Fragment notatki:
Integracja Europejska 2009/2010
Spis treści
1.Wprowadzenie do problematyki UE
2.Ograny: RE, RUE
3. KE, PE
4. ETS, SPI, Trybunał Obrachunkowy, Rzecznik Praw Obywatelskich
5.Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, EBC, EBI
6. Procedury decyzyjne
7.Wspólny rynek- swobody gospodarcze
8.cz. II swobód gospodarczych
9. Wybrane polityki UE
10. cz. II wybrane polityki
11. Integracja w ramach I i II filara
12.Perspektywy rozwoju (to już tylko do examu...)
Jeśli jeszcze nie wiecie dlaczego nie lubicie UE, to po przeczytaniu skryptu już
będziecie wiedzieli. Tymczasem:
- Co to, gazdo, wstąpiliście do Unii Europejskiej?
Góral spogląda na swoje kierpce i odpowiada:
- Nie, to chyba coś innego śmierdzi.
1. Wprowadzenie do problematyki Unii Europejskiej.
1. Przyczyny powstania UE. (Głównie na podstawie deklaracji Schumana).
-
-
Doświadczenie II wojny światowej.
Schuman twierdzi, że w stanie wojny nie ma Europy, by Europa istniała
potrzebny jest pokój, dlatego powstać ma platforma współpracy zapewniająca
tenże.
Wola do pojednania francusko-niemieckiego, które ma się rozpocząć od
wspólnego zarządzania strategicznymi surowcami.
Stworzenie wspólnych interesów i ciał decyzyjnych, które utrudniałyby lub
wręcz uniemożliwiały w przyszłości agresję i konflikty wewnątrz kontynentu.
W późniejszym czasie tym co motywowało do pogłębiania integracji i
stworzenia UE (de iure jest to dopiero 1993 r.) była chęć stworzenia
przeciwwagi dla wzmacniających się podmiotów polityki światowej: Chin,
USA. Małe gospodarki państw narodowych przestały być konkurencyjne dla
światowych gigantów.
2. Ojcowie założyciele.
W literaturze zadanej w sylabusie jest tylko drobna wzmiankach o „ojcach duchownych”
zjednoczenia Europy. Pokuszę się więc o drobne notatki na temat każdego z nich złożone z
informacji, które większość z Was już pewnie zna.
Jean Monnet (9.11.1888r. – 16.03.1979 r.) – francuski ekonomista, polityk, mąż stanu. W
zadanej nam książce został nazwany głównym architektem europejskiego zjednoczenia.
Człowiek, który miał bardzo ciekawe życie. Nie pełnił nigdy wielce znaczącej funkcji
politycznej, a mimo to wielu przypisuje mu kluczową rolę w wielu wydarzeniach światowej
polityki (np. Keynes miał stwierdzić, że dzięki koordynacji Monneta, który zajmował się
wyposażeniem amerykańskiej armii czas wojny skrócił się o rok). Był zastępcą sekretarza
generalnego LN, ale rozczarowany organizacją wrócił do biznesu i ekonomii gdzie również
odnosił olbrzymie sukcesy. Brał udział w umacnianiu polskiego złotego i w przebudowie
chińskiej gospodarki. Założył i prowadził bank w San Francisco. Jeden z pomysłodawców i
współtwórców deklaracji Shumana. Został pierwszym prezydentem Wysokiej Władzy.
Konrad Adenauer – (5.01.1876r. – 19.04.1967 r.) – wieloletni kanclerz RFN. Z zawodu
prawnik. Współzałożyciel partii CDU. 16 lat był jej przewodniczącym. Kilkakrotnie
sprawował urząd burmistrza Kolonii. Od 1949 r. do 1963 był Kanclerzem Niemiec. Miał duży
autorytet w niemieckich i międzynarodowych kręgach politycznych pomimo niekiedy
kontrowersyjnych poglądów (np. otwarcie nie zgadzał się na zachodnią granicę Polski). To on
zdecydował się na model społecznej gospodarki rynkowej a nie klasycznego państwa
dobrobytu. Za jego rządów RFN zostały członkiem NATO a popierane i tworzone przez
niego koncepcje integracyjne znalazły wyraz w powstaniu EWWiS. Odbudował politycznie
RFN i zjednoczył ją z zachodnimi strukturami.
Robert Schuman – 29.06.1886 r. – 4.09.1963 r.) – francuski mąż stanu. Największy dorobek
wypracował sprawując funkcję ministra spraw zagranicznych Francji, ale wcześniej na krótko
był premierem a przed wojną posłem do Zgromadzenia Narodowego (1919-1940). W
okupowanej Francji na krótko przebywał w areszcie domowym, a później przyłączył się do
Ruchu Oporu. To jego współpraca z Adenauerem i Monnetem umożliwiła deklarację 9 maja.
W latach 1958 – 1960 była przewodniczącym Parlamentu Europejskiego.
Alcide de Gasperi (3.04.1881 r. – 19.08.1954 r.) – włoski przedstawiciel w gronie „Ojców
Założycieli“. Od 1945 – 1953 premier Włoch. Przed wojną poseł do parlamentu
austriackiego. Studiował filozofię w Wiedniu. Więziony w czasie rządów Mussoliniego.
Chadek. Współzałożyciel włoskiej Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej. Współtworzył
Radę Europy oraz EWWiS.
3. Traktaty założycielskie i reformujące.
Intencją twórców wspólnot, które legły u podstaw UE nie były same te wspólnoty, ale cel
dalszej perspektywy – jednolita organizacja scalająca politycznie Europę. Widać to dobrze
gdy prześledzi się proces tworzenia i ratyfikacji Traktatów. U podstaw legły trzy: Traktat
ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (zawarty 18.04.1951, wszedł w życie
25.07.1952r.); Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (zawarty
25.03.1957r., wszedł w życie 1.01.1958r.); Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę
Energii Atomowej (zawarty 25.03.1957r.; wszedł w życie 1.01.1958r.). Proces ujednolicania
rozpoczął się podpisaniem 8.04.1965r. Traktatu ustanawiającego jedną Radę i jedną
Komisję (wszedł w życie 1.07.1967r.), który miał doprowadzić do fuzji instytucjonalnej
Wspólnot Europejskich . Przewidywał on mianowicie połączenie niektórych organów
istniejących już instytucji. Kolejne modyfikowały stopniowo postanowienia traktatów
ustanawiających realizując zadanie pogłębienia integracji europejskiej.
Jednolity Akt Europejski podpisany w Luksemburgu oraz w Hadze, zawarty (analogicznie)
17.02.1986r. oraz 28.02.1986r.; wszedł w życie 1.07.1987r. Scalał on i zatwierdzał ówczesny
stan współpracy europejskiej. Formalizował m.in. odbywające się konferencje szefów państw
nadając im ramy Rady Europejskiej. Formalnie ustanowił powstanie wspólnego rynku
europejskiego. Jako pierwszy traktat, w którym użyto nazwę: „Parlament Europejski”
wzmacniał jego pozycję. Przewidział powołanie Sądu Pierwszej Instancji UE. Traktat znosił
zasadę jednomyślności w podejmowaniu decyzji Rady Ministrów. Została ona zastąpiona
regułą większości kwalifikowanej.
Traktat u Unii Europejskiej, w literaturze częściej nazywany Traktatem z Maastricht.
Zawarty 7.02.1992r., wszedł w życie 1.11.1993r. Zatwierdzał i formalizował wspólny rynek,
tworząc wyznaczniki Unii Gospodarczej i Walutowej (określenie kryteriów konwergencji i
data graniczna wprowadzenia wspólnej waluty na 1.01.1999r.) Ustanawiał obywatelstwo
unijne. Godził się na pogłębienie współpracy wymiaru sprawiedliwości i spraw
wewnętrznych. Wreszcie, tworzył Unię Europejską w kształcie określanym jako kompromis
zwolenników integracji ponadnarodowej i międzynarodowej. Sformułowano ją na 3 filarach:
I – Wspólnoty Europejskie (na bazie EWWiS i Euratom).
II – Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa.
III – Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych.
I filar oparty jest na współpracy ponadnarodowej. Ma podmiotowość w prawie
międzynarodowym (wcześniejsze traktaty) a także może ingerować w porządki prawne
państw członkowskich. II i III filar zbudowany jest na współpracy międzynarodowej.
Traktat tworzył ramy instytucjonalne funkcjonowania wspólnot: Rada Europejska, Rada Unii
Europejskiej przekształcona z Rady Ministrów, Komisja Europejska przekształcona z Komisji
Wspólnot Europejskich, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał
Rewidentów Księgowych. Istniał już Komitet Ekonomiczno-Społeczny, utworzono Komitet
Regionów.
Traktat z Amsterdamu zawarty został 2.10.1997 r., a wszedł w życie 1.05.1999r. Duże
problemy ratyfikacyjne wystąpiły w Danii i Wlk. Brytanii (rozwiązane formułą opting out).
