Instytucjonalizacja odmianą morfogenezy

Instytucjonalizacja odmianą morfogenezy Morfogeneza może przybierać cztery odmiany, w zależności od tego jaka struktura lub jaki aspekt struktury jest przedmiotem kształtującego wpływu działań. Można mówić, po pierwsze, o ekspansji struktury interakcyjnej, powstawaniu i rozbudowywaniu się sieci styczności, kontaktów, więzi, łączności między jednostkami. Wyobraźmy sobie filmowy obrazek z westernu, jak powstaje nowa osada na Dzikim Zachodzie; czy z bliższej perspektywy ‐ jak w niemal szczerym polu powstawało miasto Nowa Huta. A w mniejszej skali, jak tworzy się społeczność nowo zasiedlonego bloku czy krąg koleżeński w domu akademickim. Wreszcie w skali najmniejszej, jak wiążą się dwie rodziny przez małżeństwo swoich dzieci czy jak powstaje grupa zabawowa na podwórku. Można badać, po drugie, krystalizację struktury interesów, powstawanie i pogłębianie się hierarchii nierówności, przywilejów i upośledzenia. Jak to się dzieje na przykład, że w grupie kolegów ktoś zyskuje szczególny autorytet, staje się nieformalnym przywódcą, a inni podporządkowują mu się we wszystkich sprawach? Albo w jaki sposób w małej zbiorowości lokalnej obrotny przedsiębiorca bogaci się, inwestuje, uzależnia od siebie innych, prowadzi wystawny tryb życia, wchodzi do lokalnej elity, zostaje senatorem? Czy wreszcie, jakimi drogami artysta, sportowiec, uczony wybija się ponad innych, zyskuje popularność, sławę, zajmuje miejsce w panteonie „wielkich? Można analizować, po trzecie, artykulację struktury idealnej, powstawanie i zakorzenianie się standardowych przekonań, poglądów, idei, mitów, stereotypów. Jak dochodzi do wytworzenia się konsensu grupowego czy nawet szerzej ‐ ogólnospołecznego, dotyczącego pewnych tematów? Jak na przykład pewna wizja Boga rozpowszechnia się, zakorzenia i utrwala w zbiorowości ludzi wierzących; w Kościele czy sekcie religijnej? Jak rodzi się ideologia rewolucyjna i ogarnia szerokie masy upośledzonych i zbuntowanych? Dlaczego wśród członków jednego narodu powstaje i zyskuje szeroką akceptację wykrzywiony, uproszczony, karykaturalny obraz innego narodu ‐ stereotyp etniczny? I można wreszcie, po czwarte, rozważać instytucjonalizację struktury normatywnej, powstawanie i utrwalanie się norm społecznych, wartości, ról. Ten mechanizm został przez socjologów zbadany stosunkowo najlepiej. Poświęcimy mu zatem więcej uwagi. ... zobacz całą notatkę