Najbardziej rozwinięte szkolnictwo średnie było prawie wyłącznie domeną zakonów, głownie jezuitów i pirajów. Kolegia jezuickie były typem szkoły szlacheckiej. Szkolnictwo pijarskie po reformach Stanisława Konarskiego reprezentowało wyższy poziom, szczególnie w założonym przez niego Collegium Nobilum. Załamany w poł. XVII w. system szkół parafialnych, pogłębiły jeszcze czasy saskie, tak dalece, że w poł. w. XVIII na obszarach Korony liczba szkółek parafialnych spadła przeszło dwukrotnie. Świadomość powiązania spraw szkolnictwa ze sprawami państwa, uzależnienie jego potęgi, od dobrze funkcjonującego systemu edukacyjnego była żywa w Polsce już w XVI w. Dawał jej wyraz A.F. Modrzewski włączając do dzieła „O poprawie Rzeczypospolitej” księgę „O szkole”. Postępujący w XVIII w. rozkład wewnętrzny państwa skłaniał przede wszystkim do walki o reformy polityczne, ale równocześnie obnażał z całą jaskrawością niedowład, bierność, złą wolę i ograniczone horyzonty umysłowe pokolenia wychowanego w szkołach czasów saskich. W wychowaniu obywatelskim upatrywano możliwość przeprowadzenia skutecznych reform politycznych wzmacniających pozycję kraju. Wstrząsem, który gwałtownie przyśpieszył dokonujące się przemiany i wyzwolił olbrzymią inicjatywę polityków i pedagogów, był I rozbiór Polski. Tragiczna sytuacja Polski raz jeszcze przywiodła w centrum uwagi sprawy szkolnictwa i wychowania. Przekonanie, że upadające państwo może podźwignąć pokolenie wychowane w nowym duchu, napawało nadzieją. Pod presją sytuacji politycznej już w roku 1772 powstał w środowisku związanym z dworem królewskim projekt jednolitego szeroko rozbudowanego szkolnictwa pod nadzorem państwa. W lipcu 1773 roku papież rozwiązał zakon jezuicki. Dobra pojezuickie miało przejąć państwo z obowiązkiem przeznaczenia ich na cele szkolnictwa i na utrzymanie byłych jezuitów. Mało sprecyzowane dotąd pomysły oświatowe zyskały niespodziewanie możliwość realizacji. KEN została powołana uchwała sejmową 14.10.1973r. Nowa władza edukacyjna otrzymała szerokie kompetencje : przejęła pod soje kierownictwo nie tylko opuszczone szkolnictwo pojezuickie, ale wszystkie szkoły w państwie, „wszystkie generalnie akademie, gimnazja, kolonie akademickie, szkoły publiczne, żadnych nie wyłączając”
Prace nad reformą rozpoczęła komisja bezzwłocznie po swym ukonstytuowaniu nie czekając na uporządkowanie spraw materialnych. Zdezorganizowane po kasacji jezuitów szkolnictwo średnie oczekiwało natychmiastowych środków zaradczych. Daleka od narzucania przepisów, w poczuciu doniosłej społecznej funkcji szkolnictwa Komisja rozpoczęła pracę od sondażu opinii publicznej w ogłoszonym w „
(…)
… nauczycieli i nowych podręczników to wyniki tej owocnej dyskusji. Okres pierwszych organizacyjnych poczynań przyniósł jedną jeszcze instytucję, wielkiej wagi: Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych. Powołane (10.02.1775) w celu opracowania nowych podręczników miało spełniać również szerszą rolę : komórki inspirującej i oceniającej wszelkie posunięcia programowe i dydaktyczne, uprawiającej również propagandę…
… parafialne bazowały na fundacjach przeznaczonych na ich utrzymanie przez dobrodziejów niektórych kościołów, proboszczów lub gminy miejskie. Istniała między nimi duża rozpiętość programów. Szkoły parafialne spełniały dużą rolę społeczną, niosąc w szerokie kręgi podstawowe, co najmniej zasady czytania i pisania. Wobec braków materialnych Komisja nie mogła zbudować nowego, zależnego odo siebie systemu szkół…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)