Roszczono wiele nadziei wobec konferencji zwoływanej dla rewizji Traktatu z Maastricht, w
wyniku której powstał ów amsterdamski. Autorzy naszego podręcznika twierdzą, że nie
spełnił on oczekiwań a wyniki pracy były fragmentaryczne i mało przejrzyste. Przyjęto akt o
wyborach powszechnych do PE. Włączono do zakresu działań pakiet społeczny (zatrudnienie,
polityka socjalna, środowisko, zdrowie publiczne etc.). Część zadań z III filaru przeniesiono
do I. Były to: polityka wizowa, azylowa, imigracyjna, współpraca sądowa w sprawach
cywilnych.
Traktat z Nicei zawarty został 26.02.2001r., wszedł w życie 1.02.2003r. Konferencja w
wyniku której powstał została zwołana dla rozwiązania problemów w funkcjonowaniu
instytucji UE nierozwiązanych w Amsterdamie, a które rozwiązać należało przed
planowanym rozszerzeniem Wspólnoty. I tu autorzy podręcznika są zdania, że Traktat spełnił
swój podstawowy cel, ale raczej w sposób administracyjno-techniczny, jako pragmatyczne
minimum. Nie były to rozwiązania przełomowe. Zdecydowano się budować Komisję
Europejską wg. reguły 1 kraj – 1 komisarz, a także wzmocniono pozycję przewodniczącego.
W Radzie UE ustalono głosowanie kwalifikowane wg parytetu do którego zaliczono już kraje
kandydujące (słynne 27 polskich głosów) a także poszerzono zakres głosowań w ten sposób o
kolejne dziedziny. Rozdzielono miejsca w PE (785 posłów). Dokonano strukturalnego
rozwodu z Unią Zachodnioeuropejską.
Traktat z Lizbony. Jest to projekt polityczny powstały na gruzach Traktatu ustanawiającego
Konstytucję dla Europy z 2004 r., który zginął we francuskim referendum. Wersja lizbońska
weszła w życie 1.12.2009r. a została podpisana 13.12.2007r. W zadanej nam literaturze brak
jest informacji na temat tego traktatu, a cała sytuacja jest Wam znana z wykładów u dr
Florczak. Przeczytałem artykuł Wikipedii pod kątem tego co było na wykładach i uważam, że
artykuł ten godny jest przeczytania.
Jeżeli chodzi zaś o reformę ustrojową (na podstawie Barcz, Kawecka-Wyrzykowska a zatem
chodzi głównie o te pierwotne pomysły jeszcze z Traktatu konstytucyjnego). Mowa tu przede
wszystkim o nadaniu UE osobowości prawnej (dotąd zapożyczonej) tak by stała się
organizacją międzynarodową w klasycznym rozumieniu. Zniesienie podziału na różne reżimy
realizacji zadań (patrz pkt. o filarach i koncepcji ponadnarodowej połączonej z
międzynarodową), tak by Unia stała się jedną organizacją. Porządkowanie zasady podziału
kompetencji pomiędzy WE a państwami członkowskimi tworząc kategorie: kompetencji
wyłącznych, dzielonych oraz wspierających, koordynujących i uzupełniających a także
kompetencji wewnątrz struktur unijnych.
Jeśli chcieć zastosować podział sformułowany w tytule tego podpunktu to sytuacja
wyglądałaby następująco:
Traktatami założycielskimi będą Traktaty Rzymskie i przede wszystkim Traktat o UE z
Maastricht. Traktaty, które nowelizowały tamte postanowienia to traktaty reformujące.
4. Potencjał UE – terytorium, ludność, gospodarka. (na podstawie Barcz, KaweckaWyrzykowska, oprócz niektórych statystyk).
Gospodarka zawsze była priorytetem tendencji integracyjnych i legła u ich podstaw. Wraz z
globalizacją funkcjonowanie gospodarek tak małych jak niektóre gospodarki państw
narodowych stało się zagrożeniem ich marginalizacji. Za słabością gospodarek szło
zmniejszenie wagi politycznej. Połączone siły tych gospodarek dają – zdaniem większości
obserwatorów – szanse konkurencyjności z największymi gospodarkami świata. I tak oto
kraje UE (dane na 2008r.) mają najwyższy na świecie PKB. Wykorzystując słabnący dolar UE
staje się największą gospodarką świata. W 2008 r. PKB był wyższy o 40 mld. dol. Pamiętać
należy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, do którego należą oprócz państw
członkowskich Norwegia, Islandia i Lichtenstein. Obszar ten spełnia 1. i 3. stopień integracji
(z pominięciem 2.) Dziś akcent integracji gospodarczej koncentruje się na budowaniu strefy
Euro i polepszaniu jej kondycji.
Instytucja obywatelstwa UE reguluje politykę ludnościową Wspólnoty. Podkreśla się, że ma
ono uzupełniać a nie zastępować obywatelstwo narodowe (obywatelem Unii jest każda osoba
mająca obywatelstwo jej państwa członkowskiego). Ludność UE cieszy się swobodą
przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich bez „wiz
wjazdowych lub równoważnych formalności”. Obywatel Unii może pozostawać w innym
państwie członkowskim tak długo, dopóki nie stanie się „nieracjonalnym obciążenie” dla
systemu pomocy społecznej w tym państwie. Każdy obywatel jeśli przebywa nieprzerwanie (i
jest zarejestrowany) na terytorium danego państwa przez 5 lat zyskuje prawo stałego pobytu.
Obywatel, który zamieszkuje w państwie członkowskim ma prawo do głosowania i
kandydowania w wyborach lokalnych jak również w wyborach do PE. Wszyscy posiadamy
również prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej. Do dyspozycji obywateli UE jest
również Rzecznik Praw Obywatelskich.
We wspomnianym podręczniku potencjał ludnościowy i terytorialny przedstawia tabela.
Zawarto w niej także dane gospodarcze. Pokazuje ona jak zmienia się sytuacja PKB per capita
wraz z rozszerzaniem terytorialnym. Potencjał ludnościowy i powierzchnia wciąż wzrasta
wraz z przyjmowaniem nowych członków, jednak nie wewnątrz samych krajach. Dla tych,
którzy nie mają książki:
Kraj
Austria
Ludność
[w tys.]
8140,1
Powierzchnia
[km2]
83858
PKB per capita
[USD]
31944
Belgia
Dania
Finlandia
Francja
Grecja
Hiszpania
Holandia
Irlandia
Luksemburg
Niemcy
Portugalia
Szwecja
Wielka Brytania
Włochy
Cypr
Czechy
Estonia
Litwa
Łotwa
Malta
Polska
Słowacja
Słowenia
Węgry
Bułgaria
Rumunia
UE-15
UE-25
UE-27
USA
Japonia
10396,4
5397,6
5219,7
59900,7
11041,1
42345,3
16258,0
4027,7
451,6
82531,7
10474,7
8975,7
59673,1
57888,2
730,4
10211,5
1351,0
3445,9
2319,2
399,9
38190,6
5380,1
1996,4
10116,7
7761,0
21659,0
377000,0
456863,0
486283,0
293000,0
128000,0
30158
43094
338000
550000
131957
504782
41864
70000
2586
356854
92071
450000
242500
301263
9251
78864
45227
65200
64600
316
312685
49036
20256
93032
111000
237500
3200000
3977455
4325955
9600000
4000000
30851
31932
30594
29554
21689
25582
31191
35767
57704
28605
19388
30361
31436
27699
24330
18467
13740
12998
11962
19056
12647
14309
20790
15946
7030
6490
30953
25141
38661
39732
29664
Przy omawianiu zakresy terytorialnego obowiązywania UE należy pamiętać o szczególnym
statucie terytoriów tj. francuskie departamenty zamorskie, Azory, Madery, Wyspy
Kanaryjskie. Również odrębne postanowienia obowiązują w odniesieniu do „krajów i
terytoriów utrzymujących szczególne stosunki z Danią, Francją, Holandią oraz Wielką
Brytanią”. Postanowienia traktatów nie są stosowane w odniesieniu do Gibraltaru, a także do
Wysp Owczych (w posiadaniu Danii). Poza tego typu wyjątkami na mocy nienaruszalności
traktatów obowiązują one na całym terytorium państw członkowskich.
5. Etapy integracji gospodarczej.
Integracja gospodarcza to pojęcie, które pojawia się po II Wojnie Światowej.
Międzynarodowa integracja gospodarcza to proces scalania się gospodarek narodowych w
wyniku czego powstaje nowa - jakościowo całość. Ekonomiczne aspekty są ważne ale nie
można abstrahować od skutków politycznych. Tak rozumiana integracja to proces
świadomego dążenia państw do poprawy ich dobrobytu gospodarczego i społecznego a także
celów pozaekonomicznych. Ze względu na metodę osiągania, wyodrębnia się integrację
funkcjonalną i instytucjonalną. (A) Rola państw i wspólnych instytucji powinna ograniczać
się do usunięcia barier w obrocie międzynarodowym i zapewnieniu swobodnego przepływu
towarów (dóbr i usług) oraz czynników produkcji (pracy i kapitału). (B) Integracja
gospodarcza możliwa pod warunkiem uzgodnionego działania państw: znaczącego zbliżenia,
a lepiej - ujednolicenia. Konieczność powołania wspólnych instytucji o uprawnieniach
ponadnarodowych, które będą realizować wspólne działania kosztem ograniczenia
kompetencji krajowych. Potrzebne są wspólne przepisy prawne, tworzące pewne podstawy i
ramy wspólnych praw i obowiązków uczestników.
