraźnie i zdecydowanie pogarszać. Wydaje się, że Grecy, a szczególnie Ateńczycy, oparli się
deprecjonowaniu monet, gdyż dobrze rozumieli, że wybieg ten działa na krótką metę i obraca się
z czasem przeciw swoim twórcom, natomiast uczciwość jest co najmniej dobrą polityką
handlową. (…) W starożytnym i średniowiecznym świecie monety pochodzące z różnych
obszarów zbiegały się w większych miastach handlowych. Jeżeli istniała tam jakakolwiek
skłonność do przyjmowania monet „na wiarę”, to nieuchronnie przy wymianie były oferowane
monety gorsze, a dobre zatrzymywane dla siebie. W tej ostrożności ma swe źródło zawsze
prawdziwe spostrzeżenie Thomasa Greshama z 1558 r., że zły pieniądz zawsze wypiera
dobry. Wcześniej poczynili to spostrzeżenie Oresme i Kopernik (…). Jest to chyba jedyne prawo
ekonomiczne, którego nigdy nie kwestionowano, dlatego zresztą, że nigdy nie było od niego
poważnego wyjątku. Natura ludzka może być nieskończenie zmienna, ale ma jakieś elementy
stałe. Jednym z nich jest to, że ludzie - jeżeli mają możność wyboru - zachowują to, co najlepsze,
dla siebie i dla tych, których najbardziej kochają.”
/„Pieniądz. Pochodzenie i losy”, J. K. Galbraith, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2011 [pierwsze
wydanie 1975], s. 31-32/
Formy pieniądza (A)
Zdawkowa - gotówkowa - prawny środek płatniczy (czyli prawo wymaga, aby był on
(…)
…, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2011 [pierwsze
wydanie 1975], s. 31-32/
Formy pieniądza (A)
Zdawkowa - gotówkowa - prawny środek płatniczy (czyli prawo wymaga, aby był on
powszechnie akceptowany przy regulowaniu wszelkiego typu zobowiązań finansowych):
pieniądz kruszcowy (złoto, srebro) *
pieniądz metalowy (monety)
pieniądz papierowy (banknoty)
Bezgotówkowa - bankowa - żyrowa - występuje w formie zapisu na rachunku
bankowym właściciela; nie wszystkie formy bezgotówkowe pieniądza są pieniądzem
sensu stricte (np. weksle). Przykłady:
Czeki **
Weksle **
Obligacje
Bony skarbowe, Bony pieniężne **
Karty płatnicze i kredytowe
Pieniądz bankowy
Pieniądz elektroniczny
* W marcu 2011r. w kilku stanach USA złoto i srebro zostało uznane prawnym środkiem płatniczym
** szerzej…
… były: zboże, bydło, skóry, bryły soli, proste narzędzia (siekierki,
toporki), bursztyn, później pojawiły się także bryłki metali, przede wszystkim
szlachetnych. Dobra te miały podwójną użyteczność: mogły zaspokajać określone
potrzeby ludzkie i mogły pełnić rolę pieniądza. Współczesne pieniądze
kruszcowe są pieniądzem towarowym.
Pieniądz symboliczny (fiducjarny, ang. fiat-money), pieniądz
niepełnowartościowy, którego wartość nie jest związana z wartością materiału, z
jakiego został zrobiony. Podstawą jego funkcjonowania jest umowa społeczna,
znajdująca wyraz w określonym akcie prawnym, nadającym także wartość znakom
pieniężnym. Jest przeciwieństwem pieniądza towarowego. Współczesne
pieniądze papierowe i metalowe, a także czeki, weksle, obligacje i karty
płatnicze są pieniądzem symbolicznym. Pieniądz…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)