KLASYCZNY LIBERALIZM
Nazwa liberalizm wywodzi się od nazwy partii LIBERTALES z Hiszpanii walczącej z despotyzmem królewskim.
Pojęcie liberalizm jest wieloznaczne: - postawa człowieka
- ekonomia
- filozofia społeczna
Nas zajmuje to trzecie rozumienie liberalizmu.
Liberalizm swoje apogeum osiągnął w XIX wieku, ale już wcześniej można u niektórych myślicieli odnaleźć schematy myślenia liberalnego (Smith, Locke, Monteskiusz).
ojczyzną liberalizmu jest Anglia i wiąże się to z jej ówczesnych rozwojem gospodarczym oraz dążeniami burżuazji do zwiększania zakresu swobód oraz praw (w tym politycznych)
wcześniej rozwinął się liberalizm polityczny (filozoficzny) niż ekonomiczny, szybciej zaczęto walczyć o wolność sumienia niż i wolny rynek
główni przedstawiciele liberalizmu klasycznego: Benjamin Constant, Wilhelm von Humboldt
w liberalizmie jednostka ludzka znajduję się w centrum zainteresowania, jest to suwerenne indywiduum, wartość absolutna, niepodzielna całość. To człowiekowi podporządkowane są inne wartości. Taka jednostka ludzka samodzielnie decyduje o swoim losie - idea indywidualizmu. Jednocześnie jednostka obdarzona jest wolnością, która jest wartością samą w sobie a nie dlatego że pozwala realizować inne wartości. W liberalizmie klasycznym wolność pojmowana jest w sposób negatywny, jako wolność OD. skoro najwyższą wartością jest jednostka, to społeczeństwo jest traktowane jako suma jednostek, suma działań indywidualnych. Negacja społeczeństwa jako organizmu, jako samodzielnego bytu. Ład społeczny wyłania się z pozornego chaosu, następuje żywiołowy podział pracy
państwo w liberalizmie traktowane jest jako zło konieczne (“władza korumpuje, a władza abolutna korumpuje absolutnie” Lord Acton) , z drugiej strony jest to organizacja zabezpieczająca nienaruszalność prawa własności i stanowiąca o bezpieczeństwie. Tak pojęte państwo wyzwala maksymalną aktywność jednostek, państwo jako “nocny stróż” (stąd niechęć liberałów do nadmiernej ingerencji państwa objawia się to w haśle “laissez faire” - “pozwólcie działać” (leseferzyzm) oraz w niechęci do podatków Smith - “najlepszym podatkiem jest ten, którego nie pobrano”)
wolny rynek jest porządnym regulatorem, gdyż dzięki niemu zachowana jest wolność jednostek do decydowania o sobie, jednocześnie wolny rynek zapewnia największe korzyści, jednocześnie jak zauważa Spencer wolny rynek jest najbliższy naturze, ładowi naturalnemu
liberałowie podkreślają istnienie przyrodzonych, naturalnych praw, którymi obdarzeni są wszyscy ludzi, tylko dlatego że są ludźmi. Te prawa są niezbywalne (nie można z nich zrezygnować, wyzbyć się ich) oraz nienaruszalne. By zagwarantować nienaruszalność pewnych praw jednostce liberałowie proponują stworzenie odpowiednich instytucji prawnych np. podział władz, niezależna sądownictwo, konstytucję z katalogiem praw człowieka, również wolny rynek traktowany jest jako gwarant wolności jednostki.
(…)
… pewnych grup przez wolny rynek i przesadną elitarność klasycznego liberalizmu. Przedstawicielami rewizjonistów są: John Stuart Mill, Alexis de Tocqueville, ich zdaniem niezbędna jest ograniczona interwencja państwa by przywrócić równe szanse dla wszystkich grup, korekta wolnego rynku, dyskusja nad ograniczeniem wolnego rynku i odchodzenie od zasady “laissez faire”
ponad to jak zauważa Alexis de Tocqueville liberalizm polityczny, który prowadzi do demokratyzacji życia publicznego stanowi zagrożenie dla różnego typu mniejszości ze strony większości, bo to ona w systemach demokratycznych decyduje, możliwa tyrania większości, jednocześnie ten sam myśliciel zauważy że liberalizm nie ma charakteru uniwersalnego, a jedynie jest dziełem pewnej cywilizacji - cywilizacji Zachodu.
Liberalne koncepcje…
….
Jej reprezentantami byli: A. Smith, Jeremy Bentham i John Stuart Mill. Liberalizm francuski doby restauracji, a następnie monarchii lipcowej (1830-1848) reprezentowali: P.P Royer- Collard, F. Chateaubriand, wybitnym przedstawicielem tej tradycji w 2 poł. Stulecia był A.de Tocqueville.
Silnym echem odbił się liberalizm w krajach niemieckich, z jego przedstawicielami: K.von Rotteckiem, T. Welkerem i W.von Humbolim…
….
Liberalizm polityczny XIX w. silnie nawiązywał do osiemnastowiecznych szkół, w szczególności do Locke'a, Monteskiusza, Woltera, Diderota, a głównie do liberalizmu ekonomicznego A.Smitha.
Eksponując fizjokratyczną teorię „państwa- stróża nocnego” liberałowie XIX w. Pogłębiali ideologię leseferyzmu: laissez faire, laissez passer- dosłownie: „ pozwólcie działać, pozwólcie przechodzić”. Państwo jako organizacja…
…., uważany przez wielu jemu współczesnych za fatalizm , ponieważ niezmiernie często pisał on o nieuchronności zachodzących procesów. Wskazując na próżność ludzkich wysiłków podejmowanych bez liczenia się z danymi warunkami, de T. nie wykluczał jednak, że działania oparte na gruntownej wzajemności tych warunków mogą prowadzić do sukcesu. Dzięki temu mógł uważać, iż zachowanie wolności pozostaje ciągle…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)