INTEGRACJA NEGATYWNA I POZYTYWNA wg. I. Tinegergena z 1954r. Negatywnaeliminowanie przez państwo barier utrudniających ścisłą współpracę. Pozytywna- zakłada
szerszy zakres regulacyjnych funkcji państwa i wspólnych instytucji oraz wprowadzenie
wspólnych rozwiązań.
„Rozlewanie się” - generowanie nowych celów i zadań. Postęp integracji prowadzi do
ujawnienia się nowych wyzwań rozwojowych i tworzy zapotrzebowanie na nowe funkcje
publiczne wykonywane przez wspólne instytucje np. eliminacja barier handlowych rodzi
potrzebę ujednolicenia instrumentów polityki handlowej.
5 form integracji odzwierciedlające różny poziom zintegrowania gospodarczego wg.
Ballassego:
1) Strefa Wolnego Handlu ( Free Trade Area)- zniesienie ceł i innych barier w obrocie
towarami między uczestnikami porozumienia.
2) Unia Celna ( Customs Union) - FTA + utworzenie wspólnej taryfy celnej i
ujednolicenie całej polityki handlowej wobec państw trzecich.
3) Wspólny rynek ( Common Market) – 1+2 + eliminacja barier w przepływie czynników
produkcji (kapitału i osób).
4) Unia gospodarcza (Economic Union) – 1+ 2 + 3 + harmonizacja narodowych polityk
dla usunięcia dyskryminacji między partnerami.
5) Pełna integracja gospodarcza (Total Economic Integration) - unifikacja polityk:
pieniężnej, fiskalnej, antykryzysowej, społecznej. Wymaga władzy ponadnarodowej,
której decyzje są wiążące dla wszystkich państw ugrupowania.
Ugrupowanie nie muszą przechodzić kolejno każdego etapu! W EWG powołanie unii celnej
łączyło się z elementami wspólnego rynku, ale dopiero w 1993 zniesiono bariery w
przepływie towarów, usług i czynników produkcji.
INTEGRACJA gospodarcza może być rozumiana również jako proces w ramach którego ma
miejsce współoddziaływanie zjawisk rynkowych oraz zmian instytucjonalno-regulacyjnych
obejmujących coraz to nowe dziedziny powiązań, w efekcie czego zacieśniają się więzi
gospodarcze oraz inne, a wyłaniająca się z tego nowa struktura jest zasadniczo odmienna od
jej elementów składowych.(w tym ujęciu integracja jest to coś innego niż współpraca
gospodarcza!)
Wspólnota została w Traktacie o EWG ujęta jako wspólny rynek poprzedzony etapem unii
celnej. Z unią celną powstał szybko proces wspólnej polityki rolnej, handlowej, pewne
elementy swobodnego przepływu osób i kapitału (lata 60). Dopiero potem swobodny
przepływ pracowników i usług (i to też tylko tych „wybranych‟), Unia walutowa nie była
przewidziana w Traktacie o EWG.
Państwa dążą do integracji bo przynosi ona korzyści! Jednak aby bilans był dodatni muszą
być spełnione pewne warunki, podział korzyści nie musi być sprawiedliwy dla uczestników,
nie ma mierników aby zmierzyć ilościowe efekty integracji.
Finanse UE:
o wszystkie wydatki związane z realizacją polityk przewidzianych traktatami
finansowane są przez budżet ogólny UE;
o budżet ogólny nie przekracza 1,5% PKB Unii jako całości = polityki
pochłaniające większość środków publicznych (np. obrona, ochrona zdrowia,
świadczenia socjalne) pozostają w głównej mierze w gestii władz narodowych;
o najważniejsza zasada: równoważenie dochodów i wydatków,
niedopuszczalne jest zaciąganie kredytów na pokrycie deficytu budżetowego;
o wpływy do budżetu pochodzą z czterech źródeł:
opłaty rolne pobierane od importów produktów rolnych z krajów
nienależących do UE,
opłaty celne pobierane na podstawie wspólnej taryfy celnej od
pozostałych towarów pochodzących z państw trzecich,
część wpływów z podatku od wartości dodanej VAT,
bezpośrednie wpłaty krajów członkowskich, których wielkość zależy
od proporcji, w jakiej uczestniczą w tworzeniu PKB UE jako całości;
o najwięcej wydatków z budżetu pochałania polityka rolna, choć reformy CAP
zmierzają do ich zmniejszenia;
o działalność UE może być finansowana również ze źródeł pozabudżetowych,
mogą to być środki pozyskiwane na międzynarodowym rynku kapitałowym;
UE na tym rynku występuje jako pożyczkobiorca, w tej roli może występować
KE lub EBI; komisja pozyskuje uzupełniające środki finansowe m. in. na
działalność EWWiS, Euratomu oraz pomoc finansową dla krajów trzecich.
Unia Walutowa i Gospodarcza:
o podczas spotkania RE w Hanowerze w 1988 r. przywódcy europjescy
postanowili powołać komitet, który miał zająć się opracowaniem planu
dochodzenia do unii gospodarczej i walutowej, na czele komitetu stanął
ówczesny przewodniczący komisji EWG Jacques Delors = w 1989 r. powstał
tzw. Raport Delorsa, wg którego unię stanowią „dwie integralne części jednej
całości, dlatego powinny być wprowadzane równolegle”;
o proces dochodzenie do unii raport podzielił na 3 etapy (bez konkretnych dat):
pierwszy etap: państwa członkowskie Wspólnoty miały przede
wszystkim zakończyć budowę wspólnego rynku, przystąpić do ESW
(jeśli jeszcze tego nie uczyniły) oraz wynegocjować i ratyfikować
nowy traktat dający podstawę prawną unii,
drugi etap: miał się rozpocząć z chwilą wejścia w życie nowego
traktatu; osiąganie większej zbieżności gospodarczej państw
członkowskich oraz prowadzenie polityki unikania nadmiernego
deficytu budżetowego,
trzeci etap: rozpocząć się miał z chwilą usztywnienia kursów
walutowych; przekazywanie przez państwa swoich uprawnień do
prowadzenia polityki pieniężnej na szczebel ponadnarodowy;
o raport podkreślał, że przyjęcie jednolitej waluty nie jest bezwzględne dla
funkcjonowania unii, aczkolwiek świadczyłoby to o jej nieodwracalności;
o Traktat z Maastricht dał postawy prawne unii gospodarczej i walutowej, której
ogólne zasady były zgodne z Raportem Delorsa; określił harmonogram
tworzenia unii, kryteria, które państwa musiały spełnić, aby zostać jej
o
o
o
o
o
o
o
członkiem (tzw. kryteria konwergencji lub zbieżności) oraz instytucje
powołane dla jej funkcjonowania;
pierwszy etap: 1 VII 1990 – 31 XII 1993
drugi etap (przejściowy: 1 I 1994 – 31 XII 1996
trzeci etap: uzgodniono, że do końca 1996 r. Rada Unii powinna zdecydować,
biorąc pod uwagę wypełnienie przez państwa kryteriów konwergencji, czy
właściwe byłoby przejście do trzeciego etapu – jeśli zapadłaby decyzja
pozytywna, to RE miała ustalić datę jego rozpoczęcia; w tej sytuacji gdyby do
końca 1997 r. data ta nie została wyznaczona, to Traktat z Maastricht zakładał
automatyczne rozpoczęcie etapu finalnego 1 I 1999 r., wtedy też funkcje ESW
zastąpione zostałyby przez unię gospodarczo-walutową;
kryteria konwergencji (ich realizacja miała pańswtom pomóc w osiagnięciu
wysokiego stopnia zbieżności gospodarek poprzez osiąganie zbliżonych
wyników gospodarczych w najważniejszych dziedzinach ekokomicznych):
stopa inflacji nieprzekraczająca 1,5% w stosunku do średnich stóp
inflacji osiągnietych przez trzy najlepsze pod tym względem kraje,
deficyt budżetowy nieprzekraczający 3% PKB,
zadłużenie publiczne nie większe niż 60% PKB,
długoterminowa stopa procentowa odnosząca się do 10-letnich
obligacji rządowych, która nie powinna przekroczyć 2% w
odniesieniu do średnich stóp procentowych osiągniętych przez trzy
najlepsze pod tym względem kraje,
uczestnictwo w ESW i nieprzeprowadzenie dewaluacji własnej
waluty na co najmniej dwa lata przez dokonaniem ostatecznej
oceny;
Traktat z Maastricht powołał również do życia instytucje dla realizacji unii
gospodarczo-walutowej:
Europejski Instytut Walutowy,
Komitet Gospodarczy i Finansowy,
Europejski System Banków Centralnych z Europejskim Bankiem
Centralnym;
podczas szczytu RE w Madrycie w 1995 r. uzgodniono, że przyszła wspólna
waluta będzie się nazywała „euro” i będzie wprowadzana w trzech fazach:
faza A – rozpoczęła się na początku 1998 r.: określenie krajów
spełniających kryteria konwergencji i tym samym uczestniczących w
unii gospodarczo-walutowej, powołanie kierownictwa EBC,
rozpoczęście produkcji banknotów i monet;
faza B – od 1 I 1999 r. do 31 XII 2001 r.: faza przejściowa,
nieodwracalne usztywnienie walut państw unii, wprowadzenie euro
do obiegu bezgotówkowego;
faza B – 1 I 2002 r. – 30 VI 2002 r.: wycofywanie z obiegu walut
narodowych państw unii i wprowadzanie euro;
do unii nie zostały włączone: Wielka Brytania, Dania, Szwecja i Grecja (dwie
pierwsze dzięki uzyskaniu klauzuli opcyjnej – opt-out, Szwecja nie włączyła
swojej waluty do ESW z powodów politycznych, a Grecja nie była w stanie
spełnić warunków konwergencji – jest w unii dopiero od 2001 r.);
o korzyści:
większa przejrzystość cen,
zaostrzenie konkurencji,
ułatwienie klientom wyboru najtańszej oferty,
wyeliminowanie kosztów wymiany walut,
zunifikowanie rynku finansowego,
wzmocnienie gospodarki europejskiej wobec światowej konkurencji.
