To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
KLAUZULE GENERALNE PRAWA CYWILNEGO
W każdym akcie ustawodawczym, a zwłaszcza w akcie o takim znaczeniu jak kodeks, wyróżniamy przepisy o charakterze podstawowym, w stosunku do których wszystkie inne mają znacznie niższą rangę. Ta sama prawidłowość dotyczy gałęzi prawa, między innymi prawa cywilnego. Pewne przepisy grają tu rolę wiodącą, stanowią oś systemu i decydują o jego charakterze.
Wśród owych przepisów najwyższej rangi szczególne miejsce zajmują w prawie cywilnym tzw. klauzule generalne. Ich cechą szczególną jest to, że przenikają całe prawo cywilne i przez to nadają treści norm prawnych swoiste zabarwienie 1 .
Według encyklopedycznego określenia, przez klauzulę generalną należy rozumieć przepis prawny, który przez użycie ogólnych pojęć, podlegających ocenie organu stosującego prawo, ma na celu osiągnięcie elastyczności w stosowaniu prawa.
Taką klauzulą był dawniej przepis wymagający od kupca postępowania zgodnego z „zasadami uczciwego obrotu", przy czym owe zasady nie były nigdzie ściśle wyliczone, a zatem w razie sporu ocenie sądu podlegała kwestia, czy strony w swoich poczynaniach naruszyły je czy nie. Zasady te ulegały zmianom wraz z upływem czasu.
Można tu jeszcze dodać, że są klauzule generalne, które dają wyraz nie tylko jakiejś zasadzie ogólnej danej gałęzi prawa, lecz także międzygałęziowej, przenikającej cały system prawny.W prawie cywilnym do takich zasad należała tradycyjnie zasada bezpieczeństwa obrotu.
Ustawodawca posługiwał się klauzulami generalnymi we wszystkich przed- kodeksowych uregulowaniach prawa cywilnego, a w szczególności jego części ogólnej, a więc zarówno w „przepisach ogólnych prawa cywilnego" z 1946 r., jak i w p.o.p.c. z 1950 r. W kodeksie cywilnym, w porównaniu ze stanem poprzednim, liczba klauzul generalnych uległa znacznemu zmniejszeniu, a za- razem uproszczeniu i ujednoliceniu 2 .
W kodeksie cywilnym odgrywają istotną rolę następujące klauzule general- ne: primo - klauzula „zasad współżycia społecznego", o których wspominają liczne przepisy kodeksu cywilnego, secundo - klauzula „społeczno-gospodar- czego przeznaczenia prawa", tertio - klauzula „niegodziwości celu świad- czenia". W tym ostatnim przypadku kodeks cywilny w art. 412 stanowi, że sąd może orzec przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa, jeżeli owo świadczenie zostało spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot świadczenia został
zużyty lub utracony - przepadkowi może ulec jego wartość. Posługiwanie się w art. 412 k.c. niedookreślonym pojęciem niegodziwości decyduje o uznaniu wymienionego przepisu za klauzulę generalną. W każdej sprawie na tle tego przepisu sąd będzie musiał ocenić, czy świadczenie miało „niegodziwy" cel
(…)
… sprzeczna z zasadami współżycia społecz- nego". Działanie tego przepisu powoduje nieważność czynności prawnych, a więc przede wszystkim umów, nie tylko wtedy, gdy są one sprzeczne z prawem, lecz także wówczas, gdy ich treść narusza owe generalne reguły postępowania, jakimi są zasady współżycia społecznego.
Przepis art. 94 k.c. zakazuje wprowadzania do umów i innych czynności prawnych warunków przeciwnych…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)