Rewolucja subiektywno-marginalistyczna W II połowie XIX w. ekonomia klasyczna znalazła się w stanie stagnacji, gospodarki opisywane klasyczną teorią ekonomiczną, coraz częściej doświadczały kryzysów gospodarczych. Nie była to więc sytuacja korzystna, teoria klasyczna ekonomii w żaden sposób nie umiała wyjaśnić źródeł powstawania tego zjawiska, tych kryzysów. Ekonomiści klasyczni zaś cierpieli na chorobę zwaną zarozumialstwem. Ponieważ John Stuart Mill, ostatni z wielkich ekonomistów klasycznych uważał, że książka, dzieło, które stworzył Zasady ekonomii politycznej i niektóre jej zastosowania do filozofii społecznej (1848) są kompletną syntezą wiedzy, teorii ekonomicznej, pełnym kanonem wszystkich praw, reguł, które dotyczą życia gospodarczego. Chełpliwie uważał, po jego książce nic nowego w ekonomii wymyślić się już nie da. Uważał, że najważniejsze prawa ekonomii zostały już odkryte, wyjaśnione w tak satysfakcjonujący sposób, ze ekonomiści kolejnych pokoleń nie mają już nic do zrobienia, dodanie, a jedynie korzystać będą korzystać z dorobku jego oraz innych ekonomistów klasycznych. Twierdził on np., że teoria wartości została sformułowana już w tak satysfakcjonujący sposób, tak perfekcyjnie, wyczerpująco, że w żaden sposób nie można już jej ulepszyć ani odkryć czegoś nowego dla tego zagadnienia.
Tymczasem rzeczywistość kształtowała się z goła odmiennie, system gospodarczy doświadczał powracających kryzysów, dawała się zauważyć pauperyzacja (ubożenie) szerokich mas społecznych, jednocześnie bogacenie się wąskich elit kapitalistów, wąskich elit biznesu. W gospodarce postępowały głębokie zmiany strukturalne, upowszechniała się forma własności w postaci spółki akcyjnej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które to formy umożliwiły koncentrację kapitału na niespotykaną do tej pory skalę, a jednocześnie również zebranie w jednym miejscu w jednym zakładzie pracy znacznej ilości robotników, co również rodziło szereg problemów.
W takiej sytuacji powstawała także socjalistyczna myśl ekonomiczna, zyskiwała powoli na popularności jako odmienna od klasycznej wizja systemu gospodarczego, procesów gospodarczych, ich roli, znaczenia i ocena jej była zupełnie inna. Pojawił się więc socjalizm zarówno ten utopijny jak i naukowy, narastał konflikt między pracą a kapitałem. W przedstawionej sytuacji ekonomia klasyczna zupełnie nie potrafiła sobie poradzić, dać sobie rady z problemami, które w gospodarkach narastały. Pojawiła się potrzeba rewizji pewnych niespójności teorii klasycznej zarówno po to, aby lepiej wyjaśnić zjawiska gospodarcze, które mają miejsce w gospodarce, a które przez teorię klasyczną były albo niedostrzegane, pomijane lub wyjaśniane w niezadowalający sposób. Po to także by przeciwstawić się doktrynie socjalistycznej, która zyskiwała na popularności zwłaszcza w tezie podstawowej tej doktryny, iż tylko praca jest produktywnym czynnikiem produkcji, natomiast ziemia oraz kapitał nie są produktywne.
(…)
… czerpana z konsumpcji wszystkich jednostek tego dobra przez podmiot gospodarujący, lecz użyteczność krańcowa związana z ostatnią skonsumowaną jednostką dobra przez podmiot gospodarujący.
Sformułowano prawo malejącej użyteczności krańcowej, stwierdza ono, że ta użyteczność związana z konsumpcją ostatniej jednostki maleje w miarę wzrostu konsumpcji (im więcej konsumujemy danego dobra, tym użyteczność kolejnych jednostek jest dla nas coraz mniejsza).
Użyteczność
szklanki piwa
Użyteczność krańcowa
Szklanki piwa
UŻYTECZNOŚĆ KRAŃCOWA
I
Woda
II
Żywność
III
Odzież
IV
Schronienie
V
Narzędzia
VI
Rzeczy codziennego użytku
VII
VIII
IX
Diamenty
X
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
9
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
7
6
5
4
3
2
1
6
5
4
3
2
1
5
4
3
2
1
4
3
2
1
3
2
1
2
1
1
Na gruncie prawa malejącej użyteczności krańcowej starano…
… marginalna była stosowana w ekonomii przede wszystkim do analizy od strony popytu, do analizy konsumenta. Natomiast znaleziono również dla niej zastosowanie jeśli chodzi o teorię produkcji, a więc o stronę podażową procesu gospodarczego. Odkryto, że także na gruncie teorii produkcji działa prawo podobne do prawa malejącej użyteczności krańcowej. Tutaj ponieważ odnosi się ono do produkcji nazywa…
… byli:
William Stanley Jevons - ekonomista brytyjski, autor Teorii ekonomii politycznej (1871),
Carl Menger - ekonomista austriacki, założyciel szkoły austriackiej w ekonomii, autor książki Zasady ekonomii (1871),
Leon Maria Walras - ekonomista szwajcarski pochodzenia francuskiego, założyciel szkoły lozańskiej w ekonomii, autor dzieła Elementy czystej ekonomii (1874).
Tych trzech ekonomistów, choć trudno…
… w nawiązaniu do kwestii popytowych oraz podażowych (a więc obie strony procesu gospodarczego), natomiast Walras zarówno do strony popytowej jak i podażowej procesu gospodarczego oraz w nawiązaniu do teorii równowagi ogólnej. Różniło ich także podejście takie samo metodologiczne do badań ekonomicznych. (ulubione zdanie Kasi Janiak) Jevons chciał większego zastosowania matematyki w ekonomii, zwłaszcza w postaci…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)