Strefa Schengen:
o kraje Beneluksu, Niemcy i Francja poza ramami funkcjonowania Wspólnot
zawarły Układ z Schengen (15 VI 1985);
o porozumienie to określiło jako swój cel stopniowe znoszenie kontroli na
granicach, wprowadzało zasadę swobodnego przepływu osób – obywateli
pańswt sygnatariuszy, pozostałych państw członkowskich oraz państw
trzecich;
o Konwencja Wykonawcza do Układu z Schengen (14 VI 1990):
przystąpienie do tworzenia sprawnego systemu wymiany informacji o
przestępcach,
zacieśnienie współpracy w obszarze spraw wewnętrznych włącznie z
harmonizacją działań patrolowych i ściganiem podejrzanych o
przestępstwa,
zintensyfikowanie współpracy w dziedzinie walki z przestępczością
narkotykową,
uproszczenie procedur pomocy prawnej i ekstradycji,
działania na rzecz harmonizacji przepisów dotyczących prawa
posiadania i zakupu broni na obszarze Wspólnot,
ujednolicenie, uwzględniające wymogi wszystkich państw
członkowskich, reżimów kontrolnych na granicach zewnętrznych,
uzgodnienie działań w zakresie ochrony danych osobowych.
Instytucje UE (nie będę ich konkretnie opisywać, bo to już mieści się w następnych
zagadnieniach ;)):
o Parlament Europejski,
o Rada Unii Europejskiej,
o Komisja Europejska,
o Trybunał Sprawiedliwości,
o Trybunał Obrachunkowy,
o Europejski Instytut Ekonomiczno-Społeczny,
o Komitet Regionów,
o Europejski Bank Inwestycyjny,
o Europejski Bank Centralny,
o Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich,
o Europejski Inspektor Ochrony Danych,
o Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich,
o Europejskie Biuro Selekcji Kadr,
o Europejska Szkoła Administracji.
Konstrukcja filarowa UE:
I FILAR
Wspólnoty Europejskie
II FILAR
Wspólna Polityka
Zagraniczna i
Bezpieczeństwa
wspólne działania,
unia celna i rynek
wspólne stanowiska,
wewnętrzny,
wspólne strategie,
wspólna polityka
wspieranie
handlowa,
demokracji i
wspólna polityka rolna
praworządności,
i rybołówcza,
ochrona praw
wspólna polityka
człowieka i
transportowa,
podstawowych
wspólne reguły
wolności,
konkurencji,
misje pokojowe,
unia gospodarcza i
pomoc państwom
walutowa,
trzecim,
polityka społeczna
wzmocnienie
oraz spójność
bezpieczeństwa UE i
ekonomicznojej państw
społeczna,
członkowskich
ochrona środowiska
(finansowe aspekty
naturalnego,
obrony),
polityka badawczo rozbrojenie i
rozwojowa,
utrzymanie pokoju,
konkurencyjność
współpraca w ramach
przemysłu,
UZE i NATO,
sieci transeuropejskie,
docelowo: wspólna
ochrona konsumenta i
polityka
zdrowia,
bezpieczeństwa i
edukacja i kultura,
obrony
obywatelstwo Unii,
polityka imigracyjna,
wizowa i azylowa,
współpraca
sądownicza w
sprawach cywilnych,
Europejska Wspólnota
Energii Atomowej
Na mocy TUE
Na mocy TWE
III FILAR
Współpraca Policyjna i
Sądowa w Sprawach
Karnych
współpraca
sądownicza w
sprawach karnych,
walka z
przestępczością
zorganizowaną
(zwłaszcza z
terroryzmem,
handlem ludźmi,
przemytem
narkotyków i broni,
korupcją i
oszustwami),
zwalczanie rasizmu i
ksenofobii,
współpraca policji
(Europol)
Na mocy TUE
Symbole UE:
o flaga: 12 gwiazd na niebieskim tle;
o hymn: „Oda do radości” Beethovena;
o paszport europejski: wprowadzony w 1985 r.; zastępuje on dokumenty
wydawane do tej pory w poszczególnych krajach Unii, posiada jednolity
format, na okładce koloru bordowego widnieje napis "Wspólnota Europejska"
oraz nazwa kraju, którego obywatelem jest osoba legitymująca się tym
dokumentem;
o euro: jako wspólna waluta;
o dewiza: „Zjednoczeni w różnorodności”, którą zaproponował w 2003 r.
Konwent Europejski w swym projekcie konstytucji europejskiej.
Języki UE:
o języki narodowe krajów członkowskich (tzw. języki robocze to angielski i
fracuski)
2. ORGANY UE: RADA EUROPEJSKA I RADA UNII
EUROPEJSKIEJ
1. RADA EUROPEJSKA: organ nadrzędny w stosunku do instytucji Wspólnot
Europejskich
STATUS PRAWNOUSTROJOWY:
nie wymieniona w TWE wśród naczelnych organów wspólnotowych, ale zadania
jej przypisane uzasadniają plasowanie jej wśród organów o ważnej pozycji
ustrojowej
przepisy prawne dotyczące jej funkcjonowania umieszczone są w kilku
dokumentach:
a) w prawie pierwotnym podstawą są przepisy zawarte w TUE oraz w TWE w
wersji uwzględniającej zmiany wprowadzone przez Traktaty
amsterdamski i
nicejski
TUE reguluje zadania RE, jej skład, relacje wobec PE, obowiązki związane z
realizacją zadań w zakresie WPZiB
TWE określa zobowiązania RE w obszarze koordynacji polityk gospodarczych
b) brak regulaminu działania, dokument z prawa pochodnego (pełniący funkcję tj.
regulamin) uchwała przyjęta w Londynie w 1977 (katalog uprawnień + odrębność wobec
RM)
- sposób postępowania określają przepisy wew. - konkluzje ze spotkań (np. z Sewilli z 2002)
c) normatywne powiązania z innymi instytucjami UE – zapisy TUE: Przewodniczący KE
jako współczłonek :) RE, a PE to miejsce w którym Rada ma składać sprawozdania po
każdym odbytym spotkaniu
Słabe zdefiniowanie w sensie w formalnym, ale jest to + ponieważ pozwala na elastyczne
reagowanie na nagle pojawiające się wydarzenia.
GENEZA I EWOLUCJA:
- nie wspominają o niej traktat paryski czy traktaty rzymskie – jej pojawienie się jest efektem
integracji w obszarze politycznym
- wpływ na powstanie miała też istniejąca sytuacja międzynarodowa – w latach 70.
