Kompensacja naruszeń praw człowieka. Zmniejszając czcionkę do standardowego rozmiaru (12), praca zajmuje 3 strony. Tematy, jakie poruszył w niej autor, to m.in.: możliwość kompensacji na gruncie prawa cywilnego uregulowanego w kodeksie postępowania administracyjnego oraz na gruncie prawa karnego - uregulowanego w kodeksie postępowania karnego. Praca objaśnia także takie zagadnienia jak: definicja dóbr osobistych oraz sposób kompensacji na drodze odpowiedzialności Skarbu Państwa za działania funkcjonariuszy. Ponadto w notatce zostały poruszone także takie zagadnienia jak: odpowiedzialność cywilna, dobra osobiste, prawo podmiotowe bezwzględnie skuteczne, bezprawność działań, legitymacja bierna, odpowiedzialność Skarbu Państwa, procedura karna, proces adhezyjny.
Kompensacja naruszeń praw człowieka
System ochrony prawnej w Polsce opiera się na gwarantowanym przez Konstytucje prawie do dostępie do sądu oraz prawie do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzone przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej. Na tej podstawie można dochodzić odszkodowań za naruszenie przez państwo praw człowieka. Opierając się na normie konstytucyjnej każda dziedzina prawa wypracowała swój system kompensacji, Podstawowym jest model odpowiedzialności cywilnej, dla szkód wynikłych z decyzji administracyjnych stosuje się przepisy k.p.a. odwołujące się do prawa cywilnego. Istnieje również możliwość kompensacji na gruncie prawa karnego uregulowana w k.p.k. Wszystkie te instytucje nie mają za zadanie chronić obywatela przed naruszeniem jego praw tylko kompensować ewentualne naruszenia.
Na drodze cywilnej kompensacja może odbywać się w dwojaki sposób: z tytułu odpowiedzialności Skarbu Państwa za działanie swoich funkcjonariuszy lub z tytułu naruszenia dóbr osobistych. Definicja dóbr osobistych jest różnie przyjmowana w zależności od autora, jako reprezentatywną przyjąłem definicję Z. Radwańskiego, który dobra osobiste określa jako „ wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związanymi z osobą ludzką, decydującymi o jej bycie, pozycji w społeczeństwie, a będącymi wyrazem jej odrębności psychicznej i fizycznej oraz możliwości twórczych uznawanych w społeczeństwie i akceptowanych przez dany system prawny”. Katalog dóbr osobistych został umieszczony w art.. 23 k.c. jednak nie jest on zamknięty. Zaliczono do niego m.in. zdrowie, wolność, nienaruszalność mieszkania, które to dobra mogą zostać naruszone w toku działań mających na celu zwalczanie przestępczości zorganizowanej. Większość dóbr osobistych pokrywa się z prawami człowieka. Dobra osobiste są prawem podmiotowym bezwzględnym skutecznym erga omnes, a o udzieleniu ochrony decyduje spełnienie dwóch przesłanek: zagrożenie lub naruszenie dóbr osobistych i bezprawność działań. Pierwsza przesłanka nie wymaga komentarza natomiast druga przesłanka ma fundamentalne znaczenie w kontekście odpowiedzialności państwa, gdyż w swoich działaniach jego organy są legitymowane przez przepisy prawa karnego lub administracyjnego. Dlatego bezprawność w jednej dziedzinie prawa nie oznacza jeszcze bezprawności w ramach całego systemu, z tym że „ogólna kompetencja do dokonania danej czynności nie jest równoważna z kompetencją do dokonania czynności w konkretnej sytuacji” i w tym znaczeniu można mówić o bezprawności. Na korzyść osoby, której dobra zostały naruszone mają wpływ następujące instytucje prawne: domniemanie bezprawności działania, które naruszyło dobra osobiste, oraz pozostawanie pod ochroną prawa cywilnego niezależ
(…)
… człowieka wynikająca z przepisów procedury karnej. W rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego uregulowana jest kwestia odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. Jest to instytucja prawa karnego o charakterze kompensacyjnym, jej celem jest wynagrodzenie złamania podstawowych praw jednostki: prawa do wolności i nietykalności osobistej. Odpowiedzialność jest ponoszona na zasadzie ryzyka w granicach damnum emergens i lucrum cessans. Stan majątkowy i fakt jego nie pogorszenia nie mają wpływu na ustalenie zadośćuczynienia. Przy zatrzymaniu i tymczasowym aresztowaniu ustawodawca stwierdza, że musi być ono niewątpliwie niesłuszne. W doktrynie podkreśla się, że chodzi tu nie tylko o spełnienie przesłanek z art. 244 k.p.k., ale także nie uchylenie aresztu, gdy odpadła przyczyna…
… oddaleniu tylko po podniesieniu przez prokuratora zarzutu przedawnienia i to pod warunkiem, że podniesienie tego zarzutu nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Niezbędna jest forma pisemna wniosku, przy czym nie ma zgody w doktrynie czy ma on być w formie pozwu czy pisma procesowego wnoszonego w postępowaniu karnym. Pismo z żądaniem wnosi się do Sądu Okręgowego w okręgu, którego wydano…
… praw człowieka ze względu na możliwość roszczeń regresowych ze strony państwa przewidzianych w art. 557. k.p.k. i art. 415 k.c., których wysokość może opiewać na setki tysięcy złotych. Przy obecnym stanie budżetu kwestia ta nie ma szans realizacji, zainteresowanym pozostaje ubezpieczyć się na własny koszt albo czekać na realizacje tego postulatu.
Z. Radwański „zarys części ogólnej prawa cywilnego” s…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)