Juliusz Słowacki- Powieści poetyckie Powieść poetycka powstała przypadkowo-gdy Walter Scott pisał „Pieśń ostatniego minstrela” ( 1805 ), rozwinął planowany utwór w rodzaj wierszowanego romansu, przeplatając fabułę pieśniami i balladami. Jednak mimo tej przypadkowości, literatura angielska (z jej balladowymi romansami i poematami historycznymi) dała wcześniej grunt pod przyszłą powieść poetycką. Serię tych utworów napisał Byron.
Sam termin pojawił się w drugiej połowie XIX w. i używano go początkowo wymiennie z „powieścią poetyczną”
Janusz Sławiński zdefiniował powieść poetycką jako ukształtowany w okresie romantyzmu gatunek poezji narracyjnej , powstały z połączenia elementów epickich i lirycznych ; rozbudowany utwór wierszowany zawierający fabułę nasyconą mome ntami dramatycznymi i odznaczający się silniem zsubiektywizowaniem opowiadania i opisu . Powieść poetycka wprowadziła narratora, który nie unikał wynurzeń na temat własnych przeżyć, zwracał się wprost do czytelnika, jawnie komentował postawę bohatera, często będącego po prostu maską ukrywającą osobę twórcy; dystans między narratorem a postacią był tu bardzo mały , niejednokrotnie równy zeru. Fabuła p.p. miała luźną i fragmentaryczną kompozycję , była pełna niedomówień i zagadkowości ; jej tok, przyspieszony, obfitował w wyraziste spięcia , luki i zakłócenia chronologii zdarzeń. Jest to typowo romantyczny gatunek literacki. Polska powieść poetycka wyrosła na gruncie tzw. wiersza bohaterskiego, do którego jeszcze zalicza się „Grażynę” Mickiewicza. Pierwszą właściwą p. p. jest „Maria” Antoniego Malczewskiego. Świat bohaterów powieści poetyckich Słowackiego, to świat samotników , renegatów , bojowników o własną egzystencję i niezależność. Wszystkie ich działania mają jeden cel- dążenie do wolności , do zdominowania i podporządkowania sobie praw egzystencji, do wyswobodzenia się z ich reguł. Wszystkie ich czyny podkreślają jednak niemożność wyswobodzenia się. Nie przynosi go nawet śmierć. Język powieści poetyckich Słowackiego jest najbardziej „literacki” ze wszystkich podobnych utworów innych autorów. Znajduje się tu dużo zapożyczeń , które miały dodać lokalnego kolorytu (assawulstwo, czajka, ikona, burzan); sporo archaizmów językowych (truna, płeć w odniesieniu do cery, złotymi farby) i prowincjonalizmów (dwóma, mięszać), a także neologizmów (miecznik- kat, obłąkać- błąkać się).
Styl p.p. nie jest jednolity , były pisane w różnym czasie . Odnajdujemy ślady stylu retorycznego , sentymentalnego , gotycko-byronicznego i romantycznego .
Słowacki często stosował peryfrazy , inną cechą szczególnie późniejszych powieści poetyckich jest
(…)
…. Tak jak młodszy bohater, chciał uciec od realnego świata.
„Arab”
Niekiedy groza, tajemniczość i niesamowitość w utworach Słowackiego wyraźnie przekraczają „statystyczny” poziom tego typu nastrojowości w romantycznych powieściach poetyckich. Oprócz pojedynczych epizodów (np. scena finałowa „Żmii”) utworem, w którym występuje hipertrofia grozy jest „Arab”.
Bohatera charakteryzuje skrajny immoralizm, sadyzm…
… smutku i rozgoryczenia- Ipsariota zarzuca Grekom połowiczność działań i uczuć. Myśl porównuje do fali Morza Martwego, którego specyficzne właściwości konserwują przedmioty, a pieśń- do owocu obmywanego słonymi wodami, który staje się wypalony w środku, ale zachowuje swoją barwę. Taka myśl i taka pieśń zawsze będzie połowiczna, a żeby porwać za sobą słuchaczy- musi łączyć piękno formy z „pieśnią ognistą…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)