Wspólnoty ambitniej podchodziły do swojej roli w stosunkach międzynarodowych, co
związane było z kryzysem energetycznym na Bliskim Wschodzie, z początkiem odprężenia
na linii Wschód – Zachód (przygotowania do powołania KBWE) – konieczność powstania
instytucji określającej zadania Wspólnot na arenie międzynarodowej
- początkowo jako szczególna forma RM, bez nazwy Rada Europejska i określania jej
podstaw prawnych – ot taki luźny oragnik w postaci konferencji zwoływanych w razie
konieczności omówienia ważnych dla integracji kwestii o charakterze politycznym i
strategicznym
- pierwsze posiedzenie w 1961 (analiza po nieudanej próbie przeprowadzenia planu Foucheta)
- X 1972 Paryż – pierwszy właściwy szczyt przywódców państw członkowskich
- 1973 Kopenhaga – raport, w którym ustanowiono, że przed podjęciem decyzji w zakresie
polityki zagranicznej kraje członkowskie będą się konsultowały na poziomie MSZ, a
spotkania powinny odbywać się co najmniej 4 razy do roku
- 1974 Paryż - nacisk na zinstytucjonalizowanie spotkań ze strony prezydenta Francji
G. d'Estaing'a, nadanie nazwy Rada Europejska – NIE BYŁA powołana na mocy układu
międzynarodowego
uzgodniono spotkania co najmniej 3 razy w roku, raz w Brukseli i 2 w
państwach pełniących funkcję przewodnictwa WE
szefom państw i rządów towarzyszyli MSZ – nie ustalono liczby delegacji, ale
nie chciano ich zbyt licznych, by zapewnić swobodną i otwartą wymianę
poglądów
1977 Deklaracja Londyńska (kolejny krok formalizacji spotkań) – określono jej
zadania
1983 Stuttgart – Uroczysta Deklaracja o Unii Europejskiej – umocniono relację
do RM – gdy zajmuje się sprawami należących do kompetencji WE, działa jako
Rada WE + składanie raportów z działalności Parlamentowi Europejskiemu +
tworzą ją szefowie państw i rządów krajów członkowskich, którym towarzyszą
ministrowie spraw zagranicznych + Przewodniczący Komisji WE i 1 jej członek
- Jednolity Akt Europejski (1986) RE została po raz pierwszy wymieniona w dokumencie
wspólnotowym – formalna instytucjonalizacja spotkań, ale tylko w kontekście Europejskiej
Współpracy Politycznej, co najmniej 2 spotkania w roku, powtórzenie uzgodnień co do
składu
- Traktat o UE (1992) – RE stała się organem, ale samej UE, a nie Wspólnot; zadanie to
nadawanie Unii niezbędnych impulsów dla jej rozwoju politycznego + nowe kompetencje w
zakresie II i III filara
- Traktaty amsterdamski i nicejski umacniają kompetencje w niektórych aspektach WPZiB i
III filara
- Traktat lizboński – RE staje się instytucją Unii, brak nowych zadań + stanowisko
Przewodniczącego Rady Europejskiej (czyli tego niby Prezydenta UE)
STRUKTURA WEWNĘTRZNA I SPOSÓB JEJ FUNKCJONOWANIA:
- brak zbiurokratyzowanej, skomplikowanej struktury wewnętrznej :
- skład: szefowie państw/ rządów + ich ministrowie SZ, Przewodniczący Komisji
Europejskiej + jej 1 członek
- gdy RE dyskutuje nad kwestiami związanymi z Unią Gospodarczo- Monetarną – mogą być
ministrowie ds. gospodarczych i finansów
- dominacja szefów rządów – 7 państw członkowskich ma ustrój monarchiczny, prezydenci
tylko z Francji i Finlandii
- skład 56 osób – 54 z państw członkowskich + Przewodniczący KE i jej członek
- międzyrządowy charakter, skład uzależniony od stabilności wew. gabinetów państw
członkowskich
+ w konkretnych momentach posiedzeń przedstawiciele COREPER i eksperci
sposoby działania: szczyty 4 razy w roku, współdziała z Radą UE i Komisją
Europejską
- posiedzenia zwołuje szef państwa sprawującego przewodnictwo w RM (prezydencja)
- zbiera się na posiedzeniach zwyczajnych (dwukrotnie, na zakończenie i rozpoczęcie
kadencji państwa, sprawującego prezydencję – na terytorium tego państwa bo tam znajduje
się domniemana siedziba RE) i nadzwyczajnych (zwoływane do Brukseli, tam gdzie
prawdziwa siedziba)
przygotowania do szczytu:
- kwestie merytoryczne ustalane przez państwo sprawujące prezydencję + wpływ bieżących
wydarzeń politycznych – brak arbitralności państwa przewodniczącego, bo przed ustaleniem
porządku obrad Przewodniczący podróżuje po krajach członkowskich ustalając problematykę
zbliżającego się szczytu
- kwestie dotyczące przygotowania do szczytu określone w Konkluzjach szczytu
w Sewilli
+ przygotowania w państwach członkowskich – rozmowy z reprezentantami COREPER,
rozmowy między państwami
- przebieg szczytu:
- posiedzenia trwają zwykle 2 dni- obrady rozpoczyna wspólny obiad, po którym zwoływana
jest I sesja plenarna; wieczorem odbywają się dwie odrębne kolacje – FIRESIDE CHATS,
gdy mogą sobie nieskrępowanie plotkować(jedna dla szefów państw/ rządów i
Przewodniczącego KE, druga dla MSZ oraz pozostałych członków KE)
- na posiedzenia w sali obrad wstęp ma wąska delegacja, każdy członek RE może domagać
się konsultacji z przedstawicielem swojej reprezentacji narodowej (chęć sygnalizuje przez
naciśnięcie guzika – sygnał dociera do pokoju, gdzie znajduje się delegacja narodowa)
- na sali tłumacze, Sekretarz Generalny Rady UE, Sekretarz Generalny KE, Przewodniczący
PE + czasem przedstawiciel państwa sprawującego prezydencję
- brak stenogramu z posiedzenia
- drugiego dnia – ostatnie posiedzenie i formułowanie ostatecznych konkluzji
- zakończenie to konferencja prasowa prezydencji i KE, gdy konkluzje są ogłaszane
procesy decyzyjne:
- do decyzji dochodzi się w drodze dyskusji, a nie formalnych głosowań
- nie podejmuje decyzji wiążących w formie aktów prawnych
- efekt spotkań to konkluzje (wskazują najważniejsze zadania stojące przed UE i sposoby ich
realizacji) – brak mocy wiążącej, są to wytyczne legislacyjne
- ważny konsens – rokowania prowadzone do momentu, gdy wszystkie państwa są w stanie
poprzeć projekt aktu
- decyzje programujące rozwój instytucjonalny Wspólnot (dot. Unii Gosp. i Walutowej)
wytyczne formułujące cele i zasady integracji
- decyzje merytoryczne (wyznaczenie I bezpośrednich wyborów do PE w 1978)
- deklaracje intencji (w sprawie stosunków z Rosją)
KOMPETENCJE:
1. ogólne (wynikają ze statusu ustrojowego RE):
- prawo do wytyczania zasad i głównych wytycznych polityki UE
- określenie zasad wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
- decydowanie o wspólnej polityce obronnej
2. szczegółowe:
- prawo do uchwalania wspólnych strategii, które wynikają z uprzednich zaleceń Rady UE
- wpływ na ustanawianie wzmocnionej współpracy
- nadawanie impulsów i określanie podstawowych zadań UE w III filarze
- prawo do sprawowania funkcji organu decyzyjnego, w przypadku zawieszenia praw państw
członkowskich (gdy naruszają one poważnie prawa człowieka)
W sumie to można jeszcze podzielić na:
1. POLITYCZNE – faktyczne podejmowanie decyzji unijnych na
szczeblu strategicznym, Rada wysyła impulsy ogólnopolityczne, ocenia
stan unijnej gospodarki, podejmuje decyzje polityczne w sprawach
przyjmowania nowych członków – teoretycznie może stać się RM i
podejmować decyzje prawnie wiążące, gdy rozpatruje sprawy
wspólnotowe
2. KONTROLNE – rozstrzyganie sporów między państwami
członkowskimi– arbitraż (ale to rola pozatraktatowa), przełamywania
impasów (w rokowaniach na niższych szczeblach), prawo w zakresie
częściowego zawieszenia praw członkowskich państwa
3. KREACYJNE – mianowanie przewodniczącego i członków KE
(dokonują rządy państw członkowskich za wspólną zgoda)
4. Formalne obowiązki – przygotowanie 3 sprawozdań w każdym roku
(po każdym spotkaniu RE, podsumowanie każdej prezydencji,
sprawozdania roczne prezentujące postępy UE)
dzieli
przez
RE wchodzi w relacje z innymi instytucjami, głównie z Radą UE, z którą RE
funkcje w zakresie WPZiB, tak o:
- Rada UE wydaje decyzje na podstawie ogólnych wytycznych określonych
RE
- RE uchwala wspólne strategie, których przyjęcie zaleca jej Rada UE
DZIAŁALNOŚĆ:
inicjowanie nowych zadań i kierunków integracji we wszystkich je sferach
(szczegółowe, ogólne, dotyczące spraw ważnych jak rewizja traktatów)
tematyka spotkań bardzo zróżnicowana
ostateczne uzgadnianie zmian traktatowych
w latach 70. i 80. dominowała tematyka związana z polityką energetyczną,
budowaniem unii walutowej, przeprowadzenie powszechnych wyborów do PE
w latach 90. budowanie unii politycznej, reforma systemu instytucjonalnego
po 2001 problem terroryzmu i bezpieczeństwa
od lat 80. skupianie się na kwestiach strategicznych, zamiast na szczegółowych –
ale nadal zdarzają się spotkania poświęcone konkretnej sprawie, tj. szczyt w
Rzymie (1990) poświęcony zagadnieniu unii gospodarczej i walutowej
efekty spotkań są wskazówkami dla dalszych działań KE, Rady UE i PE, chociaż
nie zawsze przekładają się na rzeczywiste akty prawne
1 procedura decyzyjna – podejmowane są wyłącznie na podstawie konsensusu
wszystkich państw członkowskich – rokowania prowadzone są do momentu, gdy
wszystkie państwa są w stanie poprzeć projekt aktu.
Wierzchowska „System instytucjonalny UE” + okruszek od Pietrasia „Prawo wspólnotowe i integracja
europejska”
Rada Unii Europejskiej
I.
