Jan Kochanowski, Fraszki, Księgi pierwsze
FRASZKI
W języku włoskim „frasca” dosłownie oznacza „gałązkę pokrytą liśćmi”, przyjęły się także w owym języku znaczenia przenośne typu: osoba bez znaczenia, niepoważna; rzeczy i sprawy małej wagi; językowe drobiazgi. Ostatecznie słowo to odnosi się także do stroju, może oznaczać upiększenie lub drobne świecidełka. Istotnym składnikiem struktury artystycznej Fraszek jest przeżywanie codzienności, wizerunek życia został zawarty w migawkowym, skondensowanym obrazku. Fraszkinie stanowią zbioru jednolitego gatunkowo (obecne są anegdoty, obrazki-satyryczne lub obyczajowe, miniaturowe epickie scenki z życia, erotyki, liryczne wiersze, liryki refleksyjne, modlitwy, sonety). Inspirowane wierszami z łaciny i greki (parafrazowanie, tłumaczenie, przejmowanie wątków). Wywodzą się z epigramatów. Swoistym obramowaniem „Ksiąg pierwszych” są dwa programowe wiersze, czwarty z kolei i sto pierwszy, czyli ostatni („O żywocie ludzkim” I i II). W utworach tych znalazła się cała galeria postaci śmiesznych, ujętych w różny sposób, czy to poprzezukazanie przeróżnych wad właściwych istotom ludzkim, czy cech, charakteryzujących osoby orazpostępowanie osób, których autor nie zamierzał skompromitować, a wręcz przeciwnie - cenił je, darzył sympatią. DO GOŚCIA
Autor w żartobliwy sposób sugeruje, że za jego fraszki nie powinno się płacić, kto zapłacił - fraszki nie zakupił. („A jeśliś dał co z taszki (kieszeni), Nie kupiłeś jeno fraszki”)
NA SWOJE KSIĘGI
Autor zaznacza, że nie chce sięgać w swych utworach po „przeważnych bohaterów” (np. mitologiczne postaci Marsa, Achillesa), gdyż interesują go jedynie „pieśni tańce i biesiady”. Przyczyną tego jest świadomość, iż ówczesnych mu ludzi nie zainteresuje trud pracy, jakiego się podjął przy tworzeniu, tylko lekkość, żartobliwość i łatwość w odbiorze. W związku z tym można by zarzucić Kochanowskiemu to, że zależy mu jedynie na poklasku, ale zwracając uwagę na ogół jego twórczości, jest to prawdopodobnie próba określenia rzeczywistości, w której żyje.
NA SWOJE PIEŚNI
Autor daje swoje księgi „nikomu - albo raczej wszystkim”, nie oczekuje żadnej zapłaty za swoje dzieła, jedynie drukarzowi się coś sypnie.
O ŻYWOCIE LUDZKIM
Fraszki to wszytko, cokolwiek myślemy,
Fraszki to wszytko, cokolwiek czyniemy;
Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy,
Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy:
Zacność, uroda, moc, pieniądze, sława,
Wszytko to minie, jako polna trawa;
Naśmiawszy się nam i naszym porządkom,
Wemkną nas w mieszek, jako czynią łądkom.
(…)
… rzeczywistość zostaje porównana do teatru, jesteśmy tylko marionetkami (łądkami), którymi kieruje nieznana siła.
Z ANAKREONTA
Autor wyraża swoje pragnienia: „Ja chcę śpiewać krwawe boje, Łuki, strzały, miecze, zbroje”. Dalej nawiązuje do postaci Kupidyna i Afrodyty, okazuje się, że są oni jego patronami, dlatego też Janek zrezygnował z tworzenia pieśni o krwawych bojach i wziął się za śpiewanie o miłości…
…, zjawiwszy się w karczmie, musi się napić z każdym, natomiast po powrocie żona „pościel zwłócząc nieboga się krztusi”.
EPITAFIUM DZIECIĘCIU
Tym razem w tekście wypowiada się dziecko wspomniane w tytule. Zwraca się ono do ojca, tłumaczy mu, że nie ma powodów do smutku, gdyż niewinność zaprowadziła je do nieba.
NA MŁODOSĆ
Jakoby też rok bez wiosny mieć chcieli,
Którzy chcą, żeby młodzi nie szaleli.
NA STAROŚĆ
Biedna starości! Wszyscy cię żądamy,
A kiedy przyjdziesz, to zaś narzekamy.
NA ŚMIERĆ
Obłudny świecie! Jakoć się tu widzi,
Doszedłem portu, już więc z inszych szydzi.
NA FRASOWNE
Przy jednem szczęściu dwie szkodzie Bóg daje;
Głupi nie widzi, więc fortunie łaje,
Baczny, co dobrze, to na wierzch wykłada,
A co nie gmyśli, to pilnie przysiada.
NA FORTUNĘ
W tem się fortuny radzić nie potrzeba:
Chowaj swe…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)