KONSTYTUCJONALNE TYPOLOGIE TEMPERAMENTU
19/ 20 wiek
szukają związku między zachowaniem (temperamentem) a budową ciała : „Czy to prawda, że grubasy są leniwe wesołe, a chudzielce to nieśmiałe ponuraki?”
Pojęcie „konstytucjonalny”:
wąsko: związany z budową fizyczną organizmu
szeroko: konstytucja to całokształt odziedziczonych i/ lub wrodzonych właściwości anatomicznych, fizjologicznych, psychicznych jednostki; czynniki „dane” w momencie narodzin, efekt oddziaływania genów i środowiska płodowego
Źródła typologii konstytucjonalnych:
badania antropologiczne - zwracają uwagę na różnorodne typy budowy ludzkiego ciała,
psychiatria: zauważono zbieżność między budową ludzkiego ciała a predyspozycjami do określonych chorób psychicznych
TYPOLOGIA KRETSCHMERA
1921 r., popularna w Europie do lat 50-tych 20 w.
Założenia:
Różnice w chemiźmie krwi i funkcjonowaniu układu hormonalnego (humoralnego) są wspólną przyczyną różnic w:
budowie ciała skłonnościach do określonych chorób psychicznych
właściwościach psychicznych 4 cechy temperamentu: psychestezja (wrażliwość na bodźce psychiczne)
nastrój (smutny - przyjemny)
tempo psychiczne (rytm, szybkość)
psychomotoryka (tempo ruchów i sposób poruszania się, ruchliwość- ociężałość)
Typy budowy ciała:
podstawą wyróżnienia analiza ponad 8 tys. Przypadków, pomiar 17 części twarzy i czaszki w 86 punktach
LEPTOSOMATYK (jego krańcowa forma to ASTENIK)
grec. leptos - wątły
wątły, szczupły, szczupłe ramiona, słabo umięśniony, długie nogi, pociągła twarz, długi nos
PYKNIK
pyknos - gruby, gęsty
krępa, okrągła budowa ciała, średni wzrost, krótka szyja, łysa głowa, szeroka, rozlana twarz, duży brzuch, tułów rozszerza się ku dołowi
ATLETYK
athlon - zapasy, walka
silna, umięśniona budowa ciała, wysoki, wąskie biodra, szerokie barki, wydatne kości policzkowe, wystająca szczęka dolna
DYSPLASTYK
dys - źle, plastos - ukształtowany
budowa nieregularna, bezkształtna, deformacje w budowie ciała, typy eunuchoidalne i infantylne, bardzo wysoki
Choroby psychiczne a budowa ciała:
schizofrenicy - 50,3% leptosomatyków (wśród schizofr. 50,3% to leptosomatycy)
(…)
… i długotrwałe lub krótkorwałe (bez przechodzenia w stan hamowania ochronnego)
kardynalna cecha UN
SPP jest cechą, a nie procesem/stanem OUN
SPP cecha = siła UN u Pawłowa, ale wyróżniał też SPP jako stan - mięzy SPP jako cecha i SPP jako stan zachodzi relacja odwrotna: im większa SPP jako cecha, tym silniejszy układ nerwowy i tym mniejsza SPP jako stan, a im mniejsza SPP jako cecha, tym słabszy układ nerwowy…
…, ucieczka w samotność, chęć ukrycia się, b. rozwinięty intelekt
Budowa ciała a choroby:
endomorfia -> cyklofrenia
mezomorfia -> paranoja
ektomorfia -> schizofrenia
Krytyka:
to nie teoria, to jedno założenie: B T
słabe poparcie badaniami
tendencyjność (nastawienie badacza, brak potwierdzenia związku budowa-temperament w innych badaniach, np. Anastasi)
KRYTYKA TEORII KONSTYTUCJONALNYCH
niedocenianie/ ignorowanie roli środowiska w kształtowaniu cech psychicznych fatalizm, uzasadnianie rasizmu,
statyczne - zakładają brak zmian budowy i temperamentu w rozwoju ontogenetycznym,
związek budowy i chorób jest pozorny (“zdrowi noszą zalążki chorób psychicznych zależnie od budowy ciała”) - brak kontroli wieku i płci osób badanych
zainteresowanie skrajnymi cechami (szufladkowanie ludzi, dzielenie na typy skrajne…
… jest w stanie adekwatnie zareagować
zwiększenie pobudliwości komórek nerwowych (np. pozbawienie jedzenia, podawanie kofeiny)
przedłużona stymulacja
Hamowanie ochronne:
rodzaj hamowania bezwarunkowego
gdy siła bodźca > wydolność UN
przejawy HO: spadek siły rekacji, brak zmian w sile reakcji, zanik rekacji mimo rosnącej siły bodźca, np. zmęczenie, błędy, głęboki sen
SPH (siła procesu hamowania)
hamowanie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)