Kontrola społeczna

Opracowanie zagadnienia kontroli społecznej. Notatka ma 12 stron w formacie doc. W jej treści pojawiają się takie zagadnienia jak: Emil Durkheim, Edward A. Ross, William G. Sumner, wpływ społeczny, kontrola społeczna, pojęcie normy, formy kontroli społecznej, norma społeczna jako standard moralny, sankcje społeczne, naruszanie norm, internalizacja, normy obyczajowe, moralność, zróżnicowana natura norm obowiązujących w społeczeństwie, religia, normy prawne, cel kontroli społecznej, tradycja, relatywizm kulturowy, rola sankcji, bezpośrednie i pośrednie metody oddziaływania na zachowanie jednostki, kary i nagrody, znaczenie systemu sankcji, społeczeństwa z przewagą kar, nowoczesne społeczeństwo. W notatce także: konflikty norm, dewiacja, anomia, zróżnicowana ocena społeczna osob?ników podległych jednej normie, niezgodność różnych norm, środowisko społeczne, ideologie, konflikt, rozkład norm tradycyjnych, dewiacje jako odchylenia, rewolucja, wojna domowa, kryzys gospodarczy, jednostka ludzka ma swego rodzaju naturalną skłonność do łamania norm, ewolucja kontroli społecznej, przejmowanie funkcji obyczaju przez prawo, siła obyczajów.

KONTROLA SPOŁECZNA
Pojęcie kontroli społecznej wprowadził do słownika socjologicznego w 1890 roku Edward A. Ross, który definiował ją jako zamierzone panowanie społeczeństwa nad jednostką w odróżnieniu od niezamierzonego „społecznego wpływu" na jednostkę. Udział świadomego zamiaru w funkcjonowaniu kontroli społecznej był później niejednokrotnie kwestionowany, poza kontrowersją w ujęciu problemu pozostał natomiast przymus, jaki zbiorowość społeczna wywiera na jednostkę pozostającą składnikiem tej zbiorowości. Do przymusu odwoływały się klasyczne i bodaj najrozleglejsze opracowania kontroli społecz­nej powstałe na przełomie stuleci. Emil Durkheim pisał o wyobrażeniach zbiorowych społeczności odciskających się w postępowaniu jednostki, a William G. Sumner o zwyczajach, które kierują bezwiednie postępowaniem jednostki zmuszając ją do respektowania oczekiwań społeczeństwa. Obaj autorzy zwrócili specjalną uwagę właśnie na te produkty społecznego życia ludzi, które kontrolę umożliwiają. Współcześnie przyjęło się je określać zbioro­wym pojęciem normy bądź systemu normatywnego jako czegoś, co skłania jednostkę do zachowania zgodnego z nakazem (bądź zakazem) w normie wyrażonym, ponieważ w normie ujęty zostaje wzór, który społeczeństwo chciałoby nałożyć na zachowania wszystkich uczestników zbiorowego życia.
1. Formy kontroli społecznej
Do pewnego stopnia proces kontroli społecznej przypomina proces stan­daryzacji czy też normalizacji produktów ludzkiej pracy. Jak wiadomo każdy produkt (bądź usługa) przed dopuszczeniem na rynek musi być zgodny z ustanowioną normą jako gwarancją jakości. Wolno sądzić, że jednostka ludzka musi spełniać w podobny sposób formułowane wymogi, jeśli chce być zaakceptowana jako uczestnik społecznego życia. Poza analogicznym spo­sobem „normalizacji" produktów i ludzi (jako produktów społeczeństwa) za­chodzi jednak między nimi parę różnic. Po pierwsze, norma produktu to tech­niczny standard zdefiniowany w precyzyjnym, pozbawionym dwuznaczności języku, norma społeczna to raczej standard moralny odwołujący się do spo­łecznego osądu (oceny i wartości zawarte w społecznym doświadczeniu), najczęściej nie sformułowanego expressis verbis (pewien stopień precyzji osiągany jest jedynie w sformalizowanej normie prawnej) i pozostawiającego jednostkę wobec wyboru własnego działania „na wyczucie". Po wtóre, pro­

(…)

…, ponieważ nie istnieją tam takie organy przymusu, jak sądy, policje, więzienia, jednak presja społeczna jest tam dale­ko większa niż w społeczeństwie cywilizowanym; pod taką presją jednostka sama wymierzała sobie sprawiedliwość zgodną ze społeczną oceną czynu. W społeczeństwie pierwotnym wszelkie posunięcia jednostki były regulowane do najdrobniejszych szczegółów: sposób ubierania się, mycie, taniec, styl artystyczny…
…, przeważnie zdepersonalizowane. Pośród tych metod Mannheim wyróżnił ciekawą podklasę oddziaływań, którą określił jako metodę oddziaływań przez struktury pola (przez analogię do pola magnetycznego w fizyce). Taką struk­turę pola społecznego wytwarzał od dawna świat handlu. Już w miastach późnego średniowiecza (zdominowanych przez metody bezpośredniej kontro­li społecznej) zauważono, że poglądy i normy…
… prawa,, jakkolwiek popadających w kolizję z obyczajem. Tradycyjna wieś przesiąknięta duchem parafii i małe miasteczko z rozwiniętym handlem i usługami stanowić mogą skrajne przykłady społeczności w małej skali regulowanej przez obyczaj z jednej i prawo z drugiej strony. Siła obyczajów jest utwierdzona przez prestiż dawności, przez uparte powtarzanie tych samych wzorów działań bez względu…
… dla odmienności; w takim środowisku jedy­nie przestępcy mogą uchodzić za dewiantów.
Wynika z tego rozumowania, że społeczeństwa odcięte od kontaktów ze światem zewnętrznym są w większym stopniu naładowane uprzedzeniami i ksenofobią, czyli wrogością w stosunku do ludzi uformowanych odmiennie (obcych). Np. społeczeństwo polskie ujawnia czasem wyjątkowo odrażające postawy w stosunku do odmiennych grup…
... zobacz całą notatkę