Status prawnoustrojowy RUE
Podstawy prawne funkcjonowania RUE zawarte są w prawie pierwotnym TWE i TUE
oraz w regulaminie wewnętrznym. Artykuły z TWE i TUE określają status ustrojowy
RUE, jej uprawnienia, skład, sposób funkcjonowania, proces decyzyjny itd. Traktat o UE
określa zadania Rady w zakresie II i III filara. Jeśli chodzi o wyżej wspomniany
regulamin - reguluje on kwestie zw. z trybem pracy RUE, jej wew. organizacją(formacje
rady),agenda, reprezentacja państw członkowskich, sprawa dostępu do dokumentów
publicznych i forma aktów prawnych będących efektem pracy Rady. Siedzibą RUE jest
Bruksela, jednak wedle regulaminu w miesiącach (IV,VI,X)-spotkania odbywają się w
Luksemburgu.
Rada w obrębie organów europejskich pełni kluczową rolę (zwłaszcza jeśli chodzi o
jej pozycję w zw. z procesem decyzyjnym UE).Prawnoustrojowy status RUE
podkreślający ten obszar jej działania, pozwala na wskazanie jej wyraźnych powiązań z
innymi instytucjami. W art. 7 TWE Rada i Komisja są wymieniane jako organy
wspomagane przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów.
Rada jest tu naczelnym organem wspólnotowym. W TWE określone są również
zależności normatywne Rady od innych instytucji:
+przyznawanie Komisji uprawnień do wykonywania norm lub określania warunków, na
których Rada sama bez przekazywania kompetencji Komisji, zastrzeże dla siebie
wykonywanie prawa,
+ zwoływanie posiedzeń na wniosek Komisji,
+ prawo zażądania od Komisji przeprowadzenia analiz niezbędnych do realizacji
wspólnych celów,
+ podejmowanie decyzji wspólnie z Komisją i Parlamentem Europejskim,
+ współpraca z KE i PE w zakresie procedur decyzyjnych.
RUE(z uwagi na jej skład) utożsamiana jest z międzyrządowym charakterem systemu
politycznego UE. Głęboka analiza RUE pozwala na wyciągniecie wniosku iż jest to
jednak instytucja której działania wykraczają poza współpracę międzyrządową. Jest ona
mocno ugruntowana w traktatach, dzięki czemu jest tak ważną instytucją.
II.
Geneza i ewolucja RUE
Po powstaniu pierwszych trzech Wspólnot (1951,1957) Rady - Specjalna Rada Ministrów
EWWiS, Rada WE, Rada Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, stanowiły główne
instytucje skupiające interesy narodowe państw członkowskich w ramach poszczególnych
wspólnot. Ich ustanowienie było konsekwencją początkowego charakteru integracji
(międzyrządowego).Po wejściu w życie Traktatu o fuzji(1.7.67) istniała już jedna
centralna Rada Ministrów. Miejsce Rady w systemie inst-prawnym było więc od początku
jasno określone. Początkowo Rada Ministrów skupiała tylko ministrów spraw
zagranicznych. Później jednak zasiadali tam też przedstawiciele innych resortów. Nie
ustalono dotąd stałej liczby formacji Rady i zmienia się ona w zależności od potrzeb
(rekordowa liczba:20 konfiguracji-1995r). Liczba ta się zwiększała gdyż postępowała
integracja.
Rada od 93' (już pod nazwą RUE) pełni podobne funkcje jednak zachodziły zmiany w
kompetencjach (od Jednolitego Aktu Europejskiego do Traktatu nicejskiego) oraz sposobu
reprezentacji państw członkowskich, w tym sposobu podejmowania decyzji. JAE
zwiększył liczbę obszarów, w których można było głosować kwalifikowaną większością
oraz wprowadził procedurę współpracy. Doprowadziło to do zwiększenia kompetencji
RUE. Traktat z Maastricht sprawił że Rada zyskała uprawnienia dot. przyjmowania
nowych środków m.in. w zakresie kontroli przestrzegania zakazu dyskryminacji ze
względu na przynależność państwową, ułatwienia korzystania z praw wynikających z
obywatelstwa UE czy realizacja swobody przepływu kapitału. Wprowadzono procedurę
współdecydowania. Nastąpiło odejście od polityki socjalnej czy ochrony środowiska.
Wyniki pracy Rady (która działa jako prawodawca) zawsze są powszechnie dostępne.
Traktat nicejski rozszerzył kompetencje RUE na możliwość przyznawania danemu
państwu wspólnotowej pomocy finansowej, wzmocnił jej pozycję w stosunku do
Wspólnej Polityki Handlowej itd. Wzrastała liczba komitetów RUE i grup pomagającej w
jej pracy. kształtował się styl pracy Komitetu Stałych Przedstawicieli. Czynnikiem który
wpłynął na reformy prac RUE ( zwłaszcza na zmiany podejmowania decyzji za pomocą
głosów ważonych ) były kolejne rozszerzenia.
III.
Struktura wewnętrzna RUE i sposób jej funkcjonowania
Na strukturę wew. składa się kilka poziomów: ministerialny, Rady Europejskiej,
Prezydencja Rady, COREPER i sekretariat generalny. Między nimi występują powiązania
wertykalne(COREPER,RE,Prezydecja) i horyzontalne(komitety techniczne, komtiety
Rady i sekretariat). Radę UE i RE łączą silne relacje funkcjonalne. Miejsce RE w RUE
wynika z założenia, że jeśli RE zajmuje się sprawami znajdującymi się w komptenecji
WE, wówczas działa jako Rada Ministrów WE. Wówczas efektem prac są akty prawne a
nie konkluzje. O ścisłych relacjach świadczy korzystanie wspólne z organów tjk urząd
prezydencji czy sekretariat generalny.
Prezydencja stanowi szczególny rodzaj reprezentacji UE jako całości. Przypisane jest
kolejnym państwom członkowskim ( zmiana co 6 miechów ). Kolejność ustala Deklaracja
nr4 oraz zasada trójki ( kooperacja 3 państw. nie będę się rozpisywał bo myślę że to mało
ważne ). Zadania: opracowanie kalendarza spotkań RUE, zapewnienie sprawności i
ciągłości działań RUE, poszukiwanie kompromisu, reprezentowanie Unii w sprawach II
filara. Poziom ministerialny tworzą ministrowie przybywający na sesje RUE. Jest
najbardziej klarowny pod względem swych kompetencji i funkcji. Wyraźne wskazanie że
państwo reprezentują odpowiedni ministrowie. Istnieje wiele różnych konfiguracji w
jakich się oni spotykają (rozległa tematyka). Ważna jest Rada ds. Ogólnych i Stosunków
Zew. Kalendarz ustanawiany jest na 7 miesięcy przed objęciem przew. przez dany kraj.
Sekretariat Generalny RUE jest strukturą bez której sprawnie nie mogła by działać Rada.
Na czele stoi Sekretarz generalny a wspomaga go zastępca. Od 99' sekretarzem
generalnym jest Javier Solana. Sekretariat ma za zadanie zapewnić zaplecze
administracyjne, logistyczne i techniczne całej Radzie. Zasady pracy określa regulamin.
Stali przedstawiciele czyli COREPER jest organem pomocniczym. Składa się z dwóch
poziomów współpracy COREPER I i II. Zajmują się najtrudniejszymi sprawami i to oni
przede wszystkim przyg. comiesięczne spotkania Rady ds. ogólnych. Na czele stoi
przewodniczący z kraju pełniącego przewodnictwo UE. COREPER I zajmuje się
sprawami instytucjonalnymi, kwestiami zw. z wymiarem sprawiedliwości, sprawami wew.
i kwestiami Rady w zakresie spraw ekonomiczno-finansowych. COREPER II(sprawy zw
z rolnictwem i rybołówstwem, polityka zatrudnienia, społeczna, transport, ochrona
środowiska, edukacja i kultura. Między COREPER I i II nie ma hierarchii. Grupy robocze
IV.
Sposób działania RUE
RUE nie działa permanentnie, lecz zwoływana jest na sesje przez Przewodniczącego, z
inicjatywy min. 1 z jej członków lub komisji. Generalnie ma co się rozpisywać - sprawa
wygląda tak że tworzy się roczny program pracy, agendę i na jej podstawie rozpisywane
są sesje. W sytuacji, kiedy zagadnienie zostało zawarte w agendzie, zanim dojdzie do jego
przedstawienia na szczeblu ministerialnym, przechodzi ono drogę uzgadniania w
organach pomocniczych. Warunkiem rozpoczęcia pracy jest skorzystanie z inicjatywy
prawodawczej. Projekt leci do Sekretariatu- COREPER -grupa robocza. Prace
wymagają od kilku do kilkudziesięciu spotkań. Efektem pracy grupy roboczej jest projekt
aktu przesyłany do COREPER z pośrednictwem Prezydencji który został uzgodniony i
wymaga aprobaty COREPER bądź nie został uzgodniony ( wtedy albo COREPER sam
uzgadnia projekt albo odsyła projekt do grupy roboczej). COREPER przesyła wyniki
swych prac w postaci 2 różnych pktów. Umieszczenie sprawy w części A Agendy oznacza
że ministrowie nie będą mięli problemów z podjęciem decyzji. Kiedy B - to wiadomo,
ciężka praca w pocie czoła..Posiedzeniem Rady przewodniczy minister właściwy dla
danej formacji pochodzący z kraju sprawującego prezydencję. Proces decyzyjny jest
bardziej złożony niż w normalnym kraju - przypomina bardziej dyplomację. Wiąże się z
tym dążenie do kompromisu, wzajemna współpraca etc. RUE w procesie decyzyjnym
łączy dążenia wielu różnych ośrodków władzy. W RUE obowiązują procedury: zwykłej
większości, kwalifikowanej oraz jednomyślności. Pierwotnie obowiązywała
jednomyślność. Jednak wraz z postępem integracji przestała ona spełniać zadanie.
Procedura większości kwalifikowanej ( jej wprowadzenie ) oznaczało wejście w stadium
współpracy ponadnarodowej. Jest to najczęstsza obecnie metoda. W zakresie uprawnień
wykonawczych RUE działa przez KE, która deleguje pewien zakres zadań w zakresie
wdrażania prawa wspólnotowego. Widoczna jest ścisła współpraca między tymi
instytucjami - bo to one dbają później o przestrzeganie tego prawa, które same stworzą.
Nie doszło nigdy do sprecyzowania czym są kompetencje koordynacyjne ( w I filarze
Rada realizuje tą funkcję poprzez oprac. wytycznych ogólnych w zw. z polityką
gospodarczą ). W II filarze zapewnia jedność i spójność działań UE. W III filarze funkcje
koordynacyjne RUE to działanie jako forum konsultacji, upoważnianie państwa do
podejmowania wzmocnionej współpracy i odp. na pytania członków PE. Kompetencje
nominacyjne - mianowanie członków, TS, Sądu I instancji, KE itd.
V.
Działalność RUE
Generalnie to bardzo aktywna instytucja, która przyjmuje około 300 aktów prawnych
rocznie. Jej cała działalność jest trudna do ogarnięcia ze względu na rozległą tematykę.
Można sięgnąć do comiesięcznych sprawozdań z prac rady ( porywająca lektura ). Od
końca lat 90' istotnym działaniem RUE była praca na rzecz rozszerzenia UE. Tutaj
nawijamy o Polsce, Węgrach i innych rozszerzeniach. RUE interesowała się również
rundą z Doha ( abba Domagała ), współpracą z WTO oraz pracami na rzecz kultury.
3.ORGANY UE: KOMISJA EUROPEJSKA I PARLAMENT
EUROPEJSKI
1. KOMISJA EUROPEJSKA
„System instytucjonalny UE” A. Wierzchowska
STATUS PRAWNOUSTROJOWY:
3.
jeden z najważniejszych organów WE wymieniony w art.7 TWE
4.
silna pozycja ustrojowa wynika z wypełnania funkcji strażnika traktatów oraz
instanmcji wykonawczej w systemie politycznych UE
5.
w odniesieniu do UE podstawą prawną działania Komisji jest art.5 TUE, który nadaje
jej charakter organu wypełniającego zadania w II i III filarze
6.
Komisja w swoich działaniach opiera się także na swoim wewnętrznym regulaminie
7.
istnienie Komisji odzwierciedla ponadnarodowy interes współpracy w Unii
Europejskiej
8.
siedzibą: Bruksela
GENEZA I EWOLUCJA KOMISJI W SYSTEMIE INSTYTUCJONALNYM UNII:
funkcjonuje od momentu powstania Wspólnot
jako wspólny organ na mocy traktatu o fuzji z 1965 roku→ zastąpiła Komisję EWG,
Komisję EURATOMU i Wysoką władzę EWWiS (wcześniej zadania Komisji
wykonywała Wysoka Władza)
Komisja EWG→ 9 członków, Komisja Euratomu→ 5 członków, Wysoka Władza→ 9
członków
wraz z akcesją kolejnych państw liczba członków się zmieniała, od 1965 roku wspólna
Komisja liczyła 14 członków
pierwsi komisarze wyznaczani przez rządy państw członkowskich, w tym po dwóch
dla Niemiec, Francji i Włoch (pierwszych przewodniczącym KE→Jean Rey)
po kolejnych rozszerzeniach KE liczyła: 1995r.→20, 2004r.→25, 2007r.→27
w latach 60 konflikt pomiędzy Komisją i Radą dotyczący wzajemnych relacji i
kompetencji (spór zakończony kompromisem luksemburskim w 1966 r.→ wzajemne
informowanie się, konsultacje itp.)
JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI (1986r.) - wzrost znaczenia Komisji → jako
pośrednik pomiędzy Radą a Parlamentem w procedurze współpracy; opracowywanie
sprawozdań z prac przygotowujących wprowadzenie rynku wewnętrznego; zobowiązanie
Rady do przekazywania KE uprawnień wykonawczych związanych z podjętymi przez nią
decyzjami → przewodniczącym Komisji był wtedy Jacques Delors
od 2004r. Przewodniczącym KE: Jose Manuel Durao Barroso
SKŁAD I ORGANIZACJA WEWNĘTRZNA KOMISJI EUROPEJSKIEJ:
stały skład członkowski zmieniający się co 5 lat (przed wejściem w życie TUE: co 4
lata)
powoływanie przewodniczącego: od 2001 dwustopniowa procedura, kandydata
nominuje Rada w składzie szefów państw i rządów kwalifikowaną większością głosów,
decyzja potwierdzana jest przez Parlament Europejski
Rada, stanowiąc kwalifikowaną większością głosów w porozumieniu z
desygnowanym przewodniczącym, dokonuje ustalenia listy pozostałych komisarzy
wyłonione kolegium (przewodniczący + komisarze) jest zatwierdzane przez PE a
potem mianowane ostatecznie przez Radę kwalifikowaną większością
pierwszy raz taka procedura powoływania została zastosowana w kadencji 1999-2004
(przewodniczącym był wtedy Romano Prodi)
KOMPETENCJE PRZEWODNICZĄCEGO KE:
polityczne przewodnictwo nad pracami Komisji
prawo do podziału zadań między komisarzy
prawo do podejmowania decyzji odnośnie organizacji wewnętrznej prac KE
możliwość zmian podziału zadań w trakcie kadencji KE
mianowanie komisarzy (po akceptacji całej komisji)
prawo do zdymisjonowania komisarza ( wezwanie komisarza do rezygnacji) tzw. Lex Prodi
*sytuacje, w których dochodzi do zmian składu KE:
cała komisja: upływ kadencji, rezygnacja, wotum nieufności (2/3 głosów PE)
członek Komisji: dobrowolna rezygnacja, rezygnacja na żądanie Przewodniczącego
(tzw. Lex Prodi), dymisja w trybie art.216 TWE (pociągnięcie przed Trybunał
Sprawiedliwości, Rada kwalifikowaną większością mianuje następcę), śmierć
*komisarze zobligowani do działalności takiej jak:
obecność na posiedzeniach Komisji
przedkładanie propozycji zagadnień, które powinny być uwzględnione w porządku
posiedzeń
prawo do zwrócenia się do Przewodniczącego o usunięcie punktu z porządku
obrad
prawo przedkładania propozycji decyzji i do zgłaszania poprawek
*wiceprzewodniczący KE wybierani spośród komisarzy
*komisarze działają i podejmują decyzje kolektywnie jako Kolegium
KOMISARZ I JEGO ZAPLECZE:
gabinet polityczny – zespół doradców i ekspertów, 6-7 osób
szef gabinetu na czele (innej narodowości niż komisarz)
reguła odmiennej narodowości także w przypadku części personelu gabinetu, który
wspiera merytorycznie komisarza, analizuje projekty aktów prawnych, dokumenty
pozalegislacyjne oraz kontaktuje się z gabinetami innych komisarzy
DYREKCJE GENERALNE:
1.
zasadnicza jednostka organizacyjna KE
2.
funkcja ministerstw
3.
na czele Dyrektorzy Generalni (urzędnicy najwyższej rangi, odpowiadają przed
właściwymi komisarzami)
4.
Dyrekcje dzielą się na Departamenty, a te na Wydziały
*reforma Neila Kinnocka (próba reorganizacji struktury wewnętrznej KE podjęta przez
Romano Prodi)
komisarze mają siedziby przy Dyrekcjach Generalnych, za których pracę odpowiadają
zmniejszona liczba gabinetów politycznych i Dyrekcji Generalnych
bardziej przejrzyste zasady powoływania funkcjonariuszy na wyższe urzędy
zwiększona mobilność wewnętrzna pracowników na stanowiskach kierowniczych
nowa Służba Specjalna ds. Środków Masowego Przekazu i Komunikacji
promowane zasady antydyskryminacyjne
2.
3.
w ramach Komisji istnieją także:
grupy eksperckie (stałe: powyżej 5 lat, czasowe: poniżej 5 lat)
Sekretariat Generalny (Sekretarz Generalny na czele, podział na Dyrekcje Generalne)
SPOSÓB DZIAŁANIA KOMISJI EUROPEJSKIEJ:
permanentność
posiedzenia Kolegium zwoływane raz w tygodniu przez przewodniczącego (w środy)
spotkania przygotowywane przez Sekretariat z uwzględnieniem Rocznego Planu Prac
*3 główne poziomy działania w KE:
służby specjalne (techniczne) KE → komentowanie propozycji aktów prawnych
pochodzących od Dyrekcji Generalnych
szefowie Gabinetów Dyrekcji Generalnych → spotkania raz w tygodniu (czasem
częściej), przygotowanie spotkań Kolegium oraz określenie zakresu spraw, co do których
osiągnięto porozumienie; spełniają funkcję wewnętrznego forum dla omówienia
wspólnych spraw (można porównać do spotkań grup roboczych w Radzie Ministrów)
Kolegium → uchwały podejmowane większością głosów (przy obecności 50%+1
komisarzy)
PROCES DECYZYJNY W KE:
decyzje podejmowane w trakcie posiedzeń
decyzje podejmowane na drodze procedury pisemnej (ok.5% decyzji) → propozycja
wypływa od jednego z członków Komisji, przy braku sprzeciwu i jeśli pomysł zostanie
zaaprobowany przez Dyrektora Generalnego oraz służby prawne tekst zaczyna krążyć
między komisarzami; jeśli brak sprzeciwu tekst uznaje się za przyjęty
decyzje podejmowane na drodze procedury umocowania (ok.25% decyzji) →
upoważnienie jednego lub więcej komisarzy do podjęcia w imieniu Komisji środków
administracyjnych lub innych
decyzje podejmowane na drodze procedury delegowania (ok.70% decyzji) → oddanie
Dyrektorom Generalnym i szefom służb prawa do podejmowania kroków
administracyjnych w imieniu Komisji
→ Komisja ma prawo do podejmowania samodzielnych decyzji tylko w wybranych
obszarach!
KOMPETENCJE KOMISJI EUROPEJSKIEJ:
*funkcja strażnika prawa wspólnotowego
kontrolowanie innych instytucji, państw członkowskich, osób fizycznych i prawnych w
zakresie przestrzegania prawa wspólnotowego
KE władna zainicjować drogę postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości
uprawnienia kontrolne wobec innych instytucji Unii Europejskiej: Rada UE, PE oraz EBC
*funkcja prawodawcza
formułowanie zaleceń i opinii stanowiących przedmiot traktatu jeśli traktat tak przewiduje
lub Komisja uzna to za niezbędne
podejmowanie decyzji w sprawach, w których traktaty Wspólnot taką kompetencję
przyznają Komisji
udział w kształtowaniu środków podejmowanych przez Radę i Parlament w sposób
przewidziany w traktatach
przy zawieraniu porozumień międzynarodowych przedkładanie Radzie rozwiązań
prawnych
opracowywanie projektu budżetu (KE odpowiada także za jego wykonanie)
→ już na etapie składania propozycji Komisja przeprowadza konsultacje z członkami różnych
gremiów wspólnotowych tj. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet
Regionów, grupy robocze i komitety w ramach Rady UE a także przedstawiciele rządów i
parlamentów państw członkowskich!
*funkcja wykonawczo-zarządcza
wypełniania delegowanych przez Radę zadań wykonawczych (współpraca w ramach
procedury komitologii) → zarządzanie środkami finansowymi Wspólnot w ramach
budżetu, administrowanie funduszami strukturalnymi
prawo do wydawania rozporządzeń, dyrektyw i decyzji na podstawie delegacji udzielonej
przez Radę
zasada zgodną z doktryną Meroni: Rada nie może delegować więcej uprawnień niż sama
ma w danej kwestii
*funkcja w zakresie stosunków zewnętrznych
zawieranie umów z państwami trzecimi
prowadzenie bieżących spraw związanych z relacjami z państwami członkowskimi oraz
niektórymi organizacjami międzynarodowymi
negocjowanie umów (handlowe i celne, o stowarzyszeniu państw trzecich ze
Wspólnotami, o współpracy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi, o
akcesji nowych państw do UE)
kompetencje w zakresie II filara (utrzymywanie przedstawicielstw w org.
międzynarodowych, współpraca dyplomatyczna, prezentowanie Radzie spostrzeżeń na
temat WPZiB, zajmowanie się dialogiem politycznych w z państwami trzecimi itp.)
kompetencje w zakresie III filara (prawo inicjatywy prawodawczej na mocy której Rada
podejmuje określone kroki, wnoszenie do Trybunału Sprawiedliwości powództw o
stwierdzenie legalności decyzji, wnioski do TS o interpretacje stosowania konwencji itp)
DZIAŁALNOŚĆ KE:
permanentność
obecność przedstawicieli w państwach członkowskich
w zakresie swoich uprawnień legislacyjnych działa na podstawie celów długofalowych
dotyczących priorytetów Komisji na całą kadencję, Rocznych Planów Prac oraz
kwartalnego programu działania (bazujący na planie rocznym, aktualizowany co miesiąc)
efektem prac Komisji w zakresie działań pozalegislacyjnych są białe i zielone księgi oraz
komunikaty
istotnym polem działania KE – polityka konkurencji (może zablokować fuzję jakichś firm
ze względu na zagrożenie monopolizacją branży)
aktywność w zakresie realizacji budżetu (odpowiedzialność za realizację budżetu w
zakresie poszczególnych polityk oraz udział w kształtowaniu polityki strukturalnej)
silnie zaznaczona aktywność w przypadku składania skarg
PARLAMENT EUROPEJSKI
STATUS PRAWNOUSTROJOWY PE
Praelement Europejski jest jedyną instytucją, która pochodzi z bezpośrednich i powszechnych
wyborów, przeprowadzanych w krajach członkowskich. PE jest jednym z naczelnych
organów wspólnotowych. Umocowanie prawne ma w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę
Europejską (art. 189-201 TWE) oraz w TUE (art.3 i 5 TUE). Sposób wyłaniania i
funkcjonowania PE jest zawarty w rezolucjach i dyrektywach Rady UE oraz opiniach
Trybunału Sprawiedliwości; jego funkcjonowanie opiera się również na regulaminie
wewnętrzny z 2007 roku.
Parlament ewoluował od niewiele znaczącego gremium opiniodawczego i konsultacyjnego do
organu współdecydującego. PE jest organem ponadnarodowym ( z racji swojego rodowodu,
sposobu wybierania i funkcji reprezentowania interesu społeczeństw państw członkowskich, a
nie ich rządów). Ale NIE przypomina ciał przedstawicielskich państw członkowskich, bo nie
wyłania się w jego ramach z większości parlamentarnej rządu, przez co nie kształtuje się
(naturalny dla parlamentu) podział na koalicję i opozycję.
GENEZA I EWOLUCJA PE W SYSTEMIE INSTYTUCJONALNYM UE
Parlament funkcjonował od samego początku istnienia Wspólnot, zmieniał tylko nazwę.
Tworząc EWWiS w 1951 powołano Wspólne Zgromadzenie(które miało sprawować
demokratyczną kontrolę nad innymi organami), liczyło 78 parlamentarzystów, wybranych
spośród posłów parlamentów państw członkowskich.
Traktat założycielski Euratomu (1957) powoływał Zgromadzenie Parlamentarne.
Konwencja o wspólnych instytucjach Wspólnot (część Traktatów Rzymskich) przewidywała
połączenie wszystkich 3 Zgromadzeń w jedno. Od ‟58 roku funkcjonowało jedno, wspólne
Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, w ‟62 nazwane Parlamentem Europejskim.
Większość zmian w składzie PE wynikała za zmiany liczby członków Unii. W 1992 w
związku ze zjednoczeniem Niemiec podjęto decyzję o zwiększeniu liczby mandatów
niemieckich do 99 a ogólnej liczby deputowanych do 567.
W ‟93 ustalono maksymalna liczbę deputowanych na 700 ( postanowienie traktatu
amsterdamskiego). Traktat nicejski zwiększył liczbę do 732. Obecni PE liczy 750
deputowanych.
Zmienił się tez sposób powoływania deputowanych. Do 1979 deputowani byli delegowani
przez legislatury krajowe. Pierwsze wybory bezpośrednie odbyły się w czerwcu 1979 roku
(decyzję o nich podjęto w „76). Akt o Wyborach Europejskich (20.09.1976) określił zasady
przeprowadzania wyborów, 5 letnia kadencje, termin rozpoczęcia wyborów, ich ramy
czasowe,. Nie udało się wprowadzić jednak jednolitej ordynacji wyborczej. Ogólnie
uregulowano charakter mandatu (zakaz łączenia mandatu deputowanego PE i parlamentu
krajowego) a państwom pozwolono na zastosowanie własnych systemów wyborczych
(system proporcjonalny, d‟Hondt najczęstszą metodą).
Traktat z Maastricht ustanowił, że deputowanym może zostać każdy obywatel kraju
członkowskiego UE, zamieszkująca na terenie kraju, którego obywatelem nie jest, na takich
samych zasadach jakie przysługują każdemu innemu obywatelowi tego kraju (chodziło to o
budowanie Europy bez granic, zwiększenie frekwencji wyborczej)
ETAPY ROZWOJU KOMPETENCJI PE:
1. okres 1952-1970
-głownie funkcje forum konsultacyjnego
-nie miał prawa inicjowania procesu decyzyjnego
-nie mógł wprowadzać poprawek do aktów prawnych
-ograniczona rola opiniodawcza (opinie PE były zwyczajnie ignorowane)
2. okres 1970-1975
-nabył uprawnienia budżetowe
-w ‟75 wprowadzono procedurę rozjemczą- w sytuacji konfliktu miedzy PE a Radą w
wykonywaniu kompetencji budżetowych przewiduje się powołanie komisj
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)