HISTORIA SPOŁECZNA POLSKI
NOTATKA - HISTORIA GOSPODARCZA POLSKI
Gospodarka Polski Ludowej - system gospodarczy związany ściśle z ustrojem panującym w Polsce Ludowej w latach 1945-1989, wzorowanym na rozwiązaniach sowieckich. Główną jego cechą było podporządkowanie gospodarki celom politycznym.
Rozwój gospodarczy opierał się na dokonanych zasadniczych reformach społecznych. Zasadniczym narzędziem sprawowania kontroli nad gospodarką był system planów gospodarczych. Szczególne znaczenie miał przy tym plan 3-letni (1947-1949) - reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu i zasiedlanie tzw. Ziem Odzyskanych.
1944-1956
W okresie II wojny światowej Polska poniosła wyjątkowo dotkliwe straty. Zniszczenia wojenne zmniejszyły majątek narodowy o 38% w porównaniu ze stanem w 1939 roku. Przyłączenie w 1945 roku ziem zachodnich i północnych do Polski zwiększyło potencjał przemysłowy, którego wykorzystanie wymagało nie tylko odbudowy, ale i przesiedlenia na te tereny ok. 5 mln ludzi.
W gospodarce wprowadzony został system nakazowo-rozdzielczy, wyeliminowano sektor prywatny (m.in. poprzez bitwę o handel), podejmowano próby kolektywizacji rolnictwa, forsowno rozbudowę przemysłu ciężkiego, wielkie nakłady przeznaczano na wojsko oraz przemysł zbrojeniowy.
Przynależność Polski do bloku państw demokracji ludowej zdominowanych przez ZSRR utrwalona została od 1949 r. poprzez członkostwo w strukturach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.
1956-1970
W wyniku odwilży październikowej w 1956 r. podjęto próby reformy systemu gospodarczego, m.in. poprzez rezygnację z kolektywizacji rolnictwa, zmiany w zarządzaniu gospodarką - powołanie rad robotniczych.
Próby reformowania gospodarki w końcu lat 60. nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, nastąpił spadek tempa wzrostu dochodu narodowego i stagnacja płac realnych.
1970-1980
Po kryzysie politycznym w grudniu 1970 (bunt robotników na Wybrzeżu) ze stanowiska ustąpił I sekretarz KC PZPR, Władysław Gomułka i funkcję tą objął Edward Gierek. Sformułowano wówczas nową politykę społeczno-ekonomiczną, tzw. strategię przyspieszonego rozwoju gospodarczego i społecznego Polski, zakładającą utrzymanie szybkiego wzrostu gospodarczego i jednoczesną poprawę materialnych i kulturowych warunków życia społeczeństwa. Rozwój kraju w latach 1971-1975, finansowany był w znacznym stopniu poprzez kredyty zagraniczne (w latach 1970-1980 regularnie spłacanymi) i przejawił się we wzroście dochodu narodowego o ok. 60%, a płac realnych o ok. 40%. Budowa nowych mieszkań sięgała niemal granicy 300 tys. rocznie. Produkowano też wiele produktów na licencjach zachodnich firm. Rekordowe było wydobycie węgla kamiennego oraz produkcja stali.
Przyczyną załamywania się tej polityki po 1975 było m.in. niepodjęcie reform politycznych, wysoka akumulacja dochodu narodowego, brak zakładanego wzrostu wydajności pracy oraz błędy planistyczne (np. nie zaplanowano wzrostu zapotrzebowania na sprzęt AGD wywołanego wzrostem liczby budowanych mieszkań). Podwyższono ceny żywności, a to spowodowało
(…)
… w Polsce po 1989 roku.
Charakterystyka gospodarki
Gospodarka oparta była w tym okresie na społecznej własności środków produkcji, co umożliwiało centralne kierowanie krajem - tworzono państwowe gospodarstwa rolne (PGR), wprowadzono państwowy monopol w handlu zagranicznym.
Wprowadzano plany wieloletnie (m.in. plan 3-letni (1947-1949) - odbudowy gospodarczej, plan 6-letni (1950-1955) - rozwoju gospodarczego…
…, że postanowiono dodrukować pewną ilość pieniędzy i wprowadzić ją do obrotu, w celu ożywienia gospodarki. Z roku na rok obecność na rynku marki polskiej wzrastała. Wzrost ten można prześledzić na podstawie następującej tabeli:
Szybko niestety pojawił się kolejny problem, otóż wzrost ilości pieniędzy w obiegu, nie pociągnął za sobą wzrostu ilości towarów na rynku, co spowodowało gwałtowny wzrost cen produktów. W odniesieniu do waluty zagranicznej, wartość marki polskiej była bardzo niska. Władze państwowe, uznając drukowanie marki za podstawowe źródło dochodów, przyczyniły się do znacznego obniżenia wartości pieniądza oraz do spadku znaczenia podatków. Pewien procent pieniędzy trafił do rąk bankierów, część została rozdysponowana w formie kredytów udzielanych drobnym przedsiębiorcom, resztą gospodarowało…
…, a pokrywanie wydatków poprzez drukowanie pieniądza, nie przynosiło większych korzyści. Rzeczywiste wpływy do budżetu ulegały zmniejszeniu, wraz ze spadkiem wartości marki polskiej. Obserwowano dalszy wzrost cen, jako coraz bardziej uciążliwe zjawisko. Momentem przełomowym okazało się przewyższenie przez markę polską tempa wzrostu kursu dolara, co przyczyniło się w sposób bezpośredni do zniesienia premii…
…) obronności państwa
poprawę warunków umożliwiających lepsze i szybsze uprzemysłowienie kraju
aktywizację nie wykorzystywanych dotychczas okręgów przemysłowych
zmniejszenie kosztów produkcji
W sytuacji braku odpowiednich środków finansowych, rząd postanowiłzintensyfikować podejmowane wysiłki w na jednym obszarze. W tym celu na początku 1937 r. ruszyła budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP…
… na Centralnym Okręgu Przemysłowym nie przyczyniła się jednak do znaczącego spadku bezrobocia, spowodowała natomiast liczne zaniedbania w innych sektorach. Ostatnią deską ratunku wydawał się plan piętnastoletni (do 1954 r.). Nadal nie udało się przeprowadzić reformy rolnej.
Bardzo trudno poddać jednoznacznej ocenie sytuację gospodarcząPolski w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Podejmowane wysiłki…
…, wyrażał otwarty sprzeciw wobec propozycji wprowadzenia podatku majątkowego czy też waloryzacji podatków w oparciu o pewne wartości stałe. W tej sytuacji Grabski podał się do dymisji. Jak się później okazało, stopniowo realizowane jego pierwotne koncepcje. Wyraźnie widać na tym przykładzie niezwykle silne powiązania świata gospodarki ze światem polityki.
Budżet był jednak nadal bardzo skromny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)