Juliusz Kaden-Bandrowski, Generał Barcz Wstęp za: Michał Sprusiński, wydanie w serii “Biblioteka Polska”
Juliusz Kaden-Bandrowski urodził się 24 lutego 1885 r. w Rzeszowie, w rodzinie o tradycjach artystycznych (ojciec - Juliusz Marian, lekarz, dyrektor teatru i publicysta, matka - Helena Kaden, pianistka i śpiewaczka, stryj - Aleksander Bandrowski, znakomity śpiewak-wagnerzysta). Wcześnie rozpoczyna edukację muzyczną, kolejno w: Rzeszowie, Krakowie (od 1898 r.), Lwowie i Warszawie. W wieku 19 lat wyjechał jako nauczyciel muzyki na Kaukaz i tam oglądał rewolucję 1905 r. Dalsze studia pisanistyczne podejmuje w Lipsku, a później, od 1907 r. w Brukseli. Na skutek dwukrotnego złamania ręki w dzieciństwie musiał zrezygnować z kariery wirtuoza. Już na pierwszych latach studiów daje się poznać jako krytyk i publicysta (ponad 100 artykułów okolicznościowych, recenzji muzycznych, plastycznych, malarskich i szkiców publicystycznych w pismach lwowskich, krakowskich i warszawskich). Najczęściej pisywał w: “Naprzodzie”, “Tygodniku Ilustrowanym”, “Scenie i sztuce”, “Prawdzie”, głównie o wydarzeniach artystycznych Brukseli, ale także polemizując z zaściankowością i snobizmem, wksazując konieczność propagowania sztuki polskiej za granicą. Sprzyjał mu klimat Brukseli, gdzie studiowali także: Maria Szumska, Julian Lewiński, Norbert Barlicki, Medard Downarowicz. Przebywał tam również filozof i teoretyk spółdzielczości, Edward Abramowski. Dużą rolę odgrywało też założone w 1910 r. (po rozłamie Związku Stowarzyszeń Polskiej Młodzieży Postępowej i założeniu przez przyszłych legionistów - Janusza Głuchowskiego, Piotra Goreckiego, Tadeusza Piskora i Mieczysława Karskiego - Filarecji) Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej im. Joachima Lelewela. Działali w nim: Maria Dąbrowska, Marian Dąbrowski, Medard Downarowicz, Juliusz Poniatowski, Nela Miłkowska-Samotyhowa. Kaden wygłąszał tam również odczyty, m.in.: Postwanie listopadowe , Jóżef Poniatowski , Najnowsze kierunki w polskiej literaturze rewolucyjnej . Odpowiedział też ostro na uwagę zawartą w artykule tłumacza Wyspiańskiego, Adama de Lady (Łady-Cybulskiego), jakoby twórczość Staniwława W. była “symbolem zejścia” narodu. Zdaniem Kadena to błąd, nie można skazać na zagładę narodu walczącego o wolność. Dopowiedzenia na ten temat zamieścił Kaden w bilansie trwałych wartości naszej literatury od romantyków do Żeromskiego pt. O literaturze polskiej z punktu widzenia narodowego . Kadena w tym czasie fascynowali trzej “heroldowie pracy”: Constantin Meunier (rzeźbiarz), Émile Verhaeren (poeta), Camille Lemonnier (prozaik). Za ich przykładem pojmował pracę patetycznie, w poetyckim uniesieniu lub w naturalistycznej prawdzie. Za obfitość i tonację swych artykułów otrzymał nasz autor w 1913 r. medal od króla Leopolda II za działalność dla Belgii. W latach 1909-1910 Kaden pisze pierwszą powieść. Zmienia jej pierwotny tytuł z
(…)
… (autor tworzy legendę). W prozie Kadena zyskuje zwięzły dialog i lakoniczny portret. Ropoczęta w 1917 r., a wydana w 1919r. powieść Łuk to, zdaniem autora, “dzieło nader ludzkiego miłosierdzia”. Miała ona mierzyć w ludzką małość. W rzeczywistości był to niezgorszy paszkwil na konkretne postaci: Karola Irzykowskiego, Konstantego Srokowskiego, marian Szyjkowskiego, a także Naczelny Komitet Narodowy…
… się kupić za gwiazdkę.
Barcz spóźnia się na mecz tenisa. Między gemami rozmawia z Hanką. Ta uśmiecha się, ale za chwilę mdleje na placu. Barcz zawozi ją do siebie, tam matka ratuje ją na wszystkie sposoby, bo Drwęska ma nudności. Dopiero za chwilę Barczi Hanka zostają sami. Jak się czytelnik zapewne domyśla, Hanka jest w ciąży, co wyznaje Barczowi. Na to wódz - prosto i bez emocji: albo usunie dziecko…
…, lirycznej inflacji i zanikowi realnośći słowa (taka była poetyka Niezguły). Kaden kultywuje stylistykę, w której na równych prawach egzystują symbolizm, impresjonizm i ekspresjonizm, ze wskazaniem na ten ostatni, jego poetykę kontrastu, brutalności i rozpadu. Operuje epitetem, narzędziami animizacji, antropomorfizacji i animalizacji, rytmizuje prozę, stosuje składnię retardacyjną, na przemian wprawia obraz…
… i Białe skrzydła) obejmują wydarzenia lat 1924-1926. Chociaż postacie za pierwowzory miały autentyczne jednostki życia politycznego II Rzeczpospolitej, to jednak zadaniem ich jest raczej symbolizowanie obiegowych mitów (styl paszkwilu, pamfletu). Drukowana zaledwie kilka miesięcy po procesie brzeskim, powieść mogła być traktowana jako piłsudczykowski akt solidarności. Dziś uznaje się ją za pamflet…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)