KU NOWEJ KONSTYTUCJI Konstytucje międzywojenne. 1. Konstytucja z 17 marca 1921 roku Opierała się na zasadach: suwerenności narodu, podziale władz, gwarancji praw obywatelskich . Wprowadza parlamentarny system rządów - Parlament był wybierany w pięcioprzymiotnikowych wyborach, dwuizbowy z wyraźnie zaznaczona przewagą Sejmu (444 posłów) nad Senatem (111 senatorów). Sejm : ostateczny głos w sprawach ustawodawstwa, szeroki zakres uprawnień kontrolnych wobec Rządu (wotum nieufności wobec całego gabinetu lub poszczególnemu ministrowi), możliwość rozwiązania Parlamentu na mocy uchwały, Rząd ponosił przed nim odpowiedzialność polityczną solidarnie oraz indywidualnie; Senat : uczestniczył w procedurze uchwalania ustaw, za jego zgodą Prezydent mógł rozwiązać Parlament; Prezydent : był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe , nie ponosił odpowiedzialności parlamentarnej, mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu, powoływał Rząd; Sprawne działanie systemu tak silnie parlamentarnego było uzależnione od istnienia w Sejmie stabilnej większości do poparcia Rządu. W praktyce - w obliczu braku takiej większości - zasady owe doprowadziły do kryzysu parlamentarnego: braku stabilnego i trwałego rządu, zbyt słabej do rządzenia pozycji Prezydenta, upadki gabinetów, trudności w tworzeniu koalicji partyjnych i uchwalaniu ustaw. Dopomogło to zdobycie Józefowi Piłsudskiemu zdobycie poparcia społecznego dla dokonania przewrotu majowego. 2. Nowela sierpniowa z 2 sierpnia 1926 roku. Wprowadzała zmiany w konstytucji marcowej: wzmocniła pozycję Prezydenta (samodzielne prawo rozwiązania Sejmu, prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy - z upoważnienia parlamentu i za zgodą rządu), ograniczyła możliwość wotum nieufności wobec rządowi i ministrom, choć zachowano parlamentarną odpowiedzialność rządu. Faktycznie większość władzy przeszła w ręce Piłsudskiego, choć nie był on prezydentem, co zaowocowało stałym konfliktem Piłsudskiego z parlamentem; dochodziło do działań naruszających rozwiązania konstytucyjne, co miało miejsce aż do wyborów brzeskich w 1930 roku, kiedy to sanacja uzyskała większość w Parlamencie i mogła uchwalić nową konstytucję. 3. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 roku. Wyrażała autorytarną formę rządów ujętą w formy nowego porządku konstytucyjnego. Najważniejszy był prezydent „odpowiedzialny przed Bogiem i Historią”, wybierany przez Zgromadzenie Elektorów (wyłanianych w większości przez Sejm i Senat), w czas wojny mógł Prezydent wybierać następcę, nie ponosił odpowiedzialności parlamentarnej ani konstytucyjnej, powoływał rząd i mógł zmieniać jego skład (rząd nadal ponosił odpowiedzialność polityczną wobec Sejmu), mógł rozwiązać Sejm i Senat, uzyskał szerokie kompetencje w zakresie stanowienia prawa. Sam Parlament był osłabiony nowym systemem wyborczym, który uniemożliwiał faktyczne zgłoszenie kandydatów opozycji.
(…)
…, ochronę własności. Rozwój sytuacji politycznej po roku 1990. Latem 1990 roku generał Jaruzelski zapowiedział, że jest gotów ustąpić z urzędu prezydenta, a kolejna nowela z września 1990 roku wprowadziła tryb powołania prezydenta w głosowaniu powszechnym - kolejne, grudniowe wybory wygrał Lech Wałęsa. W 1991 roku Sejm podjął uchwałę o samo rozwiązaniu, nowe wybory przeprowadzone jesienią dały parlamentowi…
… dymisji rządu z innej przyczyny. Tworzenie rządu było procesem skomplikowanym:
prezydent desygnował premiera, na którego wniosek powoływał pełny rząd, który przedstawiał następnie Sejmowi program działania by uzyskać wotum zaufania - jeżeli rząd otrzymał wotum zaufania to OK , jeżeli nie to...
Sejm w ciągu 21 dni samodzielnie dokonywał wyboru rządu, niezbędne było uzyskanie bezwzględnej większości głosów, a opinii prezydenta zasięgano przy obsadzaniu MON, MSZ i MSW - jeżeli rząd uzyskał wotum zaufania to OK , jeżeli nie to...
Inicjatywa wracała do prezydenta, a do przyjęcia rządu wystarczyła większość zwykła Sejmu, jeżeli wotum zaufania nie uzyskano, to...
Inicjatywa wracała do Sejmu, również z warunkiem tylko zwykłej większości głosów, jeżeli wotum nie uzyskano to...
Prezydent może rozwiązać Sejm lub stworzyć tzw. rząd prezydencki, który musi uzyskać wotum zaufania w przeciągu 6 miesięcy od powołania, inaczej Sejm ulegał rozwiązaniu
Przy zmianach w składzie urzędującego gabinetu prezydent grał kluczowa rolę, jako że tylko on - na wniosek premiera - mógł powoływać i odwoływać ministrów (wyjątkiem była sytuacja, gdy minister otrzymywał od Sejmu wotum nieufności - wtedy prezydent musiał…
… i lat dalszych. Zaczęto szeregować nowe idee i postulaty oparte o koncepcje pluralizmu politycznego i roli konstytucji jako dokumentu ograniczającego swobodę działania rządzących. W 1980 roku powstał Naczelny Sąd Administracyjny, w 1982 roku wprowadzono przepisy o Trybunale Stanu i Trybunale Konstytucyjnym, a w 1985 roku powołano do życia TK, w 1987 roku - urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Orzecznictwo…
… konstytucji. Obie izby parlamentu powołały komisje mające na celu stworzenie projektu. Lecz niektóre zmiany były potrzebne natychmiast - taka jest geneza noweli grudniowej z 29 grudnia 1989 roku, która usunęła kierowniczą role partii oraz przyjaźni z ZSRR z I rozdziału Konstytucji. Polska została określona jako demokratyczne państwo prawne, ogłoszono pluralizm polityczny, swobodę działalności gospodarczej…
… państwa. Senat rozpatrywał ustawy uchwalone przez Sejm, mógł zaproponować poprawki lub wnieść o odrzucenie ustawy (Sejm mógł zablokować odrzucenie lub odrzucić poprawki większością bezwzględną). Parlament utracił wyłączność ustawodawczą - wprowadzono rozporządzenie z mocą ustawy (wydawane przez rząd, podpisane przez prezydenta), lecz mogły być wydane tylko w ramach delegacji udzielonej w ustawie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)