WYKŁAD 13 „W potocznym odbiorze” uniwersalistyczny to powszechny, dążący do objęcia całości, zapanowania nad całością. W starożytności pojęcie to było przeciwieństwem terminu - ekumenizm, który był rozumiany inaczej niż dzisiaj (jedność/dążenie do jedności chrześcijan). W starożytności termin wywodzony od ekumeny, świata cywilizowanego. Pojawił się w tradycji greckiej i oznaczał dążenie do zjednoczenia cywilizowanego świata w imię pewnych uniwersalnych wartości. Ideę taką zawdzięczamy Aleksandrowi Macedońskiemu, który odrzucił tradycję cechującą klasyczną Grecję (czyli wieki przed dojściem do władzy Macedończyków - VI, V, IV w. p.n.e.), która to tradycja nie zakładała zjednoczenia świata w sensie terytorialnym. Podbój był cechą charakterystyczną w postępowaniu Greków, natomiast za tym podbojem nie szło dążenie do unifikacji, do upodobnienia zajętych terenów. Chodziło o podbój, grabież złupienie i zostawienie na pastwę losu by za jakiś czas było można ponownie złupić. Dla Greków świat grecki to świat podzielony na Hellenów i barbarzyńców, ewentualnie na barbarzyńców i azjatów, gdzie azjaci to „tacy trochę bardziej cywilizowani barbarzyńcy”. Do czasów Aleksandra Macedońskiego nie było idei zjednoczenia świata - właśnie taką, perspektywę, cel wyznaczył Aleksander Macedoński. Przede wszystkim przełamał dzielenie ludzi na cywilizowanych i niecywilizowanych. Jego celem była homonomia czyli harmonia czy też zgoda, która przejawiała się w mieszanych małżeństwach. Pod tym względem Aleksander Macedoński był oryginalny i był pionierem w podejściu do traktowania ludów podbitych. W tym samym czasie, żyjący jeszcze, Arystoteles mówił i doradzał, że Azjata, barbarzyńca to w zasadzie niewolnik, a więc praktycznie nie człowiek. Aleksandrowi Macedońskiemu zawdzięczamy przełamanie tego schematu, bo tylko poprzez jego przełamanie możliwe było rzucenie idei zjednoczenia całego cywilizowanego świata. Formułę tę upowszechniał Rzym, ale z chwilą, kiedy pojawiło się chrześcijaństwo również i nowe podejście do podporządkowania świata znalazło odzwierciedlenie wtedy w kolejnym terminie uniwersalizm. Jego doprecyzowanie zawdzięczamy świętemu Augustynowi (żył na przełomie IV i V w. n.e.), który obserwując upadek, pierwszy podbój Rzymu przez Alaryka księcia Augusty stwierdził, że celem życia politycznego nie koniecznie musi być zjednoczenie świata, bo przecież tę ideę Macedońską w jakiejś mierze przejął Rzym i podbijał ale zarazem upodabniał, ujednolicał - co znalazło odzwierciedlenie chociażby w przyznawaniu obywatelstwa rzymskiego (nie od razu, ale po pewnym czasie) terenom podbitym. Właśnie wtedy św. Augustyn zinterpretował uniwersalizm jako dążenie do reprezentowania, do upowszechniania pewnego porządku duchowego, a konkretnie religii chrześcijańskiej, któremu to upowszechnianiu mógł towarzyszyć cel polityczny, czyli zjednoczenie świata w formie jednego państwa, ale nie musiało tak być, mogło się to przejawić również w istnienia wielu tworów podmiotów politycznych. Uniwersalizm oznaczał dążenie do objęcia świata jednym porządkiem duchowym - w tym przypadku religią chrześcijańską. Uniwersalizm chrześcijański to dążenie do objęcia jedną religią - chrześcijańską świata, gdzie jednocześnie mogło mieć miejsce istnienie jednego państwa, ale Augustyn dopuszczał i wiele sporów?? i w tym sensie uniwersalizm stanowił reinterpretację ekumenizmu. Żyjący na przełomie III i IV wieków inny chrześcijański myśliciel - Euzebiusz z Cezarei wiązał byt chrześcijaństwa z bytem ces
(…)
…, jest jemu podporządkowany. Ta idea nie została wcielona w życie (Otton III zmarł młodo). Później mamy spór przez XI wiek pomiędzy Grzegorzem VII a Henrykiem IV o pierwszeństwo w świecie chrześcijańskim. Natomiast frankońsko-teutońska interpretacja pierwszeństwa sprowadza się do swoistej tradycji i pewnej konsekwencji jaka zaistniała w świecie zachodnim, gdzie po Karolingach korona cesarska została przeniesiona…
… teoretyczne ujęcie. Takie myśli pojawiły się w XIII, XIV wieku, kiedy to głoszono postulat powrotu do korzeni, do tego, że cesarza powinien wyłaniać lud rzymski, senat rzymski, i że ta funkcja, urząd cesarza jest w jakimś stopniu uzurpatorska. Czasy nowożytne zaowocowały kolejnymi schizmami w chrześcijaństwie (pierwsza wielka - XI wiek, później w czasach nowożytnych kolejne podziały). Spory pomiędzy papieżem…
… co nie było cechą charakterystyczną wcześniej. Neouniwersalizm rewolucyjno-napoleonski główną ideę zawiera w deklaracji praw człowieka i obywatela. Ona jest jego wyróżnikiem, następnie republiki siostrzane, kodeks cywilny napoleona, równość i braterstwo, i dążenie do realizacji tych celów w imię nie Francji, choć rewolucja i Napoleon działali w jej imieniu i dla jej dobra to kierował się racją stanu. W teorii…
… dla danej formacji wartości. Rewolucja francuska obaliła pewien porządek. Między innymi pewną cechą charakterystyczną uniwersalizmu w przeszłości była akceptacja podziałów społecznych natomiast neouniwersalizmy te podziały negują i w jakimś stopniu odrzucają, choć w rożnym stopniu występuje w nich egalitaryzm, ale przynajmniej jedno jest nowe - każdy z tych uniwersalizmów zakłada równość wobec prawa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)