Józef Ignacy Kraszewski - Kraszewski urodził się w Warszawie 28 lipca 1812 w ziemiańskiej rodzinie Jana i Zofii z Malskich. Matka szukała w Warszawie schronienia w obawie przed wojną francusko-rosyjską . Oboje rodzice pojawiali się w późniejszej twórczości Kraszewskiego, jako wzorce postaci powieściowych . -K ształcił się w szkole wydziałowej w Białej Podlaskiej , oraz w szkole wojewódzkiej w Lublinie , nastepnie w gimnazjum w Świsłoczy, gdzie zdał egzamin dojrzałości. We wrześniu 1829 podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wileńskiego , wkrótce przeniósł się na literaturę. - Pod pseudonimem Kleofasa Fakunda Pasternaka ogłaszał pierwsze utwory literackie drukowane w pet ersburskim " Bałamucie " i w wileńskim "Noworoczniku Litewskim" . - Brał aktywny udział w życiu studenckim, także w gronie spiskowców. 3 grudnia 1830 wraz z grupą młodzieży został aresztowany. Pobyt w więzieniu (potem w szpitalu więziennym) trwał do marca 1832 ; Kraszewski otrzymał nakaz osiedlenia się w Wilnie z dozorem policyjnym, ale tylko do końca 1832 r. - Od grożącej mu branki do wojska na Kaukaz uratowało go wstawiennictwo ciotki (przełożonej wileńskich wizytek) u generał-gubernatora. - W późniejszych latach Kraszewski twierdził, że w początkowej fazie procesu był nawet skazany na śmierć. Wyniósł z tego okresu stosunek do zbrojnej walki powstańczej - odnosił się do niej ze zrozumieniem, ale i niechęcią, brakiem wiary w powodzenie. - Zaangażował się w popularyzację źródeł historycznych, inicjował wydawanie pamiętników i diariuszy. Z wielu takich źródeł korzystał w swojej twórczości . - Z awarł związek małżeński z Zofią Woroniczówną, bratanicą prymasa Jana Pawła Woronicza . W 1838 wraz z żoną osiedlił się na Wołyniu . Początkowo był dzierżawcą wsi Omelno (powiat łucki), następnie zakupił wieś Gródek koło Łucka Tam, obok codziennych zajęć gospodarskich, musiał zmierzyć się z procesem o zatajone zadłużenie ciążące na wiosce. - W 1848 Kraszewski sprzedał Gródek i przeniósł się do kolejnego nabytku - wsi Hubin (położonej również w powiecie łuckim). Stąd, zrażony niepowodzeniami gospodarskimi, a zarazem przymuszony koniecznością kształcenia czwórki dzieci, przeniósł się w 1853 do Żytomierza , gdzie mieszkał do 1860 , pracując jako kurator szkolny.
- Kraszewski pełnił szereg funkcji i godności. Był m.in. kuratorem szkół polskich (o ograniczonych kompetencjach), dyrektorem Teatru Żytomierskiego, dyrektorem Klubu Szlacheckiego, prezesem Towarzystwa Dobroczynności. Cieszył się jednocześnie rosnącą sławą jako pisarz. - Mimo pełnionych godności szlacheckich Kraszewski dostrzegał problemy społeczne i występował przeciwko systemowi pańszczyźnianemu, ogłosił m.in. memoriał popierający projekt nadania ziemi chłopom, przedstawiony na zjeździe gubernialnym szlachty w Żytomierzu na początku
(…)
… przez to, że nie było w niej bohaterskiej epiki. Motywy patriotyczne: dać świadectwo pochodzeniu, dawności organizacji państwowej, poziomowi kultury naszych przodków w X i XI wieku- sytuacja polityczna i wzrost tendencji germanizacyjnych składały się na taką decyzję. Wielkie „zamówienie społeczne” na wszelkie artystyczne realizacje, związane z początkami naszych dziejów
Polemiczny charakter Starej baśni w stosunku do cyklu powieściowego Gustawa Freytaga: Die Ahnen- Przodkowie. Charakterystyka bohaterów
I. Mężczyźni
Powieściowi bohaterowie zostali przedstawieni na zasadzie kontrastu: z jednej strony mamy bohatera zbiorowego - kmieci, z drugiej - kniazia Popiela i jego dwór. Oczywiście wśród kmieci kilka postaci wybija się z tłumu. Są to:
Wisz - patriarcha rodu, uosobienie cnót starosłowiańskich i kmiecej godności, ojciec licznej rodziny (między innymi Dziwy i Ludka); poległy z rąk pachołków Popiela, kiedy stanął w obronie kmiecych swobód i własnej zagrody.
Doman - młody, energiczny, zamożny kmieć, zakochany w Dziwie, uparcie zdobywający niedostępną dziewczynę.
Dobek - urodzony dowódca, okrutny i energiczny.
Piast - syn Koszyczka; ubogi ale mądry kmieć, którego wybrano na knezia, mimo że wzdragał się przed objęciem władzy, ponieważ pojmował…
… - pochodzą z jednego rodu, a solidarność rodowa nakazuje trzymać się razem.
Nie ma wśród kmieci postaci skomplikowanych, ciekawych - ich charaktery rysowane są w powieści kilkoma mocnymi kreskami. Całą społeczność cechuje przywiązanie do kmiecych wolności i praw; poczucie godności, szlachetność, odpowiedzialność za los wspólnoty. Zdają sobie sprawę z tego, że muszą wybrać nowego władcę, zjednoczyć…
… od chłopca wszelkie złe moce, duchy i uroki. Matka przynosi wianek uwity z ziół „dających zdrowie i szczęście” i wkłada synowi na głowę. Następnie ojciec prowadzi chłopca na mogiły przodków, by pokłonić się ich duchom i złożyć ofiarę. Po powrocie z „żalnika” (cmentarza) dalej trwa biesiada i śpiewy.
Jak ważna była ta uroczystość najlepiej świadczy fakt, że mimo przygotowań do bliskiej już wojny zjechali…
… i trzymając się za ręce śpiewali pieśni. Kawalerowie skakali przez ogień, tańczono, bawiono się, obiegano z płonącymi pochodniami pola, żeby zapewnić urodzaj. Następnie ucztowano i pito wokół ognisk, śpiewano, lano miód w płomienie na ofiarę bogom.
Wesele
Przed weselem kandydat na męża wysyłał swatów do upatrzonej dziewczyny. Jeżeli nie zostali przyjęci - wracali z wiankiem grochowin na znak, że kawaler…
… postać słów, ale nigdy nie będziemy pewni poprawności takiej rekonstrukcji.
Jak postąpił pisarz wobec tych trudności? Przede wszystkim wykorzystał stare, nieużywane słowa, czyli archaizmy. Są to archaizmy
rzeczowe, np. skórznie, obiata, tyn;
znaczeniowe: łupież (łup), tok (podłoga), wola (swoboda);
słowne: dziewierz, krzno, lecha, wietnica.
W roli archaizmów wystąpiły też wyrazy zapożyczone…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)