To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Johan Huizinga-„Jesień Średniowiecza” (r.XI,XVII) I.Wizerunek śmierci. Nigdy żadna epoka nie epatowała myślą o śmierci jak wiek XV. Wiara również akcentowała z całą powagą myśl o śmierci, jednak pobożne traktaty docierały tylko do tych którzy i tak już widzieli rozbrat ze światem. Dopiero ze wzrostem liczby kaznodziejów ludowych i ich kazań, wzrastał lęk przed śmiercią. Umysł Średniowieczny nie potrafił dojrzeć w śmierci niczego poza znikomością. Istniały trzy tematy poruszane w związku ze śmiercią:
-motyw pytania: gdzie podziali się wszyscy którzy wcześniej zamieszkiwali świat
-motyw przedstawiania rozkładu ciała ludzkiego
-motyw Tańca śmierci
W stosunku do dwu ostatnich motyw pierwszy był lekkim elegijnym westchnieniem.
Jeśli chodzi o drugi motyw to duch człowieka średniowiecznego , odżegnując się od świata zawsze z lubością przebywał wśród prochu i robactwa: już traktaty kościelne, które głosiły pogardę dla świata przedstawiały okropieństwa rozkładu. Dopiero pod koniec XV wieku motyw ten podjęła sztuka plastyczna wcześniej nie posiadano takich umiejętności ekspresjonistycznych aby przedstawiać śmierć. W tym samym czasie motyw śmierci przeniknął z literatury kościelnej do ludowej. Odraza wobec śmierci fizycznej była reakcją zbyt gwałtownej zmysłowości, która tylko w ten sposób mogła obudzić się z oszołomienia w jakie wprawiał ją impuls życiowy. To jest tożsame z utratą równowagi życiowej i nastrojem rozczarowania życiem. Taka myśl o śmierci splata nierozłącznie wszystkie wymienione momenty emocjonalne.
Lęk przed życiem to negacja szczęścia i piękna i z tego powodu udręka i ból. Takie spojrzenie pojawia się w wielu systemach społeczno-religijnych, występuje tam odraza przed starością i śmiercią . Równie często poruszano temat przemijania piekna i młodości, spowodowane było to jaskrawym materializmem, który nie mógł znieść myśli o przemijaniu piękna bez zwątpienia w nie samo.
W kierunku światowej zmysłowości atmosfera zaczyna ewoluować, gdy obraz przemijania nie odnosi się już do martwego ciała ale do żywych ludzi, którzy narazie jeszcze są piękni ale i tak padną pastwa robactwa. Gwałtowna odraza wobec rozkładu ziemskiego ciała wyjaśnia zarazem owa wysoka wartość jaka przywiązywano do faktów jakoby zwłoki świętych nie gniły (przykładem niech będzie Matka Boska).
Wizerunek śmierci od stuleci znany był w ujęciu plastycznym i literackim pod kilkoma postaciami: -apokaliptyczny jeździec galopujący po stosach martwych ciał
-megiera zlatująca na skrzydłach nietoperza -szkielet z kosą lub lukiem (czasem jadący na wozie lub krowie)
lecz fantazji nie wystarczało samo tylko personifikowanie postaci śmierci.
(…)
… pojmowania śmierci można odnaleźć jeszcze na płytach nagrobnych cmentarzy wiejskich. Pod koniec Średniowiecza ujęcie to było wielką koncepcją kulturową, ponieważ do obrazu śmierci wkroczył nowy fantastyczny i podniecający element: zgroza, która wyrosła ze strachu przed zjawami i upiorami. Idea religijna przekształciła ten motyw w morał Memento mori zachowując jednak budząca dreszcz sugestywność. Wokół tańca…
…...) ukazując żal za przemijaniem i utracona pięknością, co podkreślało jeszcze wagę maksymy Memento mori.
Przedstawiano także sam akt umierania, agonię. Wyobrażenie ostatecznej walki ze śmiercią było pierwsza z czterech rzeczy ostatecznych (śmierć, sad ostateczny, piekło, niebo).
Z tą tematyką ściśle spokrewniona była Ars moriendi, wytwór XVI wieku, który dzęki drukowi uzyskał szeroki zasięg. Ars moriendi…
…, nawet nieożywionym.
Analogicznie do związków miedzy Starym a Nowym Testamentem powstawały związki moralne, dzięki którym każde wydarzenie mogło być od razu odniesione do konkretnego przykładu z Biblii, historii czy literatury. Stad aby rozwiązać jakąś sprawę wystarczyło znaleźć analogiczny przypadek w Piśmie, książce czy przeszłości. W tego typu transpozycjach wsławił się Jean Petit, który starał się usprawiedliwić…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)