Polityka pieniężna
Wykład 12:
Kryzys finansowy w USA 2008-2009
Przyczyny i mechanizm
Wyjaśnienia kryzysu
• Wyjaśnienia propagandowe, mające na celu
propagowanie pewnej idei, a nie rzeczywiste
wyjaśnienie kryzysu;
• Wyjaśnienia merytoryczne;
Wyjaśnienia propagandowe
• Wyjaśnienia „lewicowe”: winny rynek!
– Neoliberalizm: nadmierna deregulacja i
ograniczanie roli państwa;
– Chciwość kapitalistów („greed”);
– Spekulacje i „kasynowy” kapitalizm;
• Wyjaśnienia „prawicowe”: winne państwo!
– Interwencjonizm państwa;
– Błędna polityka władz publicznych;
Cytat 1
• „Przyczyną obecnego kryzysu było oparcie gospodarki
na neoliberalnym dogmacie… Przekonanie o
konieczności prywatyzacji wszystkich zasobów
państwowych i oddanie samego rdzenia państwa i jego
narzędzi w ręce prywatne… Obecny kryzys został
spowodowany decyzjami deregulującymi system
finansowy (poziom zadłużenia, instrumenty
pochodne)… Załamanie finansowe na Wall Street jest
tym dla neoliberalizmu, czym upadek muru
berlińskiego był dla komunizmu – ostatecznym
werdyktem” (Naomi Klein, cyt. za Dziennik, dodatek
Europa, 22.11.2008r)
Cytat 2
• „[To ten typ] kapitalizmu, który, wymyślając
coraz to nowe formy instrumentów
pochodnych, kojarzył się bardziej z kasynem
niż z uczciwą przedsiębiorczością… To
fundamentalny kryzys neoliberalnego
kapitalizmu … właściwych mu wartości,
instytucji i polityki (G. Kołodko, Przegląd,
19.10.2008r)
Cytat 3
• „To żaden kryzys – to po prostu klasyczne
spowolnienie, może recesja, będące
konsekwencją typowego zakończenia fazy
ekspansji w cyklu koniunkturalnym… To
nieuchronny efekt sztucznie podtrzymywanej,
przez »majsterkowanie« rządów, koniunktury
ostatnich 20 lat. Teraz przychodzi czas płacenia
rachunków” (Jan Winiecki, Dziennik,
13.10.2008);
Cytat 4
• „W 9 przypadkach na 10, jeśli gospodarka
zachowuje się aberracyjnie, u źródeł tej
aberracji tkwi polityka interwencji, a nie
niedoskonałości rynku. Tak jest i tym razem w
przypadku kryzysu kredytowego w USA” (J.
Winiecki, Dziennik Finansowy, TWSJP,
15.10.2008).
Cytat 5
• „Mamy do czynienia z problemami niektórych wielkich instytucji,
ale nie z załamaniem się systemu finansowego… Nie
spodziewam się głębokiego załamania gospodarki krajów
rozwiniętych, ale z jakimś większym spowolnieniem w
gospodarce amerykańskiej trzeba się liczyć” (L. Balcerowicz,
Dziennik, 22.09.2008)
• Teza, że kryzys jest przejawem załamania się kapitalizmu, jest
błędna… Sporą odpowiedzialność za zjawiska kryzysowe ponoszą
nie rynki, lecz działania władz publicznych w USA: zbyt łatwa
polityka monetarna, zaniechanie elementarnego nadzoru… Brak
regulacji nie był ważną przyczyną kryzysu… Np. kryzys tzw.
subprime był spowodowany nie brakiem regulacji, lecz
nieegzekwowaniem regulacji” (L. Balcerowicz, Dziennik,
15.12.2008r);
Jakie więc są przyczyny?
• W wyjaśnieniach propagandowych są pewne trafne
obserwacje, ale generalnie wyjaśnienia te są
jednostronne, nie poparte rzetelną analizą, i mają
charakter polityczny, a nie naukowy;
• Kryzys
(…)
… do rocznego dochodu rozporządzalnego, %
(na podstawie danych Bureau of Economic Analysis, Federal Reserve Board)
160
135
140
120
106
100
80
77
83
90
64
60
40
20
0
Y83
Y88
Y93
Y98
Y03
Y08
Wzrost podaży kredytów hipotecznych
• Przyczyny:
– Spadek awersji do ryzyka dzięki sekurytyzacji, czyli możliwości
sprzedaży pakietów kredytów w formie papierów wartościowych
(MBS), co pozwalało pozbyć się ryzyka dłużnika…
… pozycji);
• Następuje ucieczka do bezpiecznych aktywów (flight to
safety), takich jak obligacje rządowe czy lokaty w banku
centralnym;
• Działania te są potęgowane przez zmiany ratingów
dokonywane przez agencje ratingowe;
• Banki, które nie są w stanie zgromadzić niezbędne środki,
zwracają się o pomoc do rządu, próbują się „sprzedać”, a gdy
te działania zawiodą, ogłaszają bankructwo;
Mechanizm kryzysu…
…;
Opis zjawiska: fakty stylizowane
• W latach 2000-2006 doszło w USA do bardzo szybkiego wzrostu kredytów
hipotecznych;
• Kredyty te były „pakowane” w pakiety i sprzedawane instytucjom
finansowym, które na tej podstawie emitowały papiery wartościowe
(Mortgage-Based Securities - MBS) i sprzedawały je bankom
inwestycyjnym i funduszom (sekurytyzacja);
• Jednak wraz ze wzrostem, zwłaszcza kategorii subprime, pogarszała się
jakość portfela kredytów i rosło ryzyko MBS;
• Nadzór bankowy nie reagował, bo banki inwestycyjne nie były objęte ścisłą
regulacją;
• Agencje ratingowe nie były w stanie wycenić rosnącego ryzyka związanego
z MBS;
• W 2007r pojawiły się kłopoty z obsługą kredytów subprime;
• Spowodowało to spadek cen MBS;
• Zmusiło to posiadaczy tych aktywów (banki inwestycyjne) do przeceny
aktywów i ujawnienia strat;
• Ujawnienie strat zablokowało rynek międzybankowy i rynek kredytowy, i
doprowadziło wiele banków do upadłości;
• Kryzys w sektorze finansowym przeniósł się do sektora realnego;
Personae dramatis
Dłużnik
Bank
hipoteczny
SPV
(pośrednik
Fundusze
Bank
inwestycyjne,
inwestycyjny
towarzystwa
ubezpieczeniowe
Wzrost popytu na kredyty hipoteczne
• Przyczyny:
– Ogólnie dobra koniunktura gospodarcza…
…, pogarszała się
jakość portfela kredytów i rosło ryzyko MBS;
• Nadzór bankowy nie reagował, bo banki inwestycyjne nie były objęte ścisłą
regulacją;
• Agencje ratingowe nie były w stanie wycenić rosnącego ryzyka związanego
z MBS;
• W 2007r pojawiły się kłopoty z obsługą kredytów subprime;
• Spowodowało to spadek cen MBS;
• Zmusiło to posiadaczy tych aktywów (banki inwestycyjne) do przeceny
aktywów…
… pozycji);
• Następuje ucieczka do bezpiecznych aktywów (flight to
safety), takich jak obligacje rządowe czy lokaty w banku
centralnym;
• Działania te są potęgowane przez zmiany ratingów
dokonywane przez agencje ratingowe;
• Banki, które nie są w stanie zgromadzić niezbędne środki,
zwracają się o pomoc do rządu, próbują się „sprzedać”, a gdy
te działania zawiodą, ogłaszają bankructwo;
Mechanizm kryzysu…
… bodźców;
• Specyfika rynków finansowych: mechanizm rynkowy zawodzi, gdy
występuje asymetria informacji, niepewność, zachowania stadne i panika;
• Chciwość kapitalistów?
• „Kasynowy” kapitalizm?
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)