INSTYTUCJE PRAWA RZECZOWEGO
1. Pojęcie prawa rzeczowego
Prawo rzeczowe to dział prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy.
Przysługujące określonym osobom prawa do rzeczy, które zostaną dalej omówione, nazywamy także prawami rzeczowymi, termin ten jest więc używany zarówno w znaczeniu przedmiotowym (dział prawa cywilnego), jak i podmiotowym (prawa poszczególnych osób do rzeczy).
Do praw rzeczowych, które mogą przysługiwać osobom fizycznym i praw- nym, a które reguluje omawiany dział prawa cywilnego, zaliczamy:
prawo własności,
użytkowanie wieczyste,
ograniczone prawa rzeczowe.
Prawa rzeczowe charakteryzują się dwiema cechami. Po pierwsze, należą one do grupy praw podmiotowych bezwzględnych, w odróżnieniu na przykład od praw wynikających z zobowiązań, które mają charakter względny. Prawa rzeczowe służą więc przeciwko wszystkim. Po drugie zaś, prawa rzeczowe dotyczą rzeczy, są prawami odnoszącymi się do określonej rzeczy ruchomej lub nieruchomej.
Prawa rzeczowe jako prawa podmiotowe bezwzględne są skuteczne prze- ciwko naruszeniom chronionych dóbr ze strony jakiejkolwiek osoby. Prawa te są chronione w razie każdego bezprawnego ich naruszenia. Na przykład ochrona prawa własności, najważniejszego i występującego najczęściej prawa rzeczowego, realizowana jest w stosunku do każdego, kto pozbawia właściciela posiadania rzeczy, albo w inny sposób narusza jego uprawnienia właścicielskie. Właściciel może żądać wydania rzeczy od każdej osoby, u której rzecz się znajduje.
2. Pojęcie rzeczy
Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są przedmioty materialne, na tyle wyodrębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne 33 . Dlatego nie są rzeczami w znaczeniu cywilnoprawnym dobra niematerialne, jak na przykład utwory literackie lub artystyczne, dzieła naukowe, wynalazki czy projekty racjonalizatorskie, a także przedmioty mające wprawdzie charak- ter materialny, ale niesamoistne, wchodzące w skład innych rzeczy, czyli tzw. części składowe.
Częściami składowymi nazywamy te wszystkie elementy rzeczy, które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego (art. 47 § 2 k.c). Na przykład częściami składowymi gruntu są budynki, drzewa, płoty i inne obiekty trwale z nimi związane, część składową motocykla stanowi silnik, częścią składową książki jest jej okładka itp. Części składowe nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych, nie można więc na przykład być właścicielem samego koła w cudzym samochodzie . Części składowe z chwilą odłączenia stają się rzeczami samoistnymi. Od części składowych należy odróżnić przyna- leżności.
Przynależnościami nazywamy odrębne rzeczy potrzebne do korzys-
(…)
… i niepodzielne. Oczywiście fizycznie rzecz biorąc każda rzecz może być podzielona. Zakwalifikowanie rzeczy do jednej bądź drugiej grupy jest więc zależne od tego, czy może być ona podzielona bez istotnej zmiany oraz utraty wartości (np. bochenek chleba), czy też nie (np. maszyna do pisania).
Rzeczy dzielą się na indywidualnie oznaczone i gatunkowo oznaczone. Rzeczą indywidualnie oznaczoną jest rzecz posiadająca własne cechy, jej tylko właściwe (np. egzemplarz książki włączony do biblioteki i podpisany przez właściciela, obraz znanego malarza). Rzeczami gatunkowo ozna- czonymi są rzeczy określane jedynie przez wskazanie gatunku oraz oznacze- nie ilości, miary i ciężaru (zboże, węgiel, ziemniaki). O charakterze rzeczy decyduje w danym stosunku prawnym wola stron. Książki stojące na półce w księgarni są rzeczami…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)