Zofia Nałkowska - Granica Wstępik z BNu rodem:
Zośka urodziła się 10.11.1884 w Warszawie. Ojciec - Wacław - był wybitnym uczonym, geografem, publicystą, pedagogiem, krytykiem literackim. Matka, Anna z Szafranków, pomagała mężowi w pracy naukowej, była nauczycielką. Młodsza siostra - Hanna - była znaną rzeźbiarką. Dzieje rodziny (po części) odnaleźć można w niedokończonej powieści Życie wznowione oraz w Domie kobiet i Niecierpliwych . Elementy autobiograficzne pojawiają się też sporadycznie w innych utworach.
Nałkowscy skupiali wokół siebie najbardziej światłe umysły przełomu XIX i XX w. (ze znanych: Miciński, Dygasiński, Berent, Korczak), postawa intelektualna i moralna małej Zosi miała więc świetne warunki do kształtowania się. Zosia pomagała ojcu w pracy naukowej (artykuły z geografii, tłumaczenia). Ukończyła z wyróżnieniem, mimo przebytej choroby, pensję pani Hojne. W Kongresówce nie było wyższych uczelni dla dziewcząt, a na studia córki za granicą nie było Nałkowskich stać, więc Zosia musiała podjąć trud samokształcenia. Brała udział w dyskusjach Latającego Uniwersytetu. Wychowana w środowisku wybitnych społeczników, N. była zawsze silnie zaangażowana we współczesność. Aktywność społeczno-kulturalna i, z czasem, polityczna stanowiła dopełnienie jej pisarstwa.
Już na początku XX wieku występowała z bardzo śmiałymi żądaniami równouprawnienia kobiet, nie tylko w sferze ekonomicznej, ale i obyczajowej („Chcemy całego życia”).
W niepodległej już Polsce wraz z innymi pisarzami skutecznie zabiegała o utworzenie Związku Zawodowego Literatów Polskich, od 1920 była członkiem zarządu tegoż. W latach 20-ych mieszkała z mężem na kresach wschodnich, gdzie opiekowała się więźniami, pracując w towarzystwie „Patronat”. Pracowała też w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Francuskiej. Już w latach dwudziestych związana była z intelektualną lewicą, jednoznacznie wypowiadała się przeciw faszyzacji życia. Od 1993 była członkiem Polskiej Akademii Literatury. Opiekowała się młodymi pisarzami (Schulz, Andrzejewski, Breza, Otwinowski, Piętak, Rudnicki). W latach okupacji, pracując w sklepie tytoniowym, organizowała w Warszawie konspiracyjne życie literackie. Okres powstania spędziła u Zofii Zahrt. W I 1945 udała się do Krakowa, by uczestniczyć w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Tę odpowiedzialną pracę kontynuowała w zorganizowanym przez siebie Oddziale Komisji w Łodzi, gdzie mieszkała od II 1945.
W PRLu była posłem do KRN, potem do Sejmu (pracowała w Sejmowej Komisji Kultury i Sztuki). Była też członkiem Komisji Upowszechniania Książki. Do końca życia aktywnie działała w Komitecie Obrońców Pokoju, w Lidze Walki z Rasizmem, w Związku Literatów Polskich i w PEN-Clubie. Otrzymywała liczne nagrody literackie i najwyższe odznaczenia państwowe.
(…)
… zintelektualizowanego, nawet aforystycznego, prostota, umiar, selekcja.
Modernistyczne remanenty
Węże i róże - jej ostatnia przedwojenna powieści. Marusia Orychowa stacza się jak po równi pochyłej w mrok choroby umysłowej. Węże - władza rozumu, róże - władza uczucia. Relikty minionej epoki (estetyzm, kwiecistość stylu) i nowa, intelektualna postawa (zracjonalizowana narracja, komunikatywność języka)
Na progu nowej…
… morzem, Kraj na wyspie. Londyn i Edynburg, Drobiazgi z Czechosłowacji, Notatki z Moskwy.
Tomy opowiadań:
Koteczka, czyli białe tulipany - 1908
Lustra - 1913
Tajemnice krwi - 1917
Małżeństwo - 1925
Praca nad Granicą
Zaczęła się w 1932, od sierpnia drukowano powieść w „Tygodniku Ilustrowanym”, choć nie była ukończona. Tok pracy utrudniała choroba, ciężko się N. pisało w Paryżu. Wiele razy tekst…
… ludzkim na pocz. XX w., podejmującego dramatyczną próbę odbudowania więzi międzyludzkich.
Początkową fazę swej twórczości oceniała potem N. krytycznie - oskarżała się o egocentryzm. Jej dorobek z lat 1918-1954 był negacją, ale i kontynuacją jaj twórczych doświadczeń modernistycznych.
Krytyka „odzyskanego śmietnika”
Romans Teresy Hennert - 1924 - trafna artystyczna synteza polityki przywódców początków…
… klasowych po przewrocie majowym, ukazuje zależność mniejszości białoruskich od zaborczego państwa polskiego, przynosi ocenę wprowadzającej stopniowo terror elity rządzącej. Proces tzw. sanacji życia społ.-polit. Uważa N. za wsteczny i antydemokratyczny. To poniekąd kontynuacja Romansu… - tamto było ostrzeżeniem, to ukazuje skutki.
Dramaty
Na przeł. Lat 20ych i 30ych N. podejmuje udaną próbę wejścia na scenę jako twórca dramatyczny.
Dom kobiet - 1930
Dzień jego powrotu - 1931
Agnieszka Słuczańska - 1936 - nieudana przeróbka Niedobrej miłości
Ściany świata - 1931 - zbiór nowel-szkiców
Niecierpliwi - 1939, pierwotny tytuł Czarna godzina. Poetyka realistyczno-obycz. Powieści rodowej, powieści psychologicznej i filozoficznej. Pozorny fatalizm losu bohaterów popełniających samobójstwo. Początkowo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)