To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
JOACHIM LELEWEL (1786-1861) Dzieje polskiej refleksji o kulturze, stanowią dzieło godne odrębnego traktowania . Joachim Lelewel- działacz polityczny i uczony, który dopracował się koncepcji śmiałej w teoretycznym myśleniu i dojrzałej metodologicznie. Koncepcja ta jakkolwiek dotyczyła historiografii, to przekraczała wąskie rozumienie tej dziedziny. Lelewela stawiano w rzędzie najwybitniejszych ówczesnych umysłów epoki. Przypomnieć wypada, ze zarówno koncepcja J.B Vico jak i Woltaira traktowane być mogą jako prekursorskie względem usamodzielniania się historii kultury. Zasygnalizować tu trzeba 3 wstępne zagadnienia:
1: dotyczy „ myśl polska”- użycie tego terminu prowokuje do postawienia pytania o to, czy można mówić o jej swoistości. Czy i jak polskie doświadczenia dziejowe kształtowały myśl? Termin myśl kulturalna używany jest w Instytucie Kultury Polskiej w Warszawie związany z całościowym myśleniem o kulturze, które wyraża się tak w językach konkretnych, jak i w sztuce, plastyce, muzyce. Zapewne, łatwo przy podejmowaniu zagadnienia relacji między doświadczeniem a jego myślowym odzwierciedleniem popaść w spory ideologiczne co jest polskie a co niepolskie.
Ważniejsze jest jednak, jak temat ten pojawiał się w dziejach refleksji o historii. Np. warto przytoczyć uwagę Barbary Skóry, że w polskim przypadku należy mówić nie o dziejach filozofii, ale o dziejach kultury filozoficznej. A na początku ubiegłego wieku M. Mosomus niesłusznie dziś zapominany myśliciel, który w swym rozwoju intelektualnym przeszedł drogę od pozytywizmu do neokantyzmu- w pracy zatytułowanej „ Rozdwojenie myśli polskiej”- wydajnej w 1902r. dowodził że wyraża się owo rozdwojenie w ukształtowaniu się typu teoretycznego i tu najważniejsze jest pytanie co jest? Jak jest? Dlaczego? I typu 2-go, praktycznego : co być powinno?
Typ praktyczny jak sam napisał M. właściwy jest dla umysłowości ludzkiej i najpełniej wyrażał się w poczynaniach oświatowych np. Komisji Edukacji Narodowej oraz we wszelkich zorientowaniach na obywatelskie cnoty i obowiązki. Na kształt myśli polskiej oddziaływały także wpływy literackie wraz z całym romantycznym estetyzmem i metafizycznym zapleczem. Z tak scharakteryzowanego rozdwojenia wyprowadzał bogactwo myśli polskiej, której laickie nastawienie zostało pogłębione dzięki litewskiej romantyczności. Bardziej już współczesne historiograficzne opinie podobnego typu formułował Andrzej Kołakowski twierdząc, ze w nowożytnej myśli polskiej wyodrębnić należy dwie duże szkoły. 1-wszą nazwał szkołą porządnego myślenia. 2-gą szkołą historiozoficzną. Wydzielenie tych dwóch szkół opiera na założeniu
„Że jest specyficzną akademicką filozofią a pograniczem i zadaniami społecznym, historyczno-kulturalnymi”. Rozdwojenie zaś o którym pisał Mosomus, czy te 2 nurty o których pisał w Kołakowski, Lelewel, zatem byłyby przykładem takiego myśliciela u którego stapiały się dusza laicka, porządne myślenie i teoretyczne nastawienie.
(…)
… takiego myśliciela u którego stapiały się dusza laicka, porządne myślenie i teoretyczne nastawienie.
Druga z uwag wstępnych odnosi się do pewnego powrotu do problematyki dziejów terminologii.
Jakie były początki słowa kultura i cywilizacja w Polsce:
Terminy te, pojawiły się dosyć późno, bo dopiero w czasach stanisławowskich-wraz z ówczesnym jak to ujmowali Sarmaci najazdem cudzoziemszczyzny. Zrazu dominowały terminy czasownikowe i imiesłowowe, a niemiecką „kultur”, czy francuską” cywilizacion” tłumaczono jako „polor”. Jak jednak zauważają leksografowie rzeczownikowe formy pojawiły się w polskich słownikach w 2poł XVIII-go wieku, ale w języku uczonych bywały używane wcześniej. Spośród autorów, których można by wymienić w tym momencie, zasługuje na uwagę : Jan Śniadecki, który w 1810 pisał: „ Wszelka…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)