KONCEPCJA RACJONALNOŚCI W ŚWIETLE ROZWAŻAŃ : METODOLOGII, FILOZOFII I EKONOMII. Zbliżający się rok dwutysięczny, ta okrągła data historii inspiruje niejako głębszą refleksję nad dziejami naszej kultury i cywilizacji. Mnożą się pytania o ich specyfikę i o aktualną kondycję. Powstają setki artykułów, prac popularnonaukowych i naukowych. Oczywiście, ze zrozumiałych względów ( rok dwutysięczny datuje się od urodzenia Jezusa ) poświęca się wiele uwagi znaczeniu idei chrześcijańskich na przykład idei odkupienia. W tym rocznicowym kontekście podkreśla się ich znaczenie dla ugruntowania kultury i cywilizacji europejskiej. Jednak w powodzi rocznicowych rozpraw często nie zauważa się równie istotnych fenomenów, jak powstanie chrześcijaństwa, które przyczyniły się do tego, że staliśmy się kolebką wszechświatowej cywilizacji, a standardy kultury europejskiej ,takie jak prawa człowieka, stały się, pomimo oskarżeń o etnocentryzm, podstawą międzynarodowego ładu społeczno - polityczno - ekonomiczno-moralnego.
Do zespołu idei będących podstawą naszej europejskiej cywilizacji należy: filozofia, która uznaje poznanie intelektualne za rozstrzygające, demokracja, która zastępuje argument siły siłą argumentów, oraz duch twórczego współzawodnictwa przyczyniający się do wzrostu dobrobytu. Idee te posiadają przedchrześcijański rodowód datowany na szósty wiek przed naszą erą. Prawdę powiedziawszy, nic nie ujmując chrześcijaństwu, musiały one w czasach jego narodzin, jak i potem w czasach jego zwycięstwa, walczyć o przetrwanie, o uznanie w ramach kultury chrześcijańskiej.
Historia zachowania filozofii w pierwszych wiekach chrześcijaństwa stanowi ciąg sporów o przydatność przyjaźni mądrości dla ludzi wierzących. Zapis tej walki o uznanie i przetrwanie możemy odczytać z kart nowego Testamentu, listów świętego Pawła, pism Tertuliana, apologii świętego Justyna czy pism polemicznych dialektyków z anty-dialektykami. Demokracja trwała przez wieki w zapomnieniu. Zastąpiono ją dyscypliną i podporządkowaniu hierarchii. Dopiero protestantyzm przywracając zasadę kolegialności stworzył podstawy do odrodzenia demokracji.
Natomiast trzecia kreatywna idea, duch rywalizacji ulegał w pierwszych wiekach chrześcijaństwa znacznemu osłabieniu . Dopiero od czasów późnego średniowiecza, racjonalna postawa z początku nieśmiało, potem coraz bardziej konsekwentnie torowała sobie drogę w dziejach Europy. Odtąd obserwujemy niepowstrzymany pochód racjonalizacji wyrażający się powstaniem nauki, techniki i ich syntezy technologii. Narodziny ratio, jego upadki, zwątpienie w przydatność rozumu, jego odrodzenie i triumf wyznaczają więc na równi z chrześcijaństwem najważniejsze rysy dziejów kultury i cywilizacji europejskiej.
(…)
… zaś w prakseologii i teorii decyzji.” Natomiast filozofia nauki wprowadza jeszcze jedno pojęcie racjonalności. Mówi o racjonalności metodologicznej. Stwierdza się jej występowanie, gdy wnioskowanie w procesie poznawczym oparte jest na wiedzy należycie uzasadnionej czyli według zasad logicznego dowodzenia. O sensowność wprowadzenia tego terminu toczą się spory wewnątrz samej filozofii. Przykładem…
… w ekonomii . Racjonalność staje się kluczowym pojęciem dla zrozumienia: idei aktywnej polityki gospodarczej, a w modelach makroekonomicznych: ekonomii dobrobytu i rynku. Również w teorii mikroekonomicznej na poziomie przedsiębiorstwa autor odnajduje teoriopoznawcze aspekty zasady racjonalności. FILOZOFIA NAUKI A ZAGADNIENIE RACJONALNOŚCI
W latach osiemdziesiątych w filozofii nauki kształtuje się wyraźnie tendencja do zakwestionowania wartości heurystycznej kategorii racjonalności. Neguje się możliwość i przydatność wyjaśnienia specyfiki procedur naukowych jak i samego historycznego procesu rozwoju nauki instytucjonalnej przy użyciu kategorii racjonalności. Praca Aliny Motyckiej pod tytułem” Ideał racjonalności. Szkice z filozofii nauki.” Autorka nawiązuje nawiązuje do dwóch sposobów rozumienia fenomenu…
… może być wstępem do rozważań nad bardziej całościową koncepcją racjonalności ludzkiego działania. Modelem, który zbliża do pełniejszego ujęcia złożoności podejmowania racjonalnych decyzji, jest niewątpliwie model decyzyjny, który możemy zrekonstruować na podstawie nowego odczytania twórczości Tadeusza Kotarbińskiego. Według utartych schematów interpretacyjnych historii filozofii, twórczość Tadeusza Kotarbińskiego…
… „ w języku profesjonalnym wypierane jest przez „ racjonalność „, wyrażenie, które nie skłania do reifikujących nieporozumień, w ujmowaniu tego, co ma się przez nie na myśli. „ Ta tendencja rozwinęła się szczególnie wyraźnie w filozofii nauki. Wymieńmy choćby ważną pracę Aliny Motyckiej pod tytułem:” Ideał racjonalności, szkice o filozoficznych rozdrożach nauki.” Zdaje ona sprawę z dyskusji na